کارگران مالیات بدهند اما سلبریتی‌ها خیر؟!

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: اخیرا خبری درباره یک دستور از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه در رسانه‌ها منتشر شده که در فضای مجازی جنجال به‌پا کرده است. این موضوع مربوط به دستور محمدباقر نوبخت در خصوص پیش نویس یکی از تبصره‌های لایحه بودجه ۹۹ است که بر اساس یکی از بندهای آن «تمامی فعالیتهای انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشمول ۵۰ درصد معافیت مالیاتی می‌باشند.» اما این بند با دستور نوبخت حذف شد و فعالیت‌های مزبور کماکان از معافیت صد درصدی برخوردار خواهند بود. گفته می‌شود این تصمیم به منظور حمایت از هنرمندان، کمک به بهبود صنایع فرهنگی و تقویت مشاغل فرهنگی و هنری اتخاذ شده، این در حالی است که برخی از کارشناسان این موضوع را بیشتر یک بده بستان انتخاباتی میان سلبریتی‌ها و دولت می‌دانند.
>هنرمندان نباید مالیات پرداخت کنند؟
ماجرای مالیات هنرمندان از آنجا آغاز می‌شود که بنا بر مصوبه ۲۷ بهمن سال ۱۳۸۰ مجلس شورای اسلامی در احکام قانونی مربوط به نظام پرداخت مالیات، در بند «ل» ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم آمده است: «فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شود، از پرداخت مالیات معاف است.» به‌دنبال همین مصوبات و طی مصوبه بهمن‏ ماه ۱۳۸۰ هیئت وزیران در باب «ماده ۱۳ آیین‏ نامه اجرایی تبصره ۳ ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم» آمده بود: «فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری اشخاص حقیقی – حقوقی به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شود. فعالیت‌های یاد‏ شده بر اساس دستور‌العملی توسط سازمان امور مالیاتی کشور با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعیین و اعلام خواهد شد.» طی چند روز گذشته اما صحبت از حذف برخی از بندهای معافیت مالیاتی شد که این ماجرا با واکنش هنرمندان در حوزه‌های مختلف روبرو شد. اما آیا به راستی همه حوزه‌های هنر وابسته به اقتصاد باید از پرداخت مالیات معاف شوند؟ بی‌تردید نمی‌توان به موضوع پرداخت مالیات توسط هنرمندان از دریچه مطلق نگاه کرد. پیش از این با داغ شدن بحث حذف معافیت مالیاتی هنرمندان، سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی نامه‌‌ای خطاب به معاون اول رئیس‌جمهوری، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری و وزیر امور اقتصادی و دارایی خواستار استمرار معافیت مالیاتی هنرمندان شده بود. اما این مسئله با واکنش جریان‌های منتقد دولت روبرو شد. برخی معتقد بودند که تداوم معافیت در قالب بده بستانی است که دولت برای حمایت این سلبریتی‌ها از خود به آن نیاز دارد.
