نفس کشیدن بدون زوج و فرد

ناصری- حدود 60سال قبل روزنامه‌های لندن درباره وضعیت شهر مطالبی نوشتند که بیشتر به میزانسن فیلم های ترسناک شباهت داشت. آن ها نوشتند که به‌دلیل «مه‌دود» عظیمی که این شهر را فرا گرفته مأموران کفن و دفن از تمام‌شدن تابوت‌ها خبر داده‌اند و همه گل‌های گل فروشان فروخته شده است. ۱۳هزار نفر در این مه‌دود مرگبار به‌علت عوارض تنفسی جانشان را از دست دادند. براساس یک تحقیق جدید که در نشریه پزشکی «لنست» منتشر شده است، میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا از تلفات جنگ‌ها بیشتر است. این روزها در کشور خودمان هم با آلودگی زیاد هوا مواجه هستیم. معمولا با سرد شدن هوا بیش از آن که نگران سرماخوردگی باشیم، نگران آلودگی هوا و بیماری‌های ریوی و تنفسی خواهیم بود. معضل آلودگی هوا بیش از دو دهه گریبان شهروندان کلان شهرها را گرفته است تا جایی که چند روز پیش تهران به خاطر وجود بیش از حد آلاینده ها برای ساعاتی آلوده ترین شهر جهان شده بود اما در این میان هر ساله به‌جز تعطیلی مدارس و افزایش محدودیت‌های ترافیکی تدبیر دیگری اندیشیده  نمی‌شود و گویا  راهکار شهردار تهران هم چیزی جز آرزوی آمدن باد برای بهتر شدن وضعیت هوا نیست! در این میان، برخی کشورها  با سیاست گذاری های علمی به پایش پیوسته و گردآوری اطلاعات مورد نیاز برای رفع مشکل آلودگی هوا روی آوردند و بر بستر یک ساختار قانونی مناسب که ضمانت اجرایی نیز داشت ، برنامه‌های کاهش آلایندگی را آغاز کردند و در این راه با بهره از تجربه‌های کشورهای دیگر که در زمینه مبارزه با آلودگی هوا الگوهایی موفق و پیشرو بوده‌اند، توانستند به موفقیت هایی ارزشمند در کنترل آلایندگی دست یابند. حال در ادامه می خوانید که آن ها چه کرده‌اند که ما یا نمی‌توانیم انجام دهیم یا اراده‌ای برای انجامش نداریم.
 
پکن، چین  
خلاقیت در مهار آلودگی  

شاید باورتان نشود اما زمانی پکن و تهران در میزان آلودگی هوا با یکدیگر رقابت داشتند، تا این‎که حدود شش سال پیش، «طرح بازگشت آسمان آبی» در شهرپکن اجرا شد و شاخص جهانی پکن طی سه سال گذشته از رده چهلمِ آلوده‎ترین شهرهای جهان به ۱۸۷ رسید. دولت چین  علاوه بر  تعطیلی یا نصب فیلترهای ضد دود در اکثر صنایع آلاینده از سال ها پیش ، با تشویق مردم پکن به کاشت گیاهان روی پشت بام منازل کار ساده ای را برای تصفیه هوای آلوده آغاز کرده بود. راه ‌حل‌ دیگری که عجیب به نظر می رسد، پرتاب یون ‌های نقره به ابر‌ها برای تولید کریستال‌های یخ و ایجاد بارندگی به شکل برف یا باران است. استفاده و ساخت آسمان‌خراش‌های بسیار بلند و پاشیدن آب از ارتفاع به آسمان راه‌حل دیگر  چینی هاست. آخرین راه‌حل خلاقانه در کشور چین یک جاروبرقی مکنده هواست که می‌تواند ذرات گردوغبار و آلودگی موجود در آسمان را بمکد و هوا را پاک کند. چین برای کاهش آلودگی هوا در پنج استان این کشور با اختصاص پاداشی به ارزش پنج میلیارد یوآن (معادل 816 میلیون دلار) در تلاش است تا آلودگی هوا را مهار کند.


