معافیت مالیاتی حقوق کارکنان در سال آینده چقدر است؟ دیوار کوتاه حقوق‌بگیران

کیمیا نجفی
در تمام دنیا یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها دریافت مالیات بوده، این در حالی است که ایران تا بیش از تحریم‌ها توجه کمتری را نسبت به این ابزار درآمدی داشته و حالا با کم‏شدن درآمدهای نفتی، توجه ویژه‌ای نسبت به این مسئله پیدا شده است.
مالیات در ایران از جمله مباحثی است که این روزها از اهمیت بالایی برخوردار بوده، البته که این ابزار درآمدی دولت اکنون بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. هر چند که تا پیش از این به دلیل وفور منابع نفتی در کشور کمتر به موضوع مالیات پرداخته می‌شد. اما این مسئله با شروع تحریم‌ها متفاوت شد و حالا مالیات نقش پررنگ‌تری را به خود گرفته است. به همین دلیل، نگاه‌های دقیق‌تری در سمت‌وسوی مالیات‌ستانی، معافیت‌های مالیاتی، فرار مالیاتی و... وجود دارد. در این میان هنگامی که بحث مالیات‌ستانی به میان می‌آید، نظرات متفاوتی از سوی هر یک از شهروندان مطرح می‌شود و بیشتر آنها از معافیت‌هایی برای برخی از اقشار می‌گویند. عده‌ای معتقدند که بسیاری از کارمندان با حقوق اندکی که کفاف مایحتاج زندگی‌شان را نمی‌دهد باید از پرداخت مالیات معاف باشند. در همین راستا هستند صاحب‌نظرانی که می‌گویند تنها قشری که دولت بدون دردسر از آنها مالیات‌ستانی می‌کند همین کارکنان و حقوق‌بگیران هستند که در ابتدای هر ماه میزان مالیات از حقوق‌شان کسر می‌شود. آنها معتقدند که دولت همانگونه که با جدیت از حقوق‌بگیران مالیات‌ستانی می‌کنند، باید به دنبال راهکاری برای اخذ مالیات از برخی گروه‌های پردرآمد باشد و از سوی دیگر مانع فرارهای مالیاتی کلان شود. این در حالی است که برخی‌ها معتقدند باید معافیت‌هایی را برای خوش‌حساب‌ترین و در عین حال سهل‌الوصول‌ترین مویدان مالیاتی کشور در نظر گرفت. هر چند که دولت تا کنون برخی از کارکنان را از پرداخت معاف کرده است. به عنوان نمونه، می‌توان به معافیت حقوقی کارکنان توسط دولت با درآمد دو میلیون و ۷۵۰ هزار تومان در ماه‏ در سال جاری اشاره کرد. حالا اکنون لایحه بودجه سال آینده در حال تنظیم شدن است و تا چند روز دیگر به صحن علنی مجلس خواهد رفت و آنطور که به نظر می‌رسد همچنان بودجه‌نویسان در حال تدوین و نهایی کردن جزئیات این لایحه هستند. اما آنچه که در بودجه و در بخش هزینه‌ای بود، موضوع حقوق کارکنان از افزایش حقوق تا معافیت مالیاتی آنها است. ایسنا در گزارشی به معافیت مالیاتی حقوق کارکنان در سال آینده پرداخته است. بر اساس این گزارش در سال آتی (1399) حقوق‌های ۳ میلیون تومان و کمتر از مالیات معاف خواهد بود. در سال جاری معافیت حقوقی کارکنان دو میلیون و ۷۵۰ هزار تومان در ماه بود که در این شرایط در سال آینده، این معافیت ۲۵۰ هزار تومان افزایش یافته است. بر این اساس در سال ۹۹ کارمندانی که مجموع حقوق دریافتی سالانه آنها ۳۶ میلیون تومان است، مالیاتی پرداخت نخواهند کرد. در سال جاری