زنگنه: از حق ملت ایران نمی‌گذریم



گروه اقتصادی / «تمدید توافق کاهش تولید نفت خام، یک دستاورد برای اوپک است و کاهش بیشتر، دستاوردی است بزرگتر.» بیژن زنگنه، وزیر نفت این تصویر را بعد از اجلاس 177 سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام، از همکاری اوپک و اوپک پلاس برای حفظ تعادل در بازار نفت به نمایش گذاشت.
کاهش رسمی 703/1 میلیون بشکه‌ای تولید اوپک و اوپک پلاس که هدف آن حفظ تعادل میان ساختارهای بازار (عرضه و تقاضا) است، از قیمت‌های کنونی نفت حمایت می‌کند و این موضوع برای تمام تولیدکنندگان نفت خام جذاب است. حتی مصرف کنندگان نیز ثبات در بازار را ترجیح می‌دهند. اما زنگنه در وین، پایتخت اتریش تنها به این موضوع نپرداخت. او یک آماده‌باش به بازار نفت و یک هشدار به اوپک نیز داد.


حق ملت ایران
زنگنه می‌گوید: «اگر تحریم‌ها برداشته شود، هیچ محدودیتی را برای تولید ایران نخواهم پذیرفت و در بالاترین حد ظرفیت ایران تولید خواهم کرد. در آینده کسانی که هم‌اکنون بیشتر تولید کرده‌اند باید کاهش بیشتری دهند. این موضوعی است که حق ملت و مردم ماست و من اینجا بر آن اصرار دارم.» وزیر نفت در میان خبرنگاران رسانه‌های بین‌المللی از جانب مردم ایران گفت که حتی یک بشکه کاهش غیرمنطقی را نمی‌پذیرد و کسانی که از این فرصت خارج شدن نفت ایران از بازار استفاده می‌کنند و بیشتر تولید دارند، باید در مقابل تولید بیشتر کنونی در آینده کاهش بیشتر هم انجام دهند. نباید توقع داشته باشند که ایران بعد از برداشته شدن تحریم، بلافاصله اگر کاهشی نیاز بود به این سیستم بپیوندد.
تاکنون ایران از توافق کاهش تولید اوپک و غیراوپک معاف بوده است؛ مانند اعضای دیگر درگیر جنگ و تحریم نظیر ونزوئلا و لیبی. اکنون هم به بازار اعلام می‌کند که به محض لغو تحریم‌ها تا میزانی که در نظر دارد، عرضه نفت را افزایش می‌دهد و کشورهایی که نفت‌شان را جایگزین صادرات ایران کرده‌اند، باید کاهش تولید بیشتری بدهند؛ البته اگر می‌خواهند که تعادل در بازار نفت و قیمت‌های فعلی حفظ شود. وزیر نفت تأکید می‌کند:‌ «این حق ماست که هم‌اکنون به دلیل غیرقانونی و خارج از اراده از ما می‌گیرند.»
هشدار به اوپک
کوچک شدن سهم اوپک از بازار جهانی مسأله‌ای است که از 5 دهه قبل شروع شده و زنگنه با ابراز نگرانی درباره آن می‌گوید: ‌این یک واقعیتی است که بیش از ۴۵ سال است در اوپک اتفاق می‌افتد. اوپک مرتب سهمش را به بهای رسیدن به قیمت هدف از دست می‌دهد. به گزارش ایرنا، وزیر نفت توضیح می‌دهد: «من این مسأله را یک تناقض ساختاری در کشورهای تولید کننده نفت اوپک می‌دانم. آنها از یک طرف سهم خود را از دست می‌دهند و از طرف دیگر قیمت مناسب می‌خواهند. سیاستمداران از یک سو کوتاه مدت به موضوع نگاه می‌کنند و قیمت بالا می‌خواهند و از سوی دیگر، کارشناسان بازار انرژی می‌گویند بهتر است سهم خود را حفظ کنیم. ولی در ۵۰ سال گذشته همواره سیاستمداران برده‌اند. یعنی اوپک سهم خود را مرتب کاهش داده به بهای اینکه قیمت را به اهداف مورد نظرش برساند.»
او راهکار خود را این گونه توضیح داد که اگر قیمت نفت پایین بود، اکنون نفت شیل امریکا هم نبود. وزیر نفت، قیمت بالای این کالای استراتژیک را مسبب اصلی مازاد عرضه نفت غیراوپک در بازار و ظهور نفت شیل امریکا دانست.
البته زنگنه تأکید کرد، با وجود این تمدید توافق به معنی شکست نیست و حتی یک دستاورد است.
چند نکته از اجلاس رسمی 177
پنجشنبه و جمعه دو روز سخت در دبیرخانه اوپک بود. حدود 23 کشور عضو و غیرعضو در اوپک در قالب نشست‌های وزارتی اوپک و اوپک پلاس ساعت‌ها مذاکره انجام دادند. اجلاس وزارتی 177 اوپک یکی از نشست‌های طولانی این سازمان بود. به‌طوری که بیش از 7 ساعت وزرای عضو این سازمان را پشت درهای بسته نگه داشت.
اما خط و مشی این نشست را تنها اعضای این سازمان مشخص نکرده بودند. روسیه به عنوان کشور متحد اما غیرعضو اوپک، در روند توافق کاهش تولید نفت خام بیشترین سهم را داشت.
پیش از آغاز این نشست و در نتیجه دیدار وزرای انرژی عربستان و روسیه، برخی از اعضای اوپک نظیر عربستان و امارات و عراق به دنبال تقویت 496 هزار بشکه‌ای توافق کاهش تولید نفت بودند. البته این تغییر در توافق به معنی کاهش بیشتر عرضه نفت خام به بازار نبود. چراکه بر اساس بررسی‌های کمیته نظارتی (JMMC) میزان پایبندی اعضا به توافق کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای نفت خام حدود 142 درصد است و همین حالا هم 703/1 میلیون بشکه از عرضه نفت اوپک پلاس به بازار کاسته شده است. کشورهای عضو این گروه بیش از 40 درصد نفت جهان را تولید می‌کنند و 703/1 میلیون بشکه در روز معادل 1.7 درصد کل تولید جهان است. تنها اتفاقی که در توافق جدید می‌افتد رسمی شدن سهمیه‌ها بر مبنای تولید کنونی است. از این کاهش 496 هزار بشکه‌ای کاهش تولید حدود 160 هزار بشکه سهم غیراوپک است.
2 نگاه به کاهش سهم تولید
به کاهش تولید اوپک و غیراوپک دو نوع نگاه وجود دارد: نخست آنکه این گروه توان و ظرفیت تولید بیشتر نفت را ندارند و دوم آنکه این ظرفیت وجود دارد اما تولیدکنندگان قیمت‌های بالاتر را به سهم بازار ترجیح می‌دهند. اما در مجموع هر دو به حمایت از قیمت‌های کنونی نفت کمک می‌کند. روز گذشته در زمان تنظیم این گزارش قیمت‌ها افزایشی و هر بشکه نفت خام برنت 65/64 دلار بود. البته توافق جدید که برای 3 ماه نخست سال 2020 انجام شده است، قیمت نفت را در میان‌مدت چندان بالا نخواهد برد. گفته می‌شود که پس از اتمام این دوره، اوپک پلاس یک جلسه فوق‌العاده برگزار می‌کند و با بررسی‌های دقیق‌تری برای آینده عرضه نفت برنامه‌ریزی خواهد کرد.

