«ابتکار» اهمیت وجود مشاوران حوزه ارتباطات در کنار مسئولان دولتی برای پاسخگویی را بررسی می‌کند

حلقه گم‌شده ارتباط
گروه فرهنگ و هنر - در دو هفته اخیر و بعد از ماجرای افزایش قیمت بنزین، از سوی مسئولان دولتی اظهارنظرهای مختلفی شنیدیم که تقریبا بیشترشان مردم کوچه و خیابان را قانع نکرد و حتی در برخی موارد با انتقادهای تندی در شبکه‌‌های اجتماعی روبه‌رو شد. آخرین اظهارنظر مربوط می‌شود به سخنرانی رئیس‌جمهوری درمورد ماجرای بنزین که گفت: «من هم مثل همه مردم ایران مطلع شدم که صبح جمعه قیمت بنزین تغییر کرده است، چرا که من هم این طرح را به شورای امنیت واگذار کرده بودم و به آنها گفته بودم که زمانش را به من نگویید چرا که این مصوبه در جلسه سران قوا مصوب شده است»؛ اظهارنظری عجیب که تقریبا همه شبکه‌های اجتماعی را به واکنش واداشت. در اینگونه مواقع یک سوال مهم در ذهن‌ها ایجاد می‌شود، اینکه آیا مسئولان دولتی در زمینه ارتباط با مردم مشاورانی دارند که چگونگی برخورد با اتفاقات را در کلام‌شان به آنها یادآور شوند؟
یکی از مهم‌ترین موارد در کیفیت ارتباط مسئولان با مردم، چگونگی ایجاد این ارتباط است. کم ندیدیم برخوردها یا سخنانی را که به جای آرام کردن افکار عمومی، تنها سوال‌های بی‌پاسخ ذهن‌ها را افزایش می‌داد یا حسی مانند جداافتادگی یا شکاف را به مردم القاء می‌کرد. البته می‌شود از اینگونه اتفاقات پیشگیری کرد، به شرط آنکه از مشاورانی خبره در زمینه ارتباط با رسانه یا روابط عمومی استفاده شود. اما چرا مسئولان دولتی چندان توجهی به این امر مهم ندارند؟ حوریه دهقان‌شاد، استاد ارتباطات دراین‌باره به «ابتکار» می‌گوید: به نظر می‌رسد درخصوص اهمیت حوزه‌هایی مانند ارتباط با رسانه، روابط عمومی یا ارتباط با مردم باور چندانی در میان مسئولان وجود نداشته باشد. بنابراین چون توجهی به این بخش‌ها وجود ندارد، آنچه رخ می‌دهد و ما هم شاهدش هستیم، امری طبیعی است و تعجبی ندارد که هرچیزی را بگویند بدون آنکه به عواقبش فکر کنند. به عنوان مثال وقتی رئیس‌جمهوری با خنده می‌گوید که من هم جمعه فهمیدم که بنزین گران شده، به نظر می‌رسد که برایشان واکنش دیگران اهمیتی نداشته باشد. مسلما وقتی مسئله‌ای مردم را اینچنین در تنگنا قرار داده، حداقل می‌شد با شکل و صورت دیگری درمورد آن صحبت کرد. اما به هر حال پاسخگو نبودن موجب می‌شود که به اهمیت ارتباط بهتر با مردم توجهی نشود.
اما چرا پس از گذشت 12 دولت همچنان به این موضوع مهم توجه نمی‌شود؟ خصوصا که در دنیای امروز با فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی اهمیت استفاده از مشاوران در حوزه ارتباطات نمودی دو‌چندان یافته است. دهقان‌شاد می‌گوید: وقتی بودجه کشور از راه‌هایی مثل فروش نفت تامین می‌شود و به افکار عمومی بابت هزینه‌ها و کارها پاسخی داده نمی‌شود، چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد. گاهی می‌گویند اینکه ما به نفت وابسته‌ایم شرایط را برایمان سخت می‌کند. این جمله درمورد امر پاسخگویی نیز صدق می‌کند. وقتی دولت‌ها به افکار عمومی پاسخگو هستند که بودجه کشور از طریق دریافت مالیات یا پول مردم تامین شود. گاهی هم پیش می‌آید دولتی که می‌داند دوره بعد نیازی به رای مردم ندارد و در انتخابات حضور نخواهد داشت، اهمیت پاسخگو بودن را فراموش می‌کند.