دریافت مالیات از حقوق کارکنان به صورت پلکانی بود که تا ۳۵ درصد نیز اعمال می‌شد. بعید نیست برای سال آینده نیز همین روش پلکانی اعمال شود. با مطرح شدن این مسئله برخی از کارشناسان و تحلیل‌گران معتقدند که باید میزان درآمد کارکنان مورد بررسی بیشتری قرار بگیرد چراکه بسیاری از آنها با توجه به حقوق دریافتی زیر خط فقر بوده و باید از مالیات معاف شوند. در این راستا مرتضی اکبریان،کارشناس مالیات درخصوص ماجرای معافیت حقوق‌های ۳ میلیون تومان در بودجه سال آتی به «ابتکار» گفت: ماجرای معافیت حقوق‌های ۳ میلیون تومان و کمتر از آن در بودجه 99 آمده و هنوز مشخص نیست که تصویب شود. اما باید بگویم که همیشه قشر مظلوم جامعه کارکنان حقوق‌بگیر بوده‌اند. به این معنا که ماه به ماه مالیات را بدون هیچ دردسری پرداخت می‌کنند، به عبارتی دیگر قبل از آنکه حقوق به دست‌شان برسد مالیات از آن کسر شده، بنابراین این قشر هیچ‌گاه مقاومتی در برابر پرداخت ندارند. از سوی دیگر با توجه به مسائلی همچون خط فقر و میزان درآمد و اینکه خط فقر را برای 3 تا 4 نفر 8 میلیون تومان تعیین می‌کنند، من معتقدم که مشخص شدن معافیت حقوقی برای درآمد 3 میلیون تومان بی‏معنا می‌شود چراکه حتی درآمد 5 میلیون تومان هم باید از پرداخت معاف باشد. همانگونه که اشاره کردم خط فقر برای 3 یا 4 نفر با حقوق 8 میلیون تعیین شده است. ما باید بدانیم که عموم جامعه حداقل 3 نفر هستند و به همین دلیل باید برای حقوق‌های بالاتری معافیت می‌گذاشتند.
وی در ادامه افزود: البته با توجه به بودجه‌ای که تنظیم می‌کنند و کمبودی که وجود دارد این رویکرد قابل پیش‌بینی بود.


این کارشناس مالیات در بخش دیگری از صحبت‌هایش به فرارهای مالیاتی اشاره کرد و گفت: وقتی می‌گویند به جای دریافت مالیات از کارکنان با حقوق‌های اندک، دولت به فکر یافتن راه‌حلی برای فرارهای مالیاتی باشد، باید گفت که دولت تلاش دارد تا مانع فرار مالیاتی و مقاومت‌ها در برابر پرداخت مالیات شود اما باگ و شکافی که وجود دارد این اجازه را نمی‌دهد که کامل به هدف برسد.
اکبریان اظهار کرد: اینکه مقاومت‌هایی برای نپرداختن مالیات وجود دارد یک واقعیت است و از سوی دیگر زمینه کنترل حساب‌های بانکی وجود ندارد و در این شرایط کارمند مورد توجه قرار می‌گیرد. تا زمانی که حساب‌ها کنترل نشود، شفافیت به وجود نیاید و همین روال ادامه داشته باشد باز هم زورشان تنها به کارمندان می‌رسد، در این میان باید اشاره کنم که ممکن است این شفافیت هرگز به وجود نیاید. حقوق‌بگیران در گذشته بدون چالش مالیات پرداخت کرده‌اند، اکنون نیز همین روند ادامه دارد و در آینده نیز مطمئنا اینگونه خواهد بود. دولت هم به ناچار برای اینکه کسری‌ها را تامین کند به مجموع مالیات حقوق‌بگیران که رقم قابل توجهی است دقت می‌کنند. این ماجرا در حالی است که سال آتی حقوق‌ها افزایش می‌یابد و بسیاری از درآمدها به بالای 3 میلیون تومان می‌رسد و می‌توانند از آنها نیز مالیات بگیرند، بنابراین این اتفاق قابل پیش‌بینی بود.