حواشی 177
از آدرس ندادن به امریکایی‌ها تا استیضاح

وزیر نفت درباره بودجه سال آینده ایران توضیح داد: بودجه سال آینده از نظر ارقام و درآمد کل و هزینه‌ها بسیار نزدیک سال ۹۸ است و دوباره با شرایط سختگیرانه برای هزینه‌ها بودجه تنظیم شده است که تقدیم مجلس می‌شود و باید دید در مجلس چه خواهد شد. زنگنه تأکید کرد: به‌هرحال من بیشتر از این نمی‌توانم درباره نفت صحبت کنم، زیرا قرار من از اول این بوده است که آدرس به امریکایی‌ها ندهم. همچنین وی در واکنش به اینکه آیا نگران استیضاح خود از سوی نمایندگان مجلس است، اظهار کرد: چرا باید نگران باشم؟! مگر تا حالا به ما فشار نیاورده‌اند؟ ما همیشه تحت فشار زندگی می‌کنیم. زنگنه در پاسخ به این سؤال که آیا فکر می‌کنید این استیضاح مشروع است، افزود: استیضاح حق مجلس است و هر وقت که بخواهند می‌توانند وزیر را استیضاح کنند و وزیر هم موظف است به نمایندگان جواب دهد. این کار هم در کشور ما عادی است و ما مرتب هفته‌ای یکی دو تا سؤال و استیضاح داریم.

نقشه آرامکو
انگیزه عربستان برای دستیابی به قیمت‌های بالاتر

سعودی‌ها علاوه بر کاهشی که در سهمیه‌های تولید اوپک پلاس اعمال شده است و سهم عربستان را از 10.3 میلیون بشکه در روز به 10.151 میلیون بشکه رسانده، به‌دنبال کاهش بیشتر داوطلبانه عرضه نفت نیز هستند. به‌طوری که وزیر جدید انرژی این کشور یعنی عبدالعزیز بن سلمان می‌گوید عربستان می‌خواهد 400 هزار بشکه دیگر نیز از عرضه نفت خود کم کند. با این حساب مجموع کاهش تولید اوپک پلاس به 2.1 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. هدف عربستان حمایت از قیمت‌هاست. چراکه می‌خواهد سهام شرکت نفتی آرامکو را در قیمت‌های بالاتر عرضه کند تا از این عرضه اولیه بیشترین عایدی را داشته باشد. سعودی‌ها بخشی از سهام شرکت نفت آرامکو را عرضه کرده‌اند و از محل فروش آن 25.6 میلیارد دلار منابع مالی محقق کردند. هر سهم آرامکو در عرضه اولیه 32 ریال سعودی در بازار داخلی عربستان به فروش رسید. اما با این قیمت ارزش نهایی این شرکت 1.7 تریلیون دلار خواهد شد. درحالی که سعودی به دنبال2000 میلیارد دلار از فروش سهام بزرگ‌ترین شرکت دولتی نفتی است.