روزنامه همدلی

اسکار وایلد؛ لاقید به کلیشه‌، باور به تجلی عقل در هنر

همدلی| اسکار وایلد، شاعر، داستان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و نویسنده داستان‌های کوتاه ایرلندی، روز 30 نوامبر سال 1854 در شهر دوبلین متولد شد. پدرش چشم‌پزشک و مردی بافرهنگ و ادب دوست بود و مادرش شاعر و مترجم آثار الکساندر دوما و لامارتین. اسکار بسیار زود تحت نفوذ ادبیات خارجی قرار گرفت، زیرا مادر به هنگام تعطیلات او را با خود به فرانسه می‌برد. در این کشور بود که اسکار اولین شعر را درباره مرگ خواهر جوانش سرود.
اسکار پس از انجام تحصیلات مقدماتی، در دانشگاه‌های ترینیتی، مک‌دالن و آکسفورد به ادامه تحصیل پرداخت. او در اوان جوانی تحت تاثیر راسکین و والتر پیتر قرار گرفت و در شعر به صناعت لفظ روی آورد که در اولین شعرش ریونا در 1878 آشکار گشت. این شعر که پیروزی و شهرت بسیاری برای وایلد به ارمغان آورد، به دریافت جایزه نیودیگیت
نایل شد.
صاحب آثاری چون «شاهزاده خوشبخت و دیگر قصه‌ها»، «بلبل و گل سرخ»، «موشک خوب»، «دوست فداکار»، «پسر ستاره» و نظایر آن، مضمون عمده داستان‌های خود را به خوشبختی انسان و اثبات آن اختصاص داده بود که به باور او از طریق عشق ورزیدن به دیگران و رسیدن به زیبایی درونی امکان‌پذیر بود. این مولف که از جمله آثار وی، کتاب «تصویر دوریان ‌گری» در سال 92 با ترجمه‌ ابوالحسن تهامی از سوی نشر نگاه به چاپ رسید، به یکی از جوان‌ترین و جذاب‌ترین اشراف لندن می‌پردازد که تصمیم می‌گیرد یک پرتره از چهره‌اش داشته باشد تا در روزهای پیری به یاد آورد که چه جمال و شکوهی داشته است. اثر مطرح دیگر وی در ایران، «اهمیت ارنست بودن» است که وایلد در 1895 به رشته تحریر درآورد و در آن به معتقدات و آداب و رسوم مردم انگلستان در قرن نوزدهم سخت تاخته است.


اسکار وایلد تاثیرات زیادی روی بیشتر نمایش‌نامه و رمان‌نویسان پس از خود گذاشته و همواره از او به عنوان یکی از برترین نمایش‌نامه‌نویسان تاریخ ادبیات یاد می‌شود، به طوری کتاب‌های وی توسط انتشارات زیادی و بارها تا امروز در حال چاپ شدن هستند. محمدرضا تیموری منتقد ادبی، به بهانه سال‌گرد مرگ وی، در این نوشتار به تبیین سبک تالیف و نمایشنامه‌نویسی اسکار وایلد می‌پردازد.