>هنرمندان چه می‌گویند؟


این موضوع با واکنش زیادی از سوی هنرمندان و سلبریتی‌ها مواجه بود که در ادامه به اختصار بخش‌هایی از واکنش‌های برخی هنرمندان را می‌خوانید؛ جهانگیر الماسی بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون در این باره به خبرنگار فارس گفته بود: «باید دید هدف دولت از اتخاذ این تصمیم چه بوده است؟ اگر واژه هنرمند را توانستیم به درستی به برخی تعمیم دهیم، من هم آن وقت ترجیح می‌دهم که هنرمندان از مالیات معاف شوند. اگر انگیزه واقعی هنرمندان، خدمت به عزت و سعادت مجد و عظمت این مردم و مملکت است، من حاضرم آن‌ها را بر گردن خودم بنشانم و راه ببرم و پرچم‌شان را حمل کنم.» منیژه حکمت کارگردان سینما طی یادداشتی در روزنامه شرق به خبر معافیت مالیاتی هنرمندان واکنش نشان داد و آن را در جهت تخریب جامعه هنری دانست. حکمت نوشته بود: «بخشودن مالیات هنرمندان اگر باج انتخاباتى به یکى از گروه‌هاى مرجع جامعه نباشد مسلما نشانه سردرگمى و عدم شناخت از هدف و کارکرد مالیات است و اعلام آن در این زمان و در این شرایط وخیم اقتصادى نهایت بد سلیقگى است. ظاهرا جناب نوبخت مثل بقیه همفکرانشان در دولت وقت و حوصله فکر کردن به عواقب راه حل‌هاى خلق الساعه و نبوغ آمیزشان را ندارند و ساده‌ترین راه را برگزیده‌اند، یعنى یک کاسه کردن درآمدهاى بشدت ناهمگون و حکم واحد بر آنان راندن، در حالیکه ناگفته پیداست که این چنین بذل و بخشش در شرایط امروز ما نتیجه اى جز افزایش شکاف طبقاتى و فقیر‌تر شدن اقشار کم درآمد عرصه هنر ندارد و سود هنگفتش مستقیما به جیب همان صاحبان دستمزدهاى میلیاردى و سرمایه‌هاى ناسالم موجود در این حوزه خواهد رفت.» سالار عقیلی هنرمند محبوب کشورمان نیز در این رابطه گفته بود: «خبر معافیت مالیاتی هنرمندان واقعا خبر خوب و خوشحال‌کننده‌ای بود. هر اتفاقی در مملکت می‌افتد هنرمندان اولین قشری هستند که آسیب می‌بینند. هر بحرانی که پیش می‌آید ابتدا همه رویدادهای هنری تعطیل می‌شود! متاسفانه در کشور ما هنر متولی خاصی ندارد و هیچ حمایتی از هنرمندان نمی‌شود و هنرمندان بدین سبب ضربه می‌بینند. امیدوارم روزی هنر ما متولی پیدا کند و دولت بتواند متولی هنرمندان و فرهنگ و هنر کشورمان گردد و هنرمندان آن زمان است که در بهترین شرایط به‌سر خواهند برد.» پیام دهکردی، بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون نیز راجع به این موضوع عنوان کرد: «پرداخت مالیات امر بدی نیست اما اگر بدون کار کارشناسی و بررسی‌های مناسب آن هم بر پیکره فرهنگ فرود آید، هولناک است. اینکه ما بیاییم وضعیت حاکم بر برخی موارد استثنا را به کل جامعه فرهنگی تعمیم بدهیم کار درستی نیست. البته در این حوزه عده‌ای فعالیت دارند که اتفاقا هنرمند هم نیستند و در حوزه‌های دیگر کار می‌کنند و درآمدهای مبسوط دارند اما برای فرار مالیاتی به حوزه فرهنگ مثل تئاتر و سینما پناه می‌برند. تعمیم این افراد به پیکره نحیف، شکننده و رنجور به طور ویژه تئاتر کشور کار درستی نیست. در صورتی که مسئولین بخواهند چنین مالیاتی را برای اهالی هنر وضع کنند از الان حداقل شش ماه تا یک سال برنامه ریزی نیاز است. من چند روز پیش هم گفتم اگر این مصوبه بخواهد تصویب شود من به شخصه قطعا قیام میکنم یعنی واقعا نمی‌شود در این زمینه سکوت کرد و این توهین آمیز ترین اتفاقی است که ممکن است بیفتد اینکه مسئولین هیچکاری برای هنرمندان نمی‌کنند اما در جایی هم اینطور به پیکره فرهنگ ضربه می‌زنند.»
