روزنامه جمهوری اسلامی
1398/09/11
امیر قبیله شقایق میرزا کوچک خان
محمدحسن اصغرنیامسئول مرکز بازشناسی نهضت جنگل
دست هیزم‌شکن فرود آمد
در دل هیمه، بوی دود آمد
در آغاز نود و هشتمین سالگرد شهادت رهبر نهضت جنگ میرزاکوچک‌خان جنگلی قرار داریم که مصادف با یکصدمین سالگرد قمریست و واقعبینانه می‌خواهیم این حرکت الهی و جنبش مردمی و خیزش ملّی ایران را مورد بررسی قرار دهیم و درآمدی بر شخصیت و آراء و گفتار و نوشتار او داشته باشیم.
1- در دیدگاه میرزاکوچک‌خان که برگرفته از قرآن و سنّت است، خداوند انسان را آزاد آفریده است و او را آزاد می‌گذارد و راه رستگاری و هدایت را به او نشان می‌دهد. میرزا پیش از آنکه یک فرد انقلابی باشد، مسلمانی است که مقررات مکتبی‌اش را تحت‌الشعاع افکار انقلابی خود قرار نمی‌دهد.
2- در طول هفت سال حرکت انقلابی نهضت جنگل علیه روسها و انگلیسی‌ها و بلشویک‌ها و دولت مرکزی می‌بینیم که انسان‌هایی پیدا می‌شوند که برای پاسداری از عزت و شرف و استقلال و دین و آیین حاضرند به شهادت برسند و زیر بار دولت‌های خارجی و عوامل مزدور داخلی نروند.
3- رهبر نهضت جنگل همواره از درگیری با قوای مسلّح دولتی علیه جنبش دوری می‌جست؟ و هیچ‌گاه آغازگر نبردهای خونین نبود و به سوی نیروی ایرانی آتش نمی‌‌کشید ولی علیه روس و انگلیس همواره جنگلیان انگشتشان بر روی ماشه تفنگ بود.
4- بزرگترین تهمتی که به میرزا نسبت می‌دادند که طرح خودمختاری و جدایی گیلان از ایران به صورت خودمختاری بود که آخرین نوشته او پاسخ دندان‌شکنی به مخالفین خارجی و جاسوسان داخلی بود:
من و یاورانم در مشقتهای فوق‌الطاقه چندین ساله، هیچ مقصودی نداشته و نداریم، جز حفظ ایران از تعرّضات خارجی و فشار خائنین داخلی، و گیلان پاره جداناشدنی و قلب پرطپش ایران است.
5- همگان پس از یک قرن متفق‌القول هستند که هسته مرکزی نهضت جنگل و هیات اتحاد اسلام جنگلیها هم‌چون سدّی در مقابل بلشویک‌ها و کمونیستها ایستادند تا جلوی پیشروی افکار ضدخداپرستی را بگیرند و کمونیسم تا قلب خلیج فارس و خاورمیانه پیشروی نکند و سرش را در راه عقیده‌اش فدای حضرت دوست کرد.
6- همه انسان‌های آزاده دوست دارند مردان بزرگ و با شهامت را از خود بدانند و میرزاکوچک‌خان را همه از خود می‌دانند چون دریادل و سینه‌سرخ و سردار قبیله عشق و عقیده و شفق و شقایق بود.
7- در دوران پهلوی همه مبارزان داخلی و خارجی میرزا را الگویی انقلابی و شخصیتی کاریزماتیک و روشنفکری دینی با جاذبه‌ای انقلابی و پارتیزانی مسلّح به انسانیت و ادب و اخلاق و با مرحمتی توام با قاطعیت در میدان کارزار و مراکز حوزوی و دانشگاهی می‌شناختند. و همه گروه‌های مبارز از هر مرام و مسلکی در کمند جاذبه رهبر جنبش جنگل بودند.
8- کارنامه نهضت جنگل مانند آفتاب درخشان است، مبارزه با استبداد و استعمار، همگامی با رجال سیاسی خوشنام مشروطه‌خواه و ایران‌دوست و همدلی با انقلابیونی هم‌چون شیخ‌محمد خیابانی در تبریز، کلنل پسیان در خراسان و شهید مدرس در تهران
9- چون میرزا بهترین نمونه عملی برای جوانان انقلابی بود، در گوشه و کنار ایران کسانی بودند که رهبر نهضت جنگل را مذهبی ساده‌لوح، طلبه روشنفکر، فراماسونر و عامل خارجی و بلشویک و مارکسیست و سوسیالیست خداپرست نامیدند با این هدف که مانع جذب جوانان به او شوند.
