روزنامه ابتکار
1398/09/13
«ابتکار» اجلاس سران ناتو در هفتادمین سالگرد تاسیس آن را بررسی می‌کند جمع مخالفان در لندن
محمدرضا ستاریاجلاس سران ناتو در لندن در حالی در هفتادمین سالگرد تشکیل پیمان آتلانتیک شمالی برگزار شد که سایه اختلاف میان رهبران آن اکنون به یکی از مباحث مهم روابط بین‌المللی تبدیل شده است.
پس از صحبت‌های جنجالی امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه که به نشریه اکونومیست گفته بود ناتو دچار مرگ مغزی شده است، ظرف سه هفته گذشته انواع و اقسام اظهارنظرها در آستانه اجلاس هفتادمین سالگرد ناتو در لندن مطرح شده است. بلافاصله پس از سخنان ماکرون، هایکو ماس وزیر خارجه آلمان در واکنش به گفته‌های وی تصریح کرد که ناتو همچنان زنده است و در آینده نیز نقش مهمی را در امنیت بین‌المللی ایفا می‌کند. همچنین ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز این پیمان را ضامن امنیت اروپا قلمداد کرده بود.
در این میان گزارشی هم از نشریه نیویورک تایمز آمریکا منتشر شد، مبنی بر اینکه آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در مراسم فروریختن دیوار برلین وارد یک جدال کلامی شدید با امانوئل ماکرون شده و به وی گفته است: از اینکه مجبورم بارها و بارها تکه‌های فنجانی را که شما شکسته‌اید به هم بچسبانم خسته شده‌ام. ماکرون نیز در پاسخ گفته است: در شرایط فعلی و در حالی که قرار است ماه آینده در جلسه ناتو در لندن شرکت کنم، نمی‌توانم وانمود کنم که اقدامات آمریکا و ترکیه در سوریه در راستای منافع کشورهای عضو ناتون است.
در تازه‌ترین اظهارنظرها نیز پیش از آغاز رسمی اجلاس سران ناتو در لندن که طبق گفته‌ها قرار است با پذیرایی رسمی ملکه الیزابت دوم برگزار شود، رجب طیب اردوغان اوایل هفته جاری در سخنانی کنایه‌آمیز به همتای فرانسوی خود گفته بود که بررسی کن تا خودت دچار مرگ مغزی نشده باشی. از سوی دیگر در حالی که روزنامه دیلی میل انگلستان به انعکاس یک ویدئو از جرمی کوربین رهبر حزب کارگر بریتانیا پرداخته که در سال 2014 منتشر شده و در آن کوربین تصریح کرده که ای کاش هیچگاه ناتو تشکیل نمی‌شد، دونالد ترامپ در لندن سخنان ماکرون را زننده توصیف کرده و گفت که هیچ کس بیشتر از فرانسه به ناتو نیازمند نیست.
درمقابل آندرس فوگ راسموسن دبیرکل پیشین ناتو که در بازه زمانی 2009 تا 2014 در راس نهاد اجرایی قرار داشت، تاکید کرده که شرایط کنونی ناتو با وضعیت ایده‌آل فاصله دارد. ما هیچگاه پیش از این در تاریخ ناتو، چنین حجمی از اختلاف و تفرقه‌ای که اکنون شاهد هستیم، تجربه نکرده‌ایم.
چهار نقطه عطف در ناتو
نخستین نشانه‌های علنی بروز اختلاف در ناتو به زمان روی کار آمدن ترامپ در آمریکا باز می‌گردد. پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ در سال 2016 و روندی که دولت او درخصوص سازمان‌های بین‌المللی و توافق‌های چند جانبه دنبال کرد، بحث پیرامون اختلافات میان آمریکا و اروپا بر سر ناتو شدت گرفت. این امر زمانی پررنگ‌تر شد که دونالد ترامپ به صورت علنی ضمن انتقاد از راهبرد سایر کشورهای عضو ناتو، خواستار هزینه متوازن میان آنها شد و اعلام کرد آمریکا دیگر به صورت یک تنه موضوع امنیت بین‌المللی را تقبل نخواهد کرد. او تصریح کرده بود تاکنون برای ناتو بیش از اندازه هزینه کرده و در سال 2018 نیز رسماً گفته بود که ایالات متحده را از پیمان آتلانتیک شمالی خارج می‌کند.
به گفته تحلیلگران، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ابتدای دهه 1990 میلادی، نخستین چالش در فلسفه وجودی ناتو را رقم زد؛ جایی که این پیمان دیگر ماهیت سابق خود را برای ایستادگی در قبال بلوک شرق از دست داده و ناچار شد به فصل جدیدی از فعالیت‌های نظامی و امنیتی وارد شود. در این میان بسیاری از هم‌پیمانان شوروی نیز به خصوص در اروپای شرقی به عنوان متحد به بلوک غرب پیوسته و ادامه سازوکار سابق را برای کشورهای اروپای غربی و به خصوص آمریکا از لحاظ اقتصادی و مناسبات امنیتی پر‌هزینه ساختند.
از سوی دیگر وقایع یازده سپتامبر نیز برگ جدید دیگری را در مقابل ناتو گشود. در این راستا، مرتضی مکی کارشناس مسائل اروپا طی یادداشتی برای شورای راهبردی روابط خارجی معتقد است: حادثه 11 سپتامبر هم نقطه اوج پیمان ناتو و هم آغاز افول این پیمان بود. از این جهت نقطه اوج پیمان ناتو بود که برای اولین بار دولت‌های اروپایی در راستای مقابله با تهدیدات تروریستی با آمریکا ابراز همدردی و همراهی کردند و از این جهت آغاز افول پیمان ناتو بود که آمریکایی‌ها پس از اینکه نتوانستند مجوز لازم از شورای امنیت سازمان ملل را در سال 2003 برای حمله به عراق کسب کنند با مخالفت جدی آلمان و فرانسه در حمله به عراق مواجه شدند. این مسئله منجر به ایجاد شکافی عمیق میان اعضای ناتو از یک سو و آمریکا و اعضای اروپایی ناتو از سوی دیگر شد.
همچنین روی کار آمدن ترامپ نیز مزید بر علت درخصوص سازوکار پیمان آتلانتیک شمالی بود؛ زیرا به گفته کارشناسان اظهارات رسمی او علیه ناتو ایده‌ای جدید و بسیار جدی در میان برخی از رهبران اروپایی مبنی بر استقلال هرچه بیشتر اروپا از آمریکا مطرح کرد.
مردم آلمان با ماکرون هم عقیده‌‌‌اند
در همین راستا در حالی که گفته میشود برخی از رهبران اروپایی با اظهارات ماکرون مبنی بر مرگ مغزی ناتو هم عقیده بوده ولی معتقدند این مسائل را نباید به صورت علنی بروز داد. برخی ناظران خاطرنشان می‌کنند که تغییر عنوان نشست لندن از گردهمایی سران به مراسم گرامیداشت هفتادمین سالگرد تاسیس ناتو، خود بیانگر عمق اختلافات و تنش‌های علنی در پیمان آتلانتیک شمالی است. از سوی دیگر خبرگزاری دویچه‌وله آلمان نیز روز گذشته و همزمان با برگزاری اجلاس لندن، نوشت: در حالی که صدراعظم و وزیر خارجه آلمان تاکید می‌کنند، اروپا بدون ایالات متحده نمی‌تواند از خود دفاع کند. در آلمان، اکثر شهروندان این کشور به وضوح از قدرت نظامی آمریکا فاصله گرفته‌اند. در این خصوص ۵۵ درصد از کسانی در یک نظرسنجی به درخواست آژانس مطبوعات آلمان شرکت کردند، گفته‌اند که کشورهای اروپایی عضو ناتو باید قادر باشند بدون کمک ایالات متحده از خود دفاع کنند.
طبق نظرسنجی سازمان «YouGov» که به درخواست آژانس مطبوعات آلمان برگزار شده است، تنها یک پنجم پرسش‌شوندگان (۲۱ درصد) گفته‌اند که اروپایی‌ها نباید از پشتیبانی نظامی ایالات متحده چشم‌پوشی کنند و تقریباً نیمی از آنها خواستار خروج کامل یا بخشی از سربازان آمریکایی از خاک آلمان شده‌اند. در ادامه این گزارش آمده است: نکته جالب اینجا است که پرسش‌شوندگان همانقدر که خواستار فاصله گرفتن از آمریکا بوده‌اند، خواستار نزدیکی بیشتر به روسیه شده‌اند به طوری که ۵۴ درصد آنها بر این باورند بوده‌اند که ناتو باید به جای افزایش قدرت بازدارندگی خود در برابر روسیه، به همکاری بیشتر با این کشور توجه کند.
سایر اخبار این روزنامه
نصرت کریمی درگذشت
علیرضا صدقی
جامعه خسته در آستانه انتخابا
«ابتکار» از چالش جدید مدارس گزارش می‌دهد
سایه «اختلال روانی» بر سر دانش‌آموزان
جنجال نوبل ادبیات ادامه می‌یابد؟
ماجرایی به نام «هاندکه»
هفت‌تپه به صورت مشروط به چرخه کار و تولید بازگشت
ظهور ائتلاف‌ها و فراوانی لیست‌های انتخاباتی در جریان اصولگرا بررسی شد
کلاف سردرگم اصولگرایان
«ابتکار» اجلاس سران ناتو در هفتادمین سالگرد تاسیس آن را بررسی می‌کند
جمع مخالفان در لندن
رئیس جمهوری:
علت افزایش قیمت بنزین، ایجاد مانع برای واردات آن در شرایط تحریم است
مذاکرات دیپلماتیک ایران در ژاپن
عراقچی پیام ویژه روحانی را به آبه شینزو تقدیم کرد
علی مطهری در جمع دانشجویان:
تنها نهاد قانونگذار کشور مجلس است