فاطمه معتمدآریا بازیگر محبوب کشورمان نیز در این رابطه گفته است:« ما هنوز در انجمن بازیگران سینمای ایران به هیچ عنوان درباره این مسئله بحث جدی نکرده‌ایم. من به عنوان فاطمه معتمدآریا درباره مسائل مالیاتی صحبت خواهم کرد. اگر بخواهیم درباره انجمن بازیگران و خانه سینما وارد بحث مالیاتی شویم آن وقت یک مناسبات دیگری می‌پذیرد. من به عنوان یک بازیگر سینما می‌توانم درباره این مسئله اطلاعاتی بدهم. سال‌ها است که براساس یک کارشناسی قوی به این نتیجه رسیده‌اند که هنرمندان نه فقط بازیگران سینما و تئاتر، بخشی از تلویزیون و دیگر هنرها، مالیات ندهند. اگر قرار باشد از هنرمندان مالیات بگیرند اتفاقاً این‌ها باید انتهای خط مالیاتی باشند. چون نسبت به مسائل مالی و چرخه‌های مالی که وجود دارد، کم‌ترین درآمد را بازیگران دارند. از حدود ۵هزار نفر که در سینمای ما به طور مشخص عضو خانه سینما هستند، سالیانه اگر ۱۰۰ فیلم ساخته شود، ۴۰۰نفر سر کار هستند. این نمایش شکوه، جاه، مقام و پولی که در این صفحات مجازی خیلی متداول شده مانند همین فرش قرمزها، برای تعداد محدودی از هنرمندان ما است. بقیه کسانی هستند که واقعاً در طول سال یا به سختی اموراتشان را می‌گذرانند و یا اصلا به سختی درآمدی برای امرار معاش دارند.»
>مخالفین چه می‌گویند؟
پس از این بود که واکنش‌های منفی در رابطه با معافیت مالیاتی هنرمندان آغاز شد و طی آن احمد زمانی معاون سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه هر قشری در کشور که درآمد دارد باید مالیات بدهد، گفت: «بر اساس تحقیقات بین المللی انجام شده، کشور ما بیشترین معافیت‌های مالیاتی را دارد. با وجودی که قرار شد پرداخت معافیت مالیات‌ها ساماندهی شوند متاسفانه معافیت‌های مالیاتی افزایش هم یافته است. معافیت مالیاتی قشر خاصی بر عدالت مالیاتی تاثیر منفی می‌گذارد، نباید بخشی را از بخش دیگر تقدیس کرد. حمایت دولت بر بخشی که درآمد دارد صرفاً حذف مالیات نیست. حذف مالیات برای قشری خاص، تبعیض آشکار است.» محمدرضا باقری منتقد سینما نیز در این خصوص گفت: «دلیلی ندارد کسی با درآمد میلیاردی معاف از مالیات شود. ممکن است، یک انتشاراتی کارش نچرخد و در این گرانی و فشار اقتصادی مالیات ندهد؛ در این شرایط آدم معافیت مالیاتی را می‌پذیرد، اما یک تعداد قابل توجهی از هنرمندان درآمد میلیاردی دارند؛ گردش حساب، سفر‌های خارجی، ماشین، املاک و دیگر مخارجشان مشخص است؛ مردم هم این افراد را می‌بینند. اگر این افراد در فشار سیاسی از مالیات معاف شوند، مصداق بارز دست کردن در جیب مردم خواهد بود. این موضوع هیچ توجیهی ندارد. کارمندی که سه میلیون تومان دریافتی دارد، باید مالیات دهد. برخی کارمندان هم که نباید مالیات دهند، اما از آن‌ها به شکل غیر قانونی مالیات می‌گیرند، اما از عده‌ای که ثروت فراوانی هم دارند، مالیات گرفته نمی‌شود. کسی که سه میلیون دریافتی دارد و کارمند خود دولت است، قبل از دریافت حقوق، مالیات از حقوقش کسر می‌شود. چگونه است یک سلبریتی به دلیل بازی در فیلمی که ممکن است، بیست روز زمانش را بگیرد، ۴۰ یا ۵۰ یا حتی یک میلیارد می‌گیرد، اما مالیات پرداخت نمی‌کند.» خسرو دهقان دیگر منتقد سینما و دبیر چند دوره جشنواره جشن خانه سینما نیز در این باره گفت: «مالیات بر اساس درآمد است. کسی که درآمد دارد باید مالیات دهد؛ اما موضوعی که باید دقت کنیم این است که در سینما درآمد‌ها یک دست نیست. این گونه نیست که همه درآمد بالایی داشته باشند و نمی‌شود نگاه یکسان به همه کرد. باید با توجه به اظهارنامه و درآمد هر کسی مالیات پرداخت شود. تفاوتی نمی‌کند فرد در چه صنفی فعالیت می‌کند. کسی که در هر شغل و حرفه‌ای قرار دارد باید مالیات دهد. تعداد پول دار‌های سینما زیاد نیست. ممکن است برخی از بازیگران خارج از فضای سینما افراد ثروتمندی باشند. هر که درآمد بیشتری دارد باید بیشتر مالیات دهد. در حوزه کتاب هنرمندان واقعا درآمدی ندارند، اما بازیگرانی هم هستند که درآمد بالایی دارند.»