10- روسها بوسیله عناصر آموزش‌داده خود در ایران به عنوان کمونیست و بلشویکیست تلاش داشتند در نهضت انقلابی گیلان نفوذ نموده و آن را از حرکت اتحاد اسلام جنگل به سوی یک انقلاب سوسیالیستی سوق دهند و کشور را تحت سلطه روسیه با همکاری انگلستان با تغییر ماهیتی که در نظر داشتند از گیلان به سراسر ایران و تا جنوب شرق آسیا و کره جنوبی بکشانند و اردوگاه کمونیستها را توسعه بخشند.
11- میرزاکوچک‌خان فردی تشکیلاتی بود که با همرزمان مشروطه‌خواه روش مبارزه را در عمل آموخته بود و اصول مرامنامه نهضت جنگل نشان‌دهنده تسلط او بر امور سیاسی و فرهنگی است و روزنامه جنگل ارگان حزب و تشکیلات اوست که متنی مترقی و پیشرفته و آزادیخواهانه در مورد همه اقشار ملت و جامعه ایرانی آن روز بوده است.
12- سردار جنگل می‌گفت: ما قبل از هر چیز طرفدار استقلال مملکت ایرانیم. استقلالی که به تمام معنی کلمه، یعنی بدون اندک مداخله هیچ دولت اجنبی، اصلاحات اساسی مملکت و رفع فساد تشکیلات دولتی که هرچه بر سر ایران آمده از فساد تشکیلات است. ما، طرفدار یگانگی عموم مسلمانانیم. اینست نظریات ما، که تمام ایرانیان را دعوت به هم‌صدایی کرده و خواستار مساعدتیم.
13- جنبش‌های ایرانی بر اثر آگاهی‌های مردم، نسیم مشروطه‌خواهی، فضای باز سیاسی که از گشایش مجلس شورای ملّی به دست آمد و به توپ بستن مجلس بوسیله محمدعلی‌شاه با مشاورت روسها و قحطی و گرسنگی و شیوع انواع بیماری‌های واگیردار، زمینه‌ساز نهضت جنگل به رهبری میرزاکوچک‌خان در گیلان، قیام شیخ‌محمد خیابانی در تبریز و کلنل محمدتقی پسیان در خراسان و قیام دشتستانیها و تنگستانیها در جنوب به ایران شور و شوق دفاع از وطن را فراهم نمود.
14- دست‌های پنهان و پیدای روسها و دیپلماسی انگلستان و راه‌یابی عوامل نفوذی در جنگل مانند احسان‌الله مازندرانی و خالوقربان کرمانشاهی و ددمنشی رضاخان وزیر جنگ دولت مرکزی زمینه‌های اختلافات داخلی و همکاری خوانین و جاسوس‌های چندجانبه زمینه سقوط نهضت جنگل را پس از هفت سال حکومت میرزاکوچک‌خان را در شمال ایران فراهم آورد.
15- تاریخ گواهی می‌دهد که گیلانیان به رهبری میرزاکوچک‌خان در تصرف تهران نقش داشتند و در سال 1289 محمدعلی‌شاه مخلوع که به روس پناه برده بود با برنامه‌ریزی آنها قصد برگشت به ایران از طریق ترکمن‌صحرا را داشت که میرزا داوطلبانه به همکاری قوای مشروطه‌خواهان پیوست و در جریان جنگ با قوای خارجی تیری به شانه او اصابت کرد و اسیر روسها گشت و با کشتن آنان به روسیه منتقل شد.
16- حرکت نظامی توام با فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی نهضت جنگل در سال 1296 درخشان‌ترین و پرافتخارترین روزهای این جنبش است و ارگان تشکیلاتی میرزاکوچک‌خان (روزنامه جنگل) را منتشر کرد که از اهداف و برنامه‌ها و مرامنامه و خبرهای روز ایران و جهان مردم را با خبر می‌ساخت.