به جد هر گاه صحبت از شعر و نمایشنامه‌نویسی مدرن در ادبیات نسل نو شود، نام اسکار وایلد یکی از گزینه‌هایی است که باید در صدر فهرست نوگرایان ادبی از آن یاد کرد. این نوگرایی را هم به لحاظ سبک و هم به لحاظ محتوا می‌توان تعریف کرد. او از معدود نویسندگان و شاعرانی بوده است که هیچ‌گاه در دام کلیشه‌ها خود را مدفون نکرده و همیشه و خالق بهترین آثار با بدیع‌ترین افق‌های دید بوده است. یکی از ویژگی‌های بارز اسکار وایلد این بوده است که هیچ‌گاه حصار سبک و فرم را به آثار خود راه نداده و در هر قالبی اعم از داستان، داستان کوتاه، شعر و نمایشنامه‌نویسی، فعالیت‌های شایان‌توجهی داشته است. این امر برای یک نویسنده می‌تواند منشا روان‌شناختی داشته باشد یا او را در شرایطی خاص از یک منش فکری متفاوت قرار دهد. در واقع می‌توان گفت آنچه از مستندات ادبی بر آمده است و از دل آثار اسکار وایلد نیز می‌توان بیرون کشید این عامل است که او به میزانی سیلان ایده و فکر داشته است که قالب‌های ادبی برای او گاه تهی می‌شدند و او دست به نگارش نوینی در هر یک از گونه‌های ادبی می‌زده است. این امر برتری اسکار وایلد را نشان می‌دهد. هر چند این عامل نیز حرکت بر لبه یک تیغ است، چرا که بسیار نویسنده و شاعر داشته‌ایم که جدای از قالب اختصاصی‌شان به گونه‌های ادبی دیگر نیز ورود کرده‌اند و در این بین هنگامی که مروری بر کارنامه ادبی‌شان می‌کنیم درمی‌یابیم که چه فاصله طولانی و چه میزان از شکاف میان نگارش در قالب تخصصی‌شان و تفنن‌های ادبی‌شان وجود دارد. اما اسکار وایلد هیچ‌گاه مجال ایجاد چنین شکافی را در هیچ‌کدام از کارهایش نداده است. این به علت پختگی بسیار بالای اوست. در تذکره‌های موجود در باب اسکار وایلد به کرات می‌توان این جمله را دید که وی در یک پختگی تام و تمام دست به نگارش ادبی زده است. او بیشتر آثار معروف خود را در دهه آخر عمر خویش نوشته است. این امر نشان از یک پیشرفت و سیر صعودی در مرحله باروری ایده‌های اوست. دیگر عاملی که به باروری ایده‌های او منجر شده است روحیه شکست‌ناپذیر او بوده است. شاید اگر مروری بر زندگی‌نامه و اندیشه بسیاری از نویسندگان هم‌عصر با اسکار وایلد داشته باشیم درمی‌یابیم که آنان همیشه در جنگی با اجتماع به سر می‌برده‌اند، اما اسکار این نگرش را از یک جنگ بیرونی به صلح درونی برای رسیدن به شادکامی تغییر وضعیت داده است. اسکار سختی‌های بسیاری در زندگی کشیده است. او بارها و بارها به وضعبت بد اقتصادی دچار شده و در این بین نیز یک بار محکومیت سختی را در زندان به سر برده است، اما هیچ کدام از این مسائل او را از پای در نیاورده و او را سرسختانه‌تر به جنگ زندگی و صلح در برابر خویشتن رسانده است. نخستین ثمرات این صلح درونی را می‌توان در نگرش هنری و زیبایی‌شناختی او مشاهده کرد. او هنر را شاکله یک روح بی‌آلایش می‌داند. او معتقد بوده است که انسان آن زمانی به هنر دست پیدا می‌کند که سراسر زندگی‌اش با سادگی و صفا و صمیمیت گره خورده باشد. این امر برای او یک مکتب فکری ایجاد می‌کند. او معتقد است که هنر را به هر زبان که بیان کنیم زیباست. هنر هیچ‌گاه در قالب زشتی‌ها پدیدار نمی‌شود. او حتی در اقدامی انقلابی نویسندگی را هنری بی‌بدیل دانست. او معتقد بود که جهان کنونی