مکزیکوسیتی، مکزیک
توجه به حمل و نقل عمومی

نمی شود از تجربه های جهانی موفق در مبارزه با آلودگی هوا صحبت کرد و نامی از مکزیکوسیتی به میان نیاورد. سال 1992 این شهر آلوده ‌ترین شهر جهان بود. مشهور است که در این شهر به‌خاطر آلودگی، پرنده‌ها هنگام پرواز می‌مردند.از 365 روز سال 330 روز آن شاخص آلاینده ها بالاتر از حد استاندارد بود. اما امروز در میان 10 شهر اول آلوده جهان هم نیست. مکزیک با سرمایه 9.3میلیارد دلاری پالایشگاه‌هایی برای تولید سوخت با گوگرد پایین راه‌اندازی کرد. با الگوگرفتن از اتوبوسرانی سریع در کلمبیا، «متروباس» را راه انداخته‌اند که علاوه بر افزایش حجم مسافران در اتوبوس، آلودگی بسیار کمتری دارد. کارخانه‌ها و مراکز صنعتی مجبور شدند حومه شهر را ترک کنند و به مناطق دورتر بروند. با پرداخت وام، خودروها و تاکسی‌های فرسوده با روالی منظم تعویض شدند. متروی مکزیکوسیتی خیلی سریع با کمک الزامی همه بخش‌ها راه‌اندازی شد و حالا 12 خط دارد.
دهلی نو، هندوستان
اجرای طرح زوج و فرد و حمایت از خودروهای هیبریدی

هندی‌ها برای فرار از آلودگی چندین قانون وضع کردند؛ کاهش تردد خودروهای تک سرنشین و فرسوده، دور کردن صنایع آلاینده به اطراف شهر و ممنوعیت فروش برخی خودروهای دیزلی در پایتخت. در گام بعدی استفاده از اتوبوس شهری در هند رایگان و برای ورود خودروهای شخصی به نقاط اصلی شهر دهلی و دیگر شهرهای آلوده، طرح زوج و فرد ایجاد شد. اما شاید گره‌گشاترین برنامه هند سرمایه‌گذاری روی خودروهای هیبریدی بود.
 لندن، انگلیس
عوارض ورود به مرکز شهر

از فوریه ۲۰۰۳ افرادی که می خواهند با خودرو وارد مناطق مرکزی لندن شوند باید مبلغی را به عنوان عوارض پرداخت کنند. بررسی ها نشان می دهد استفاده از این شیوه سبب کاهش حجم ترافیک و آلودگی کمتر هوا شده است. تعویض وسایل حمل و نقل عمومی آلاینده با اتوبوس های با گنجایش بیشتر و آلایندگی کمتر نیز از جمله برنامه های اجرا شده در لندن است. یکی دیگر از گام های برداشته شده در این شهر برای کاهش آلودگی، بهره گیری از ماشین های فشرده کننده گرد و خاک روی سطح جاده هاست. این دستگاه ها با حرکت روی سطح خیابان های شهر، گرد و خاک موجود روی آن را برمی دارند و به این شکل از ورود آن به هوا جلوگیری می کنند. سیاست های تشویقی دولت برای خرید و استفاده از خودروهای برقی نیز یکی دیگر از اقدامات انجام شده است.
سئول، کره جنوبی  
استفاده از فیلتر دوده  

سئول نیمی از بودجه خود را از ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴  صرف این کرد که حدود ۱۴۰ هزار خودروی دیزلی را به فیلترهای دی‌پی‌اف که آلایندگی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند مجهز کند، آن هم نه با هزینه‌ مالک خودرو که با هزینه شهرداری سئول و دولت کره‌.
نیویورک، آمریکا
نوسازی خودروهای فرسوده

این شهر در سال ۱۹۶۳، با وارونگی هوا تعداد بسیاری از مردمش را از دست داد اما از سال ۲۰۰۰ به بعد حتی یک بار هم در وضعیت هشدار قرار نگرفت. از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه یارانه‌دهی به خودروهای فرسوده بود. برای نمونه از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۰، با ۷۰ میلیون دلار، ۲۵ هزار خودرو نوسازی شد.
پاریس، فرانسه
افزایش مسیرهای دوچرخه سواری

شهرداری پاریس عزم جدی دارد برای مقابله با آلودگی هوا در پنج سال آینده مسیرهای ویژه دوچرخه در شهر را گسترش دهد و ۱۰ هزار پارکینگ دوچرخه بسازد. برای این منظور ۱۵۰ میلیون یورو هزینه خواهد شد. آلودگی هوای پاریس در ماه مارس به حدی بود که شهرداری طرح تردد زوج و فرد خودروها را در مرکز شهر به اجرا گذاشت.
 
منابع: ترجمان، خبرگزاری صدا و سیما، ایرنا، همشهری آنلاین و الف