چرا دلار گران شد؟

قيمت بسياري از کالاها مثل پارچه، برنج، کاغذ، قطعات کامپيوتر و... در بازار جهاني از ارديبهشت سال جاري به‌تدريج تا 30درصد کاهش يافت. اين باعث زيان وحشتناک واردکننده‌ها شد و اين قبيل واردکننده‌ها واردات را متوقف کردند. حال بازار داخلي با کمبود مواجه شده و واردکننده‌ها مجددا وارد بازار شده‌اند. اين امر، تقاضا را بالا برد و به افزايش نرخ ارز انجاميد. بانک‌هاي خارجي در ماه نوامبر با طرف‌هاي ايراني تسويه حساب مي‌کنند و به اين دليل، در نوامبر تقاضا براي دلار فصلي، بالا مي‌رود. با بحران داخلي در عراق، صادرات به عراق به‌شدت کاهش يافته و باعث کاهش ورود ارز به کشور شده است. صادرکننده بايد 50 درصد ارز خود را در سامانه نيما بفروشد. واردکننده ارز با نيما، عمدتا کساني بودند که از اختلاف نرخ ارز نيمايي و آزاد استفاده مي‌کردند. اين گروه اکنون حذف شده‌اند و تقاضا براي ارز نيمايي کم شده است. در بخش نيمايي، اکنون با مازاد ارز مواجهيم و در بخش آزاد با کمبود ارز روبه‌رو هستيم. بايد صادرکننده به جاي 50 درصد، 35درصد ارز را در سامانه نيما عرضه کند تا تعادل ايجاد شود. مقررات بايد به‌فوريت تغيير کند. عدم ‌انتخاب رئيس‌جمهور در افغانستان و حاکم شدن بلاتکليفي در افغانستان باعث شده تا صادرکننده‌هاي ايراني، صادرات را شل کنند. در شرکت‌هايي که من مشاور آنها هستم، شل شدن صادرات به افغانستان آشکار است. اين عرضه ارز را کم کرده است. قطع اينترنت باعث کاهش شديد صادرات کشور به مدت 10روز شد. 10روز صادرات نداشتن و احتياط صرافي‌ها و صادرکننده‌ها در بازگشت به فعاليت عادي، باعث کاهش عرضه دلار به اقتصاد و گراني آن شده است. تقاضا براي واردات که براي 10روز وارد بازار نشده بود؛ اکنون وارد بازار شده و اين در گراني موثر است. از اول سال ميلادي ترکيه به ايرانيان در صورتي اجازه اقامت مي‌دهد که يا خانه خريده باشند يا پنج نفر را مشغول کار کرده باشند؛ بلاتکليفي هزاران ايراني در ترکيه باعث رشد تسويه حساب ارزي مي‌شود. بانک مرکزي با اعمال يک‌سري مقررات براي واردکننده‌ها، تقاضا براي ارز را به تاخير مي‌انداخت. اين ازيک‌سو، باعث کاهش تقاضا براي ارز شده بود؛ اما چون کالا وارد نشده بود و به‌تدريج داشت باعث تورم داخلي مي‌شد. مديريت تقاضا براي ارز زين‌پس به تورم در داخل مي‌انجامد. بانک مرکزي از اين سياست دست برداشته، که اين باعث افزايش تقاضا براي ارز شده است. اين تحليل به معناي تاييد نرخ موجود دلار نيست و 9عامل ديگر که باعث نوسان روبه‌پايين نرخ دلار يا روبه‌بالاي آن مي‌شود؛ در اين تحليل نيامده است. هرکدام از اين 9عامل که تغيير کند، دلار دچار نوسان مي‌شود. اين مقاله تنها تاثير عوامل ميداني و کف بازاري بر نرخ دلار است و ديگر هيچ.