اما نداشتن مشاور در حوزه ارتباطات چه پیامدهایی برای مسئولان دولتی به‌ دنبال خواهد داشت؟ این استاد ارتباطات می‌گوید: اهمیت داشتن مشاور در حوزه ارتباطات برای کسی مهم است که می‌داند باید پاسخگو باشد، اما وقتی بدانی اجباری به پاسخگویی نداری، طبیعتا این امر اهمیت کمتری پیدا می‌کند.
البته اینگونه نیست که همه مسئولان از موضوع ارتباط با مردم و لزوم پاسخگویی غافل باشند، گاهی بعضی مسئولان تلاش بسیاری، خواه موفق یا ناموفق، جهت تنویر افکار عمومی دارند، اما چرا این رویه به صورت کلی و دستورالعمل در‌مورد تمام مسئولان دولتی صدق نمی‌کند. دهقان‌شاد می‌گوید: برخی مدیران تلاش‌هایی جهت روشن کردن ذهن مردم و پاسخگویی به آنها انجام می‌دهند اما موضوع این است که مردم اعتمادشان را از دست داده‌اند. به طور مثال درمورد موضوع بنزین، دو هفته پیش از اعلام خبر، خبرنگاران تلاش کردند از وزرا و مسئولان مربوطه صحت این خبر را جویا شوند اما این خبر تکذیب شد اما ناگهان بدون اطلاع‌رسانی قیمت افزایش یافت. آن وقت همان مدیرانی که به شدت این خبر را تکذیب می‌کردند گفتند ما نگران صف بستن مردم مقابل پمپ بنزین‌ها بودیم. این اتفاق باعث از بین رفتن اعتماد مردم شد. حالا حتی اگر برخی از مدیران بخواهند به نوعی در ارتباط با مردم پاسخگو باشند، دیگر اعتمادی صورت نخواهد گرفت. موضوع اصلی اعتمادی است که از بین رفته. اگر گزارش‌های صداوسیما را نگاه کنید می‌بینید مردمی که در پمپ بنزین مقابل دوربین قرار گرفته‌اند می‌گویند ما راضی هستیم‌ یا در گزارش‌هایی دیگر در فروشگاه‌ها می‌گویند نه‌تنها قیمت کالاها افزایش نداشته که کاهش هم یافته است. آن وقت مخاطب‌ این رسانه‌ها وقتی فردا هنگام خرید با دوگانگی مواجه می‌شوند، فاصله‌اش با دولت، مسئولان و رسانه بیشتر و بیشتر می‌شود. تلاشی جهت پاسخگویی صحیح صورت نمی‌گیرد و در این شرایط، اندک‌ پاسخگویی‌ها هم بی‌تاثیر و بی‌نتیجه خواهند بود. اصولا ارتباط با مردم برای مسئولان دولتی اهمیت زیادی ندارد چون در این شرایط نزیسته‌اند و تجربه زیسته مردم را درک نمی‌کنند و به همین دلیل میان مردم و مسئولان فاصله وجود دارد.
دهقان‌شاد درباره سرانجام ادامه این بی‌توجهی به چگونگی ارتباط با مردم در دولت‌ها می‌گوید: امیدوارم چنین اتفاقی نیفتد و دولت‌های بعدی از دولت‌های قبلی درس بگیرند و بتوانند ارتباط بهتری با مردم برقرار کنند.
سایر اخبار این روزنامه