محمدصادقی باطنی یکی دیگر از منتقدین سینما هم در این خصوص گفت: «مسئله جدی که در افکار عمومی به وجود آمده موضوع عدالت است. این که چرا هر اتفاقی پیش می‌آید اولین کسی که برای حل مشکل سراغش می‌روند، مردم هستند. یارانه‌ای که درباره بنزین به مردم تعلق می‌گرفت، تنها راه حل مشکلات اقتصادی بود. اما چرا کسی برای حل مشکلات اقتصادی و گرفتن مالیات سراغ کسانی که خانه خالی دارند یا پزشکان پر درآمد نمی‌روند. این سوالی است که در افکار عمومی ایجاد شده است. برای هنرمندان، کار کمی پیچیده می‌شود. اول این که کلمه هنرمند کلمه‌ایست که می‌تواند محل سوال باشد. هنرمند دقیقا کیست؟ علاوه بر این هنرمندان کسانی هستند که اکثرا بیانیه امضا می‌کنند و وامصیبتا سر می‌دهند و خودشان را نماینده افکار عمومی و مردم معرفی می‌کنند. اکثر هنرمندان از وضعیت بد اقتصادی می‌نالند. همین آدم‌ها در ماجرای معافیت مالیاتی خیلی ساکت هستند و نکته‌ای نمی‌گویند. به نظر من حداقل اگر این افراد موافق معافیت مالیاتی هنرمندان به معنای عام کلمه هستند، نباید رنگ و بوی عدالت خواهی در حرف‌هایشان باشد. کسی که به صورت میلیاردی و چند صد میلیونی درآمد کسب می‌کند و مالیاتی هم پرداخت نمی‌کند و علاوه بر این ارزش افزوده خاصی هم برای جامعه ایجاد نمی‌کند حق اعتراض و فریاد عدالت خواهی ندارد. همان طور که وارد کنندگان سیگار یا پزشکان به گرانی بنزین اعتراض نکردند به نظر من این دوستان هنرمند هم اعتراضی را مطرح نکنند. کنار مردم بنشینند و مالیاتشان را بدهند.»
حذف مالیات سلبریتی‌ها درحالی است که کارگران با اینکه حقوق ناچیزی می‌گیرند باید 10 درصد مالیات بپردازند و کارمندان پیش از اینکه حقوقی دریافت کنند مالیات از حقوقشان کسر می‌شود. به نظر می‌رسد که دولت به جای این معافیت‌های مالیاتی باید ساز و کاری را در نظر بگیرد که هر کس در هر جایگاهی خود را موظف به پرداخت مالیات بداند؛ اگر موضوع معافیت از مالیات باشد، کارگران در اولویت این لیست قرار می‌گیرند و این دقیقا موضوعی است که از نگاه مسئولین امر مغفول واقع شده است.