روزنامه جوان
1398/08/27
به دنبال محله اسلامی مسجد محور هستیم
سرويس ايران جوان آنلاين: وقتی از خدمتگزاری بسیج و سپاه و گروه‌های جهادی در مناطق محروم صحبت میشود، همه مردم به خوبی آن را حس کرده و می‌دانند این جهادگران، بدون کمترین چشمداشتی در خدمت مردم و به‌خصوص نیازمندان و محرومان جامعه هستند. نیرو‌هایی که در زمان صلح، جهاد خود را در خدمت تعریف کرده و رد پای آنها را در تمام مناطق کم‌برخوردار و حادثه‌دیده می‌توان دید. بعد از این کمک‌های یک‌طرفه از طرف جهادگران، حالا سپاه سیدالشهدا (ع) تهران در صدد برگزاری همایش علمی «الگوی تحقق محله اسلامی مسجدمحور» است تا مشارکت و حضور مردم و نقش‌آفرینی آنها را در رفع مشکلات خودشان و بهبود شرایط محلات برجسته‌تر کرده و در مقابل، مسئولان را به پاسخگویی به این مطالبات و انجام وظایفشان در برابر شهروندان ترغیب کند. به همین بهانه به سراغ سردار حسن حسن‌زاده فرمانده سپاه حضرت سیدالشهدا (ع) تهران و رئیس این همایش رفتیم تا در گفت‌وگویی با برنامه‌ها و اهداف همایش آگاه شویم.سردار! چطور شد مسجد را به عنوان محور تحقق محله اسلامی انتخاب کردید؟
بدون شک یکی از عوامل تأثیرگذار در پیشبرد فرهنگ و تمدن اسلامی در زمینه‌های مختلف آموزشی، تربیتی و فرهنگی مساجد هستند که جامعه اسلامی بدون آن نمی‌تواند نقش‌های فرهنگی، تربیتی و اجتماعی خود را ایفا نماید. به همین خاطر بود که پیامبر اسلام (ص) در بدو ورود به هر شهری ابتدا اقدام به ساخت مسجد می‌کرد. در ابتدای ورود به مدینه مسجد قبا و مسجدالنبی را احداث کرد تا بدین وسیله امور مسلمین را سازماندهی کند. اموری از قبیل برپایی نماز جماعت و جمعه، قضاوت، بسیج نیرو‌ها و اعلان جنگ و صلح که همگی این موارد نشانگر اهمیت و جایگاه این اماکن مقدس در اسلام است. ما نیز بعد از اینکه بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی را بررسی و اثرگذاری اقدامات قبلی را مورد آنالیز قرار دادیم و آسیب‌های اجتماعی در طول ۱۵ سال اخیر را مطالعه کردیم، متوجه شدیم در پیشرفت برنامه‌ها کندی و سکون وجود دارد. مهم نبود مجری برنامه‌ها چه نهاد و مرجعی باشد. تمام برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی برنامه‌های بسیج و دیگر کار‌ها با سرعت به نتیجه نرسیده بود. سپس فرمایشات مقام معظم رهبری را آنالیز کرده و با دقت مورد مطالعه قرار دادیم و در جلسات اندیشه‌ورزی به آنها پرداختیم.
در این راه انقلاب اسلامی را با مبانی آن بررسی کرده و دلایل موفقیت حضرت امام خمینی (ره) را در ایجاد انگیزه و حرکت عمومی و همچنین پیروزی انقلاب و ماندگاری آن را مورد مطالعه قرار دادیم.
تمام بیانات مقام معظم رهبری به ویژه بیانات این چند سال اخیر تا گام دوم را بررسی کردیم و متوجه شدیم در کنار بسیاری از دلایل و علت‌هایی که باعث این همه موفقیت شده، یک موضوع بیش از همه اثرگذار بوده و آن هم حضور مؤثر و نقش‌آفرین مردم است. انقلاب اسلامی چطور به یک حرکت عمومی تبدیل شد؟ چون مردم همگی با انگیزه الهی پای کار بودند. همین‌طور علت پیروزی در جنگ به خاطر حضور مردم با اراده و ایمان بالا بود.