17- در آبان 1296 دولت تزاری و خاندان رومانوف پس از دو قرن حکومت روسیه بر ملّت ایران برطرف گردید و هیات اتحاد اسلام به تاسیس مدارس به سبک جدید و تاسیس دبیرستان نظام و پادگان گوراب زرمیخ و احداث راه‌ها و جاده‌ها و از جمله حشمت‌رود و تشکیل محاکم قضایی اقدامی بایسته را در خدمت به مردم در عمل برای اجرای مرامنامه نهضت جنگل عمل نمود و بهاءالدین املشی و حسین کسمائی و آیت‌الله سیدعبدالوهاب صالح ضیابری و آیت‌الله شیخ‌علی علم‌الهدی حلقه‌سری در قضاوت و تدوین روزنامه جنگل و مدیریت هیات اتحاد اسلام نهضت جنگل، نقش به‌سزائی داشتند.
18- یونس جنگلی فردی تشکیلاتی بود و (انجمن روحانیان) گیلان را تاسیس نمود و آنچه می‌گفت انجام می‌داد و با استعداد خدادادی نیروهایی از عالمان دینی، اصناف، کشاورزان، بازاریان و جمعیت‌های خیریه و هیاتهای مسجدی و یاوران حقیقی را هدایت می‌کرد و در جمادی‌الثانی 1325 قمری یعنی یکصد و دوازده سال پیش در رشت انجمن روحانیان ایران و گیلان را شکل داد و در فرم شماره 2 مشخصاتش را چنین نوشت الف- عنوان/ میرزاکوچک این مرحوم آقامیرزابزرگ ب- شئون/ از اعضای محترم انجمن مقدس روحانیان گیلان ج- حرفه/ از سلسله جلیله طلاب و اهل علم است د- جغرافیای مکانی/ رشتی‌الاصل والمکان هـ- هندسه زمان/ به سن 25 سالگی خود را به فصول نظام‌نامه مسئول دانسته است
تاریخ – فی 28 جمادی‌الثانی قوی ئیل سنه 1325 – رشت
ثبت دفتر شد محل مهر و امضاء
انجمن روحانیان گیلان – رشت
19- یکی از خصوصیات رهبر نهضت جنگل عطوفت و مهربانی و محبّت مومنانه بود و توابّین را می‌پذیرفت و اهل تساهل و تسامح بود. او معتقد بود کسی را که مرتکب اشتباهی شده است باید فرصت داد و کمکش کرد و جلوی خطایش را گرفت، او نقش مربّی را ایفا می‌کرد و انسان اسلام بود همه باید هر روز قرآن می‌خواندند و برای سربازان شاهنامه بخوانند تا روح وطن‌دوستی آنان تقویت شود و با جوانان تازه به نهضت جنگل پیوسته ورزش را در برنامه‌هایشان داشتند و خود با آنان کشتی گیله‌مردی می‌گرفت.
20- جنگلیها انسان‌های آگاه به مسائل روز و حوادث داخل و خارج کشور بودند و علیرغم حرفهای مخالفین نهضت جنگلی که می‌گویند جنبشی کور و بی‌هدف بوده است، در روزنامه جنگل گهگاه تحلیل‌هایی درباره جنگ جهانی و جغرافیای سیاسی منطقه و موضع‌گیری در قبال کشورهای مختلف دیده میشود که نشانگر آنست که رهبر نهضت میرزاکوچک‌خان و فرمانده نظامی منطقه سعدالله خان درویش و دکتر حشمت نسبت به معادلات سیاسی و مواضع روس و انگلیس و دولت مرکزی آگاهانه عمل می‌کنند.
21- ایثارگری رزمندگان جنگل مثال‌زدنی است، میرزا به همسرش می‌گوید، می‌دانم که در جنگل شهید خواهم شد و تو را طلاق می‌دهم تا بتوانم به راهم ادامه بدهم و تو را به خدا می‌سپارم و زن و زندگی و قوم و خویش را پشت سر می‌گذارد و طریق حق را پیش می‌گیرد و یکی از یاورانش و برای همین، هیکل صلیب را از سینه خود آویخته‌ام و منظورش کمربند چرمی‌ای بود که به شکل ضرب در روی بدنش می‌بست.
22- ارتباطات رهبر نهضت جنگل با شهید مدرس در تهران و شیخ محمد خیابانی در تهران نشان‌دهنده روح تشکیلاتی اوست و جاذبه‌ای که در قیافه میرزاکوچک‌خان بود دوست و دشمن را مسحور وقار و هیبت و متانت خود می‌کرد و سخنان شیرین و دلنشین میرزا جوانان گیله‌مرد را شیفته خود کرده بود.
23- نهضت جنگل انگیزه‌ای شد تا هم‌وطنان ایرانی در جای‌جای کشور زمینه قیام‌های آزادی‌بخش و بیگانه‌ستیزی را آغاز کنند. در جنوب با انگلیسی‌ها و در شمال با روسها و هشیاری مرزنشینان برای حفاظت تمامیت ارضی کشور و بیداری اسلامی در همه اقشار و گسترش نهضت در همه اقشار روستایی و شهری
24- میرزاکوچک‌خان فقط مرد سیاست نبود بلکه انسان مسلمان انقلابی آرمان‌گرا و صادق در راستای اهدافش مولای متقیان حضرت امیرالمومنین علیه‌السلام حرکت می‌کرد و از هر راهکار و وسیله برای رسیدن به هدف، استفاده نمی‌کرد.
25- در دوران پهلوی به‌ویژه در زمان رضاخان بردن نام میرزا و جنگلیها جرم بود و بعد از انقلاب کتاب جنگلیها را گشودیم و ورق‌هایی از آن را تاکنون خوانده‌ایم و فهمیدیم که میرزاکوچک‌خان مینیاتور مقاومت و الگویی برای مبارزین داخلی و خارجی کشور بوده و پیامشان استقلال مملکت، حفظ تمامیت ارضی، وطن‌دوستی، آزادی‌های سیاسی، توجه به افکار عمومی، تساوی حقوق و دموکراسی و حق روستایی و شهروندی که در مرامنامه نهضت هویداست و حضور مردم برای تعیین سرنوشت جامعه در تلفیق با آموزه‌های دینی و اسلام، جزئی از هویت تاریخی ملت ایران است.
میرزاکوچک‌خان منادی عملی از حوزه علمیه بود که معتقد بود، موعظه و خطابه، به تنهایی کافی نیست و در عمل باید وارد میدان شد و مفسّر عملی قرآن گردید و گام‌های بلند جنگلیان در مسیر کربلا قرار گرفتند و هم‌نوا و هماهنگ سرودند و خواندند و ایستادند و سروستان ایران را در جنگل‌های سر به فلک کشیده گیلان با خونشان آبیاری کردند و مادحان جنگجوی حافظ حرمت حریم اسلام و ایران و ایرانی گفتند.
آنقدر در کشتی عشقت نشینیم یاحسین
یا به ساحل می‌رسیم، یا غرق دریا می‌شویم
قابل توجه پژوهشگران عزیز در بازشناسی نهضت جنگل می‌تواند این نکات مدّنظر قرار گیرد.
1- موقعیت سوق‌الجیشی ایران در جهان به‌ویژه پس از جنگ جهانی اول (1914 – 1919 میلادی) و سلطنت احمد شاه قاجار (1327 – 1344 قمری)
2- شناخت نهضت جنگل نه خوش‌بینانه و نه بدبینانه بلکه واقعبینانه
3- آشنائی با انقلاب بلشویک‌ها و نقش لنین
4- نقش آلمان‌ها در نهضت جنگل
5- نقش عثمانی‌ها در نهضت جنگل
6- نقش و مداخلات شوروی و روسها در نهضت جنگل
7- بلشویک کیست؟ و نقش آنان در روسیه و ایران چه بوده است؟
سایر اخبار این روزنامه
سازمان استاندارد کیفیت بنزین را تایید کرد
لاریجانی:
شورای هماهنگی سران قوا موقتی است و جایگزین مجلس نخواهد شد
بیانیه تروئیکا اروپایی در استقبال از پیوستن دیگر کشورهای اروپا به اینستکس
رهبر انقلاب:
اگر توان مدیریتی ندارید، مسئولیت نپذیرید
«بورل» سکان دیپلماسی اتحادیه اروپا را به دست گرفت
سازمان برنامه و بودجه:
معافیت صد در صدی مالیاتی فعالیتهای انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری در لایحه بودجه 99 ادامه دارد
امیر قبیله شقایق
میرزا کوچک خان
همتی دلار 11 هزار تومانی در بودجه 99 را تکذیب کرد
رئیس سازمان امور مالیاتی:
مالیات حقه را از پزشکان به میزان درآمدشان می‌گیریم
مجلس عراق استعفای عبدالمهدی را پذیرفت
جهت‌یابی تحولات عراق
در تالار فردوسی دانشگاه تهران
برگزیدگان نهمین دوره «تندیس فداکاری و ایثار دانشجویی» معرفی می‌شوند
اولین فراصندوق کشور رونمایی شد
سخنگوی سازمان سنجش خبر داد:
ثبت‌نام 34 هزار داوطلب در آزمون دکتری
