عقب‌ماندگی ۲ میلیون و ۳۵۰ هزار تومانی درآمد کارگران از هزینه‌ها چرخ زندگی نمی‌چرخد!

کیمیا نجفی
با هر حساب و کتابی، دخل و خرج‌شان با هم جور در‏نمی‌آید. یک روز بر سر هزینه اجاره خانه لنگ می‌مانند و روز بعد تامین کالاهای اساسی آه از نهادشان بلند می‌کند. این یک دید کلی به معیشت کارگران در شرایط حال حاضر است، شرایطی که سعی دارند صورت خود را با سیلی سرخ نگه دارند، ولی علی‌رغم حفظ ظاهرها، بسیاری از صاحب‌نظران مسئله نچرخیدن چرخ زندگی کارگران را مطرح می‌کنند و معتقدند مشکلات معیشتی این قشر مسئله تازه‌ای نیست و از گذشته مورد بحث و بررسی بوده، اما تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده است.
وقتی از حقوق ماهانه 2 میلیون تومان صحبت می‌شود و در مقابل قیمت کالاهای مختلف را از نظر می‌گذرانیم در‏می‌یابیم که هماهنگ کردن درآمد و هزینه برای فردی که در بهترین حالت ماهانه 2 میلیون حقوق دریافت می‌کند، بسیار دشوار بوده و نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد. در این میان شنیده‌ها حاکی از آن است که برخی از خانوارهای کارگری حتی جایی در توزیع بسته‌های حمایتی دولت که ناشی از تغییر نرخ بنزین بوده نداشته‌اند، درصورتی که با وجود مشکلات به نظر می‌رسد کارگران از اولویت بیشتری برای دریافت این بسته حمایتی برخوردار هستند. چراکه امروزه قدرت خرید این اقشار به‏شدت کاهش پیدا کرده است و برای جبران این کاهش قدرت خرید نیازمند حمایت‌های دولتی هستند. در این راستا اخیرا تسنیم در گزارشی عقب‏ماندگی ۲ میلیون و ۳۵۰ هزار تومانی درآمد کارگران از هزینه‌های زندگی را بررسی کرده است. بر اساس این گزارش حقوق کارگران برای سال جاری در بهترین حالت ۲میلیون تومان است، اما بانک مرکزی متوسط هزینه هر خانوار ایرانی را ۴میلیون و ۳۵۰ هزار تومان تعیین کرده است که فاصله درآمد و هزینه‌ها حداقل حقوق ۲میلیون و ۳۵۰هزار تومان است. در بخش دیگری از این گزارش آمده است که در چند سال اخیر حقوق کارگران افزایش یافته، اما با این حال شکاف درآمدی و هزینه‌ای آنها بیشتر شده است. بنابراین به نظر می‌رسد که کاهش قدرت خرید کارگران مسئله مهمی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود. از سوی دیگر حمیدرضا امام‌قلی‌تبار، بازرس هیئت مدیره مجمع عالی نمایندگان کارگران در گفت‌وگو با تسنیم، درباره کاهش قدرت خرید کارگران و رواج قراردادهای موقت گفته است: «با توجه به اینکه تورم در سنوات گذشته به‌صورت غیر‏قابل کنترل افزایش یافته است (علت اصلی آن به‌دلیل برنامه‌های ناکارآمد دولت بوده است) دولت‌ها در دوره‌های مختلف برای جبران کسری بودجه خود از این فرآیندها استفاده می‌کنند، افزایش تورم باعث شد فاصله بین فقیر و غنی افزایش یابد، قدرت خرید جامعه کاهش یافته و کارگران همواره در زندگی متضرر شدند. گرانی‌ها و فاصله بین هزینه‌ها و درآمد همواره کارگران را اذیت کرده است. متاسفانه سیستم نظارتی به‌درستی بر زندگی کارگران نظارت نداشته است، بنابراین همه این موارد دست به دست هم می‌دهد تا در شرایط فعلی نه‌تنها درآمد کارگران افزایشی نداشته است، بلکه همواره از زندگی عقب باشند».
