آیت‌الله سیدابوالفضل میرمحمدی دار فانی را وداع گفت

آیت‌الله سیدابوالفضل میرمحمدی، مفسر و فقیه وارسته، عضو مجلس خبرگان رهبری و از اعضای ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دار فانی را وداع گفت. روزنامه جمهوری اسلامی ضمن تسلیت به کلیه بازماندگان این عالم ربانی، توجه شما را به زندگینامه وی جلب می‌کند.
تولد و دوران‌ کودکی‌
سید ابوالفضل‌ میرمحمدی‌ زرندی‌ در سال‌ 1302 هجری‌ شمسی‌ در بخش‌ زاویه‌ زرند از توابع‌ شهرستان‌ ساوه‌ در خانواده‌ای‌ مذهبی‌ دیده‌ به‌ جهان‌ گشود. تحصیلات‌ ابتدایی‌ را در زادگاهش‌ به‌ پایان‌ رسانید. در سال‌ 1320 ایامی‌ که‌ کیان‌ حوزه‌های‌ علمیه‌ در خطر بود و کمتر کسی‌ رغبت‌ به‌ تحصیل‌ علوم‌ حوزوی‌ داشت‌، روحیه‌ و علاقه‌ وافرش‌ به‌ تحصیل‌ علوم‌ دینی‌ او را به‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ رهنمون‌ ساخت‌.
وی‌ پس‌ از فراگیری‌ علوم‌ صرف‌، نحو، معانی‌ بیان‌ و منطق‌ در سال‌ 1325 جهت‌ زیارت‌ عتبات‌ عالیات‌ و ادامه‌ تحصیل‌ عازم‌ عراق‌ شده‌ و توسط‌ دایی‌ مرحوم‌ والدش‌ آیت‌الله‌ آقای‌ حاج‌ میرزا یحیی‌ زرندی‌ (ره‌) که‌ از مجتهدین‌ مقیم‌ آن‌ دیار بود در شهر کربلا حجره‌ای‌ اختیار کرد ولی‌ با اصرار پدر به‌ بازگشت‌، بواسطه‌ وابستگی‌ عاطفی‌ که‌ به‌ ایشان‌ داشت‌، به‌ ناچار ادامه‌ تحصیل‌ را در قم‌ پیگیری‌ نمود. وی از همان‌ ابتدای‌ تحصیل‌ به‌ حداقل‌ امکانات‌ معیشتی‌ فراهم‌ شده‌ توسط‌ پدرش‌ که‌ به‌ امر کشاورزی‌ و کسب‌ اشتغال‌ داشت‌ بسنده‌ کرده‌ و از دریافت‌ شهریه‌ و وجوه‌ شرعی‌ امتناع‌ نمود و تا به‌ حال‌ نیز بدین‌ امر مقید بوده‌ است‌.


ایشان‌ داماد فقیه‌ وارسته‌ آیت‌الله‌‌العظمی‌ مرحوم‌ حاج‌ سیداحمد زنجانی‌(ره‌) می‌باشند.
اساتید دوران‌ تحصیل‌
پس‌ از گذراندن‌ دروس‌ مقدماتی‌ در سطوح‌ عالیه‌ حوزه‌، رسائل‌ را از محضر مرحوم‌ آیت‌الله‌ حاج‌ شیخ‌ موسی‌ زنجانی‌(ره‌)، مکاسب‌ را از محضر مرحوم‌ آیت‌الله‌ سید حسین‌ قاضی‌(ره‌)، کفایه‌ را از محضر حضرات‌ آیات‌ سیدشهاب‌الدین‌ مرعشی‌ نجفی‌ و علامه‌ سیدمحمد حسین‌ طباطبایی‌(ره‌) و شرح‌ تجرید را از محضر مرحوم‌ آیت‌الله‌ حاج‌ میرزا اسحاق‌ آستارایی‌(ره‌) تلمذ نمود.
حدود سال‌ 1328 از درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ حضرات‌ آیات‌ عظام‌ حجت‌ کوه‌کمره‌ای‌ و بروجردی‌(رضوان‌‌الله علیهما) حدود دو سال‌ بهره‌ برد. سپس‌ حضرت‌ آیت‌الله‌ العظمی‌ آقای‌ حاج‌ سیدمحمد محقق‌ داماد(ره‌) را به‌ عنوان‌ استاد درس‌ خارج‌ به‌ نحو مستمر اختیار نموده‌ و طی‌ 15 سال‌ یک‌ دوره‌ کامل‌ اصول‌ و چندین‌ کتاب‌ فقهی‌ را از محضرشان‌ استفاده‌ نمود.
سابقه‌ تدریس‌
ایشان‌ در مقاطع‌ مختلف‌ تحصیل‌ حوزوی‌ تدریس‌ مقطع‌ پایین‌تر را به‌ عهده‌ گرفته‌ و بیش‌ از 20 سال‌ به‌ تدریس‌ دروس‌ سطح‌ عالیه‌ حوزه‌ از قبیل‌ رسائل‌، مکاسب‌ و کفایتین‌ پرداخته‌ است‌.
بیش‌ از 10 سال‌ نیز در دانشگاه‌ اقدام‌ به‌ تدریس‌ فقه‌ و علوم‌ قرآنی‌ در مقطع‌ دکتری‌ و کارشناسی‌ ارشد نموده‌ و پیوسته‌ نیز استاد راهنمای‌ رساله‌های‌ مختلف‌ دوره‌ دکتری‌ در دانشگاه‌ و حوزه‌ بوده‌ است‌.
جلسات‌ تفسیر قرآن‌ و بحث‌ فقهی‌
مباحثه‌ تفسیر قرآن‌ را از حدود سال‌ 1326 در روزهای‌ پنجشنبه‌ و جمعه‌ هر هفته‌ با دوستان‌ صمیمی‌ و همدوره‌ای‌ خود همچون‌ حضرات‌ آیات‌ مرحوم‌ حاج‌ سید مهدی‌ روحانی‌، مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ علی‌ احمدی‌ میانجی‌، مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ احمد آذری‌ قمی‌، حاج‌ سیدعبدالکریم‌ موسوی‌ اردبیلی‌، حاج‌ سیداسماعیل‌ موسوی‌ زنجانی‌، مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ محمد حقی‌، حاج‌ شیخ‌ احمد پایانی‌، مرحوم‌ حاج‌ میرزا محمد امین‌ رضوی‌ و... آغاز نمود که‌ به‌ مرور بر اعضای‌ آن‌ افزوده‌ گردید.
ایشان‌ از همان‌ ایام‌ حضور در درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ در جلسه‌ بحث‌ فقهی‌ که‌ حضرات‌ آیات‌ آقای‌ حاج‌ سیدموسی‌ شبیری‌ زنجانی‌، مرحوم‌ آقای‌ حاج‌ سید مهدی‌ روحانی‌، مرحوم‌ آقای‌ حاج‌ شیخ‌ علی‌ احمدی‌ میانجی‌، مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ احمد آذری‌ قمی‌، مرحوم حاج‌ سید جلال‌الدین‌ طاهری‌ اصفهانی‌، آقای‌ حاج‌ شیخ‌ عبدالرحیم‌ جودی‌ داشتند، حضور پیدا می‌کرد. این‌ جلسه‌ نیز اکنون‌ با تغییر برخی‌ اعضای‌ آن‌ ادامه‌ دارد.
تالیفات‌
1- بحوث‌ فی‌ تاریخ‌ القرآن‌ و علومه‌
این‌ کتاب‌ به‌ زبان‌ عربی‌ و در بیست‌ موضوع‌ از علوم‌ قرآنی‌ از قبیل‌ کیفیت‌ نزول‌، ناسخ‌ و منسوخ‌، محکم‌ و متشابه‌، و... با نقل‌ اقوال‌ علمای‌ شیعی‌ و سنی‌ و نهایتاً بیان‌ نظر مولف‌ می‌باشد.
این‌ کتاب‌ ابتدا توسط‌ دارالتعارف‌ للمطبوعات‌ در بیروت‌ به‌ زیور طبع‌ آراسته‌ و سپس‌ توسط‌ انتشارات‌ جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ تجدید چاپ‌ و در دانشگاه‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از منابع‌ اصلی‌ مقطع‌ دکتری‌ معرفی‌ شده‌ است‌.
2- تاریخ‌ و علوم‌ قرآن‌
ترجمه‌ کتاب‌ تالیف‌ شده‌ خودشان‌ با عنوان‌ بحوث‌ فی‌ تاریخ‌ القرآن‌ و علومه‌ به‌ انضمام‌ بحث‌ در موضوع‌ فواتح‌ سور می‌باشد که‌ طی‌ دوازده‌ دوره‌ تجدید چاپ‌ در حوزه‌ علمیه‌ و دانشگاه‌ دولتی‌ و آزاد اسلامی‌ مورد استفاده‌ طلاب‌ و دانشجویان‌ قرار گرفته‌ است‌.
3- تلاث‌ دراسات‌ فی‌ الفقه‌ و المشتبه‌
4- هل‌ یجوز التعزیر بالحبس‌ او بالمال‌
5- زندان‌ و زندانی‌ در اسلام‌
6- تفسیر بلاغ (تفسیر کامل قرآن کریم)
7- مقالات‌
مقالات‌ متعدد در موضوعات‌ فقه‌، علوم‌ قرآنی‌، قضا، گزینش‌، تراجم‌، و اصطلاحات‌ علوم‌ قرآنی‌ که‌ در مجلات‌ نور علم‌ جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌، فصلنامه‌ دادگستری‌ جمهوری‌ اسلامی‌، نشریات‌ دانشکده‌ الهیات‌ و معارف‌ اسلامی‌ دانشگاه‌ تهران‌، هیات‌ عالی‌ گزینش‌، سازمان‌ اوقاف‌ و امور خیریه‌ و نیز برخی‌ روزنامه‌های‌ رسمی‌ کشور به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌.
مشاغل‌ و فعالیت‌های‌ قبل‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ و بعد از آن‌
آقای‌ میرمحمدی‌ به‌ همراه‌ سایر فضلا و روحانیون‌ از مدافعین‌ نهضت‌ اسلامی‌ بوده‌ و در امضاء برخی‌ از اعلامیه‌ها علیه‌ رژیم‌ ستمشاهی‌ و حمایت‌ از حضرت‌ امام‌ نقش‌ داشته‌ است‌ که‌ از جمله‌ آن‌ می‌توان‌ به‌ ارسال‌ نامه‌ای‌ سرگشاده‌ با عنوان‌ «نامه‌ جمعی‌ از فضلاء حوزه‌ علمیه‌ قم‌ به‌ هویدا نخست‌وزیر وقت‌ در خصوص‌ اعتراض‌ به‌ اقدامات‌ خلاف‌ قوانین‌ اسلام‌ و قانون‌ اساسی‌، جو خفقان‌ و سانسور، دستگیری‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌ و...» اشاره‌ نمود.
ایشان‌ پس‌ از پیروزی‌ انقلاب اسلامی خدمات زیادی به کشور و نظام کرد. ازجمله‌ مشاغل‌ ایشان‌ بعد از پیروزی‌ انقلاب‌ عبارتند از:
- رئیس‌ دادگاه‌ انقلاب‌ قم‌
- عضو هیات‌ عفو حضرت‌ امام‌(ره‌)
- همکاری‌ موثر با آیت‌الله‌ بهشتی‌ در هیات‌ تهیه‌ و تدوین‌ لوایح‌ قضایی‌
- رئیس‌ شعبه‌ دوم‌ دیوان‌ عالی‌ کشور
- عضو شورای‌ عالی‌ قضایی‌
- عضو جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌
- عضو مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌
- مسئول‌ گزینش‌ علمی‌ قضات‌
- رئیس‌ هیات‌ تجدیدنظر بررسی‌ تخلفات‌ هیات‌ علمی‌ دانشگاه‌ تهران‌
- رئیس‌ دانشکده‌ الهیات‌ و معارف‌ اسلامی‌ دانشگاه‌ تهران‌
در سال‌ 1364 با تصویب‌ شورای‌ عالی‌ انقلاب‌ فرهنگی‌ به‌ ریاست‌ دانشکده‌ الهیات‌ و معارف‌ اسلامی‌ دانشگاه‌ تهران‌ که‌ پس‌ از شهادت‌ آیت‌الله‌ دکتر مفتح‌ توسط‌ سرپرست‌ اداره‌ می‌شد، منصوب‌ گشت‌.
وی‌ در مدت‌ یازده‌ سال‌ مسئولیت‌ ضمن‌ تلاش‌ موثر جهت‌ راه‌اندازی‌ مجدد دوره‌ دکتری‌ و کارشناسی‌ ارشد و نیز افزایش‌ ظرفیت‌ پذیرش‌ دانشجویان‌ مقاطع‌ مذکور، از آنجایی‌ که‌ اهتمام‌ جدی‌ به‌ وحدت‌ حوزه‌ و دانشگاه‌ داشته‌ و خود نیز با ورود به‌ فعالیت‌های‌ مستمر دانشگاهی‌ از قبیل‌ مدیریت‌، تدریس‌ و تالیف‌ از مصادیق‌ این‌ وحدت‌ به‌ شمار می‌رفت‌ از فضلاء شاخص‌ حوزه‌ با هدف‌ ارتقاء کیفی‌ سطح‌ تحصیلات‌ دانشجویان‌ جهت‌ تدریس‌ دعوت‌ می‌نمود. ایشان در سال 1375 بار دیگر برای انجام امور تدریس به حوزه علمیه قم بازگشت و در سحرگاه یکشنبه سوم آذرماه 98 به لقاء‌الله شتافت.
پیام تسلیت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پیامی، درگذشت آیت‌الله میرمحمدی را تسلیت گفت.
در پیام این نهاد حوزوی آمده است: «ارتحال فقیه پارسا و مفسّر قرآن حضرت آیت‌الله حاج سید ابوالفضل میرمحمدی زرندی(ره) عضو فعال و برجسته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و نماینده مجلس خبرگان رهبری موجب تاسف و تاثر گردید.
ایشان از مدرسین برجسته علوم اسلامی و تفسیر قرآن بود که سال‌ها در کرسی تدریس سطوح عالی حوزه، منشا برکات علمی و اخلاقی فراوانی گشت و با حضور موثر در نهادهای علمی، دانشگاهی و قضایی اندیشه و عمل خود را وقف خدمت عالمانه و متعهدانه به‌نظام اسلامی نمود. وجود نام وی در اطلاعیه‌های ضد طاغوت گواه پیشینه مبارزاتی این عالم نستوه است چنانکه تا آخر صادقانه ولایت فقیه را همراهی و یاوری کرد.
سابقه درخشان این عالم جلیل‌القدر در حوزه و دانشگاه سرشار از زهد، تقوا، اخلاق و تواضع علمی بود. «تفسیر قرآنی بلاغ» از آثار ماندگار و گران‌قدر آن روحانی مبارز و مجاهد است.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم رحلت این عالم پرهیزگار را به محضر حضرت بقیه‌الله‌الاعظم (عجل‌الله‌ تعالی فرجه‌الشریف)، مقام معظم رهبری، مراجع عظام تقلید، به‌ویژه حضرت آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی، حوزه‌های علمیه و بیت مکرم ایشان تسلیت عرض نموده، برای آن مرحوم علو درجات، غفران و رحمت الهی و برای بازماندگان صبر و اجر از خداوند متعال خواستار است.»
دکتر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی،آملی لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام هم در پیام‌های جداگانه‌ای درگذشت آیت‌الله میرمحمدی را تسلیت گفتند.
پیکر آیت‌الله میرمحمدی امروز در قم تشییع می‌شود
مجلس خبرگان رهبری در اطلاعیه‌ای اعلام کرد مراسم تشییع پیکر ‌آیت‌الله میرمحمدی امروز (4 آذر) برگزار می‌شود.
متن این اطلاعیه به شرح زیر است: «به اطلاع می‌رساند مراسم تشییع پیکر مرحوم حضرت آیت‌الله میرمحمدی(ره) راس ساعت 14:30 امروز دوشنبه 4 آذر از مسجد امام حسن عسکری(ع) به سمت حرم مطهر حضرت معصومه(س) برگزار می‌شود و حضرت آیت‌الله شبیری زنجانی بر پیکر ایشان نماز خواهند خواند.»