معنای تلمذ


بهاءالدین مرشدی
نویسنده
10سالی از آن وقت‌ها می‌گذرد که سر کلاس دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی می‌نشستم. تندتند حرف می‌زد ولی چیز زیادی نمی‌گفت. انگار خسته باشد. انگار دلش نخواهد درس بدهد. اما او اگر درس هم نمی‌داد باز هم داشت درس می‌داد. شاید عکسی از آنتوان چخوف را دیده باشید که در کنار لئو تولستوی نشسته است. آن‌‌جا معنای تلمذ کردن را می‌فهمید. انگار یکی در محضر یک استاد نشسته باشد و همه جوانب ادب را هم رعایت کند. برای من آن سال‌ها ناظرزاده کرمانی معنای دقیق همین عکس بود. یعنی شما در کنارش محضر یک استاد را درک می‌کردید. این خودش افتخار بزرگی بود که در دوره کارشناسی ارشد نصیب همدوره‌ای‌های ما شد. او آن سال‌ها خسته بود اما 12 واحد درسی از 32 واحد ما با او گذشت. بعد از آن سال‌های شاگردی چند باری او را در خیابان دیدم.


 تند تند راه می‌رفت، انگار بی‌قیدی خودش را در زندگی دارد. رفتارش مخصوص خودش است و جزو معدود استادهایی است که وقتی به آنها فکر می‌کنم یادم می‌آید استادی داشتم که چیزهای زیادی از او یاد گرفته‌ام. اینکه استادی تئاتر بلد باشد و نظریه‌پرداز باشد و خوب هم درس بدهد جزو خوشبختی‌های دانشجویان رشته تئاتر است؛ خوشبختی‌ای که با تلاش زیاد و تحقیق‌های بسیار به غنی شدن نظریه‌های تئاتر در ایران کمک کرده است. شاید کاری که به تنهایی انجام داده کار یک سازمان است. او امروز متولد می‌شود. تولد او برای ما که مستقیم یا غیرمستقیم شاگردی او را کرده‌ایم غنیمت بزرگی است. اصلاً مگر کسی از اهالی تئاتر می‌تواند ادعا کند که شاگرد او نبوده است؟ چطور می‌شود کتاب‌های نظریه او را نخواند و کنکور هنر داد؟ چطور می‌شود کتاب‌های نظریه او را نخواند و در دانشگاه تحصیل نکرد یا حتی کتاب‌های او را نخواند و در دانشگاه تدریس نکرد؟ او به تنهایی یک دانشگاه است. دانشگاهی که هم شاگرد و هم استاد تربیت می‌کند.
امروز تولد اوست و خوشا به حال ما که معاصر او هستیم. خوشا به حال ما که دست‌به‌سینه روبه‌روی او نشسته‌ایم و درس آموخته‌ایم. پیش او فقط می‌توان تلمذ کرد.
حتی اگر سر کلاس خسته باشد و از نظام دانشگاهی مأیوس باشد و اگر حتی ترم آخر ما را رها کند و بگوید دیگر حال و حوصله درس دادن ندارد و ترم دوم یک درسی که او تدریس کرده به کسی دیگر برسد و ما مأیوس باشیم از این همه دردی که با عوض شدن استاد بر ما تحمیل شده است.
اما مگر طاقت یک استاد چقدر می‌تواند باشد؟ چقدر می‌تواند تاب بیاورد؟ ترم چهارمی که ناظرزاده را نداشتیم ترم دلچسبی نبود. آن ترم را جزو روزهای دانشگاهم حساب نمی‌کنم.