با این تفاسیر نباید فراموش کنیم در تمام موارد فوق برای مردم نقش تعیین شده بود و آنها می‌دانستند چگونه نقش‌آفرینی کنند.
یعنی تیم تحقیقاتی و مطالعاتی شما به دنبال علت موفقیت‌های انقلاب بود که به حضور مردم و نقش‌آفرینی آنها رسید؟
بله. در بسیاری از جاها، هم امام (ره) و هم حضرت آقا فرمودند «وقتی کار را به دست مردم دادید، آنها به خوبی آن را جلو برده و به نتیجه رسانده‌اند.» یعنی هر جا به مردم اعتماد شده و آنها را برای حل مشکلات خودشان نقش‌آفرین کردیم، کار بهتر پیش رفته است. چه در عرصه‌های امنیتی و چه عرصه‌های دفاعی و فرهنگی و...
ولی باید بپذیریم طی چند سال اخیر در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی کمتر به نقش جدی مردم توجه و پرداخته شده است و آنها را در امور کمتر مشارکت داده‌ایم. به همین دلیل آنها هم بعد از گذشت زمان، فراموش کرده‌اند که چه وظیفه‌ای داشته‌اند و حالا نمی‌دانند چه کار باید بکنند یا به چه اموری بپردازند؛ بنابراین حوادث و اتفاقات و موفقیت‌های قبلی نشان داد هر جا مردم حضور داشته و وجودشان پررنگ بوده، آنها هم با انگیزه پای کار آمده‌اند و شاهد یک حرکت عمومی بوده‌ایم که در نهایت این حرکت عمومی به ارتقا و موفقیت ختم شده است.
پس تحقق تمدن نوین اسلامی را منوط به نقش‌آفرینی مردم در تمام امور می‌دانید؟
در بحث رسیدن به جامعه اسلامی و یک تمدن نوین و دولت اسلامی نمی‌توانیم تعلل کنیم چه برسد به اینکه توقف داشته باشیم. بنابراین اگر در این مسیر کمی سرعت پایین آمده به خاطر این است که نقش‌آفرینی مردم کم شده است؛ بنابراین به دنبال طرح و برنامه‌ای رفتید که سرعت حرکت را بالا ببرید.
برای کاهش آسیب‌ها و رفع مشکلات مردم به یک جمع‌بندی رسیدیم و برای اینکه بتوانیم این اتفاق را رقم بزنیم به دنبال طرحی رفتیم تا ویژگی‌های خاصی داشته باشد. دیدیم بسیاری از فعالیت‌ها و برنامه‌ها در یک پهنه گسترده‌ای مثل کل کشور یا یک استان برنامه‌ریزی میشود. یا به صورت نقطه‌ای یا لکه‌ای انجام میشود که دو اشکال اساسی دارد. اولاً این فعالیت‌ها کاملاً فراگیر نیست و بعد هم تمام ظرفیت‌ها، امکانات، شرایط، قابلیت‌ها و توانمندی‌های مربوط به خودش را نمی‌تواند متمرکز کند. پس برای اینکه این کار را درست انجام داده و به نتایج مطلوب برسانیم حدود دو سال فکر و پژوهش انجام شد و به نقطه‌ای رسیدیم که فهمیدیم نمی‌شود در آنِ واحد تمام منابع انسانی و مالی و دیگر نیاز‌ها را آن‌قدر گسترده کنیم که کل کشور یا یک استان را فرابگیرد. از طرف دیگر اگر همین‌طور ادامه بدهیم، هیچ وقت شاهد ارتقای سطح موضوعات فرهنگی و اجتماعی نیز نخواهیم بود. بنابراین به جای اینکه پراکنده کار کنیم و غیرمتمرکز باشیم، تصمیم گرفتیم جغرافیای فعالیت‌ها را محدود و امکان واسپاری کار‌ها را به مردم مهیا کنیم. چون در این صورت میشود روی ظرفیت‌ها متمرکز شد و نکته مهم‌تر اینکه در چنین شرایطی می‌توان محصول کار و برنامه‌های فراگیر در آن جغرافیا و نتایج را به خوبی مشاهده کرد.
در طرح شما هر چه مناطق کوچک‌تر و محدودتر باشند زمان و نحوه رسیدن به نتایج مطلوب‌تر خواