طلیعه های شعر معاصر در روزنامه 110 ساله خراسان

جواد نوائیان رودسری – از هنگامی که در سپیده‌دم انقلاب مشروطه و در بحبوحه حوادث جان گداز پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی، ستاره پرفروغ روزنامه خراسان از مشهد طلوع و نورافشانی آغاز کرد، تا امروز، این جریده مردمی، همواره جایگاه نثرهای ادیبانه نویسندگان نامدار و شعرهای پراحساس شاعران باقریحه این مرز و بوم بوده است. برای این روزنامه پرسابقه، تولد در مشهد، در خراسان و در زادگاه فردوسی، کافی بود تا شعر و شاعری را قدر بداند و سراینده‌های اشعار ناب را بر صدر نشانَد. خراسان، به واسطه شاعران نامداری چون دقیقی، رودکی، عطار، خیام، مولوی و ... مهد شعر فارسی است و دیروز و امروزش، مشحون از انجمن‌های ادبی پرشوری است که خاستگاه شاعران سرشناسی مانند شفیعی کدکنی، اخوان ثالث، محمود فرخ و ابوالقاسم حبیب‌اللهی محسوب می‌شود. با این حال، نقش روزنامه خراسان، تنها به انتشار اشعار تازه‌سروده خراسانی‌ها، محدود نشده‌است؛ خراسان محل انتشار اشعار شاعران نامدار معاصر است؛ آن ها که با اشعارشان دل عالمیان را می‌برند و نام‌هایشان، ورد زبان کوچک و بزرگ این مرز و بوم بوده و هست؛ شهریار، رهی معیری، ابوالقاسم حالت و ... . در این نوشتار مختصر، برآنیم که به نام تعدادی از این شاعران نامدار که سروده‌هایشان در روزنامه خراسان، طی 110 سال فعالیت مطبوعاتی، انعکاس یافته است، اشاره کنیم.
 
ملک‌الشعرا صبوری
محمدکاظم صبوری، معروف به ملک‌الشعرا، پدر محمدتقی بهار، قدیمی‌ترین شاعر معاصر محسوب می‌شود که نام و شعرش به روزنامه خراسان راه یافته است. نخستین شعری که در دوره دوم این جریده به چاپ رسید، قطعه‌ای از شعر مشهور «که حق به بنده نه روزی به شرط ایمان داد» بود. از ملک‌الشعرا صبوری، اشعار متعددی در شماره‌های مختلف خراسان، به ویژه در دهه‌های 1320 و 1330 به چاپ رسیده است.
ملک‌الشعرا بهار
بهار نخستین شعر سیاسی خود را در بهار سال 1288 هـ.ش، در روزنامه خراسانی منتشر کرد که خود، به صورت غیررسمی، سردبیری آن را برعهده داشت. شعر مشهور «کار ایران با خداست»، نخستین بار در شماره هفتم دوره اول روزنامه خراسان به چاپ رسید و غوغایی به پا کرد. در دوره دوم انتشار این روزنامه، از اول تیرماه سال 1328 نیز، همواره اشعار ملک‌الشعرا بهار، در زمره سروده‌هایی بود که به چاپ می‌رسید و مورد توجه مخاطبان روزنامه قرار داشت. خراسان، پس از فوت این شاعر بزرگ خراسانی، در اردیبهشت 1330، عکس بزرگی از او را در صفحه نخست شماره 532 منتشر کرد و به بزرگداشت وی پرداخت.
رهی معیری
روزنامه خراسان از نخستین شماره‌های خود، میزبان ترانه‌های پراحساس و اشعار شورانگیز شاعر نامدار معاصر، رهی معیری بود. جریده مردمی مشهد، افزون بر چاپ گزیده‌ای از اشعار رهی معیری، در شماره 1686 خود، گزارشی کامل از زندگی نامه وی، به قلم سیدمحمدرضا معرب منتشر کرد که در شناسایی بهتر این شاعر توانمند در میان خراسانیان شعر دوست، نقشی مهم و محوری داشت.
ابوالقاسم رسا
دکتر ابوالقاسم رسا، پزشکی شریف و ملک‌الشعرای آستان قدس رضوی بود که در سال 1290، دیده به جهان گشود. مرحوم رسا، با وجود دارا بودن شغل پزشکی، طبعی لطیف داشت و اشعاری نغز می‌سرود که در میان خراسانی‌ها، طرفداران زیادی داشت. وی بسیاری از اشعار تازه سروده خود را برای روزنامه خراسان می‌فرستاد که عموماً، به ویژه در ایام اعیاد و مناسبت‌های مذهبی، در صفحه نخست این روزنامه به چاپ می‌رسید. استاد ابوالقاسم رسا، در سال 1356 دار فانی را وداع گفت و در حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
علی شریعتی
زنده‌یاد دکتر علی شریعتی، نویسنده و نظریه‌پرداز نامدار معاصر، بی‌تردید در روزنامه خراسان دارای حق آب و گل است. نخستین نوشته‌های او در این جریده مردمی، در اردیبهشت‌ سال 1333 منتشر شد. هنوز مدتی از نویسندگی در خراسان و حضور در تحریریه روزنامه نگذشته بود که پای اشعار شریعتی هم به صفحات لایه کشیده شد. بخشی از این اشعار که بعدها در کتاب «هنر»، از مجموعه آثار وی، به چاپ رسیده است، برای نخستین بار در روزنامه خراسان منتشر شده است؛ مثلاً شعر «تا سحر ای شمع بر بالین من» که علاقه‌مندان به محمدرضا افتخاری، آن را در آلبوم «گل هزار بهار»، با نوای وی و دکلمه‌خوانی دل‌نواز بهروز رضوی شنیده‌اند، برای نخستین بار در روزنامه خراسان شماره 1518 به چاپ رسید.
محمدحسین شهریار
بی‌تردید باید شهریار را بهترین غزل سرای معاصر بدانیم، شاعر دلسوخته و عاشق پیشه‌ای که با غزل‌های جاندارش، همچنان دلبری می‌کند و احساسات پاک را بر می‌انگیزاند. روزنامه خراسان، از نخستین شماره‌های انتشارش و در زمانی که استاد شهریار، هنوز در سراسر ایران شناخته نشده بود، غزل‌های ناب او را چاپ می‌کرد و علاقه‌ها را به این شاعر نامدار معاصر بر می‌انگیخت. یکی از مشهورترین اشعار شهریار که این روزها با صدای محسن چاوشی، برای بسیاری از جوانان نیز، آشناست، شعر «یار و همسر نگرفتم که گرو بود سرم» است؛ شعری که با عنوان «من خود آن سیزدهم»، با صدای محسن چاوشی منتشر شد و مورد توجه قرار گرفت؛ شعری که به انتخاب هاشم معتمد سرابی، در شماره 1558 روزنامه خراسان، با عنوان «عاشق خونین جگر» انتشار یافت.