برای نوشتن، فضایی آرام را در اختیار قرار نمی‌دهد چرا که انسان‌ها به مراتب با هر درجه از نگرش به جهان، رویکردهایی گاه عبث و بیهوده دارند. او در یکی از جملاتش به این امر اشاره می‌کند که انسان‌ها برای سرگرمی زندگی می‌کنند و تنها تفاوت‌های فکری و تنوع کارهای بیهوده‌شان آنها را از هم متمایز می‌کند. او هنر را تجلی عقل می‌دانست. دیگر ویژگی بارز او این بود که دریچه‌ای از تفکر را گشود که در پی آن می‌توان به سیاسی‌نگری هنری یا جامعه‌شناسی از دیدگاه هنر نیز اشاره کرد. او در مکتب فکری خود، هنر را مرکز یک دایره قرار داد که از آن می‌توان بسیار خط (پل) به محیط دایره ایجاد کرد و همه چیز را با آن معنا کرد. نگاه او گاه از نظر منتقدین ادبی بسیار افراطی بوده است، اما او یک درون‌مایه فکری داشت و آن این بود که مهم‌ترین چیز در دنیا هنر است و بی‌اهمیت‌ترین کس در دنیا هنرمند است. او این درون‌مایه فکری را بعدها در آثارش به شکل یک تئوری جامعه‌شناختی نیز مطرح کرده است. از نگاه او، انسان هنرمند همیشه در تضاد با ظلم و بی‌عدالتی است. حکومت‌ها و سیاسیون با هر درجه از اخلاص، ردی از ظلم را در دل خود دارند. به همین دلیل است که همیشه حکومت‌ها بر سر هنرمندان می‌زنند و آنان را ملامت می‌کنند و گاه در بند می‌کشند. هنرمند جلوه تمام‌نمای حقیقت است. اسکار وایلد در بسیاری از آثار خود به بی‌عدالتی‌های اجتماعی اشاره دارد. او دلی به حقیقت خون بار از این بی‌عدالتی‌ها داشته و تجربه زندان برای او چنین حسی را عمیق‌تر کرده است. در واقع هر انسان آگاهی ردی از این ظلم‌ستیزی را در خود دارد، اما اسکار علاوه بر این آگاهی، عمیق‌اندیشی را نیز چاشنی کار خود کرده است. او جزو معدود نویسندگان مردی بوده است که به نقش زنان نیز اشاره کرده است. هر چند در این راه بر اساس تفکرات و بر اساس باورهای زمانه خود، ایراداتی هم به زن‌ها وارد کرده است، اما در یک صورت کلی او تمام جامعه را از نگاه ریزبینانه خودش گذرانده است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اوضاع این رژیم حسابی بیخ پیدا کرده است (یادداشت روز) (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
اسکار وایلد؛ لاقید به کلیشه‌، باور به تجلی عقل در هنر همدلی از یک واقعیت تلخ در زیست اجتماعی بخش بزرگی از مردم گزارش می‌دهد اپیدمی واهمه از گرانی جشنواره موسیقی صبا با کمترین حمایت از سوی وزارت علوم اختتامیه‌اش را برگزار کرد تیغ وزارت علوم و تن جشنواره موسیقی دانشجویی افکار عمومی همچنان منتظر توضیح مسئولان هستند سوال‌های بی‌جواب بنزینی اعتراض مردم، بالاخره نخست‌وزیر را مجبور به استعفا کرد شروع دوباره عراق ارکستر شاهو با «سروها ایستاده می‌میرند» برای پاسداشت دلاوری کلاه سبزهای ارتش، در وحدت به روی صحنه رفت؛ دکتر حسن دادخواه وطن‌دوستی و شهروندان ناراضی «همدلی» گزارش مرکز آمار درباره کاهش قدرت خرید دهک‌های درآمدی مختلف را ارزیابی کرد دکتر حسن دادخواه وطن‌دوستی و شهروندان ناراضی یارانه معیشتی و وعده‌های دولت ارکستر شاهو با «سروها ایستاده می‌میرند» برای پاسداشت دلاوری کلاه سبزهای ارتش، در وحدت به روی صحنه رفت؛ پیوستن فنلاند، بلژیک، نروژ، سوئد و هلند به اینستکس توضیحات کواکبیان درباره پرونده مالی صدا و سیما