کارگران هرساله از تورم موجود در بازار عقب می‌مانند


حقوق بخورونمیر و قیمت‌های سر به فلک کشیده، داستان تکراری زندگی کارگران است. حالا دیگر دشواری گذراندن روزگار به امر عادی برای آنها تبدیل شده و در این میان حتی نمی‌توانند برای آینده تصویری داشته باشند. فتح‌الله بیات، رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی کشور و دبیر اجرایی خانه کارگری شرق تهران درخصوص وضعیت معیشتی کارگران و دشواری‌های بی‌شماری که بر سر راه آنها قرار گرفته است، به «ابتکار» گفت: متاسفانه ما افزایش حقوق و دستمزد را سالانه یک‌بار در شورای عالی کار انجام می‌دهیم، این در حالی است که افزایش نرخ اقلام و کالا در هر زمان و تحت تاثیر هر اتفاقی در کشور صورت می‌گیرد و همین مسئله مشکل‌ساز است. متاسفانه در سیستم اقتصادی کشور، ثبات و نظم مشخصی وجود ندارد و همین بی‌نظمی باعث شده است که کارگران هرساله از تورم موجود در بازار عقب بمانند.
وی در ادامه افزود: به عنوان نمونه، می‌توان به نوسانات ایجاد شده در بازار ارز طی یک سال اخیر اشاره کرد. در آن زمان ارز پس از مدتی کاهش پیدا کرد اما کالا و خدمات در مسیر کاهشی قرار نگرفتند و تامین کالا دغدغه خانوارهای کارگری شد. نمونه دیگر تغییر قیمت حامل‌های انرژی است، در این شرایط تمام اقلامی که مورد استفاده سبد معیشتی خانوارهای کارگری بود تحت تاثیر قرار گرفته و از سوی دیگر افزایش حقوق و دستمزد شاهد هیچ اتفاقی نبوده است.
این فعال کارگری با اشاره به عدم برنامه‌ریزی برای رفع مشکلات معیشتی کارگران ادامه داد: وقتی نمایندگان کارگری در شورای عالی کار موضوع و مشکلات اینچنینی را مطرح می‌کنند، قطعا کارفرمایان از آن جلوگیری می‌کنند و می‌گویند ما مقصر وضع موجود نیستیم. در این میان تنها کارگران هستند که گوشت قربانی شده‌اند، آنها نمی‌دانند چه کنند چراکه ما هیچ‏گونه برنامه‌ریزی و هماهنگی برای آینده در دست نداریم. نتیجه این بی‌برنامگی این می‌شود که روزبه‌روز سفره کارگر کوچک‌تر و خالی‌تر خواهد شد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به راه‌حل‌هایی برای حمایت از اقشار کارگری اشاره کرد و گفت: عامل نابسامانی‌ها که امروز سبد معیشت را کوچک و کوچک‌تر می‌کنند برخی از مسئولان و تصمیم‌گیران هستند، دولت باید نقطه‏ضعف‌های معیشتی را تقویت کرده و آنها را پوشش دهد. دولت بسته حمایتی ناشی از تغییر نرخ بنزین را برای معیشت افراد در نظر گرفته، این اقدامی برای حمایت اکثریت بوده و کاملا درست است، اما در کنار آن باید رقم و یا سبدی را برای خانوارهای کارگری و کم‌درآمد درنظر بگیرد تا بتواند کاهش قدرت خرید کارگران را تا حدودی جبران کند.
بیات اظهار کرد: ما بارها گفته‌ایم که تعاونی‌های مصرف و مسکن را فعال کنید چراکه بخش عظیمی از هزینه‌ها کارگری در این زمینه‌ها بوده است. ما در گذشته برای حمایت از اقشار کم‌درآمد بن و یا کوپن‌هایی را در نظر می‌گرفتیم. اکنون به دلیل عدم هماهنگی و بی‏برنامه بودن باید به همان سال‌ها بازگردیم تا بتوانیم خانواده‌های کارگری را سرپا نگه داریم. به عبارتی بهتر و روشن‌تر، هم از لحاظ مسکن و هم از لحاظ مصرف باید به کارگران و حقوق‌بگیران توجه خاصی شود. چراکه اقشاری که بیش از نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند، امروز سبد معیشت‌شان کوچک شده است، ما باید فکری را برای این ماجرا داشته باشم. اینکه یک‏شبه قیمت‌ها را افزایش دهیم و در مقابل حقوق و دستمزد به آن اندازه افزایش پیدا نکند مشکلات را بیشتر می‌کند، اگر برنامه مشخصی را در دست قرار ندهیم روز‌به‌روز به تهی‌دستان اضافه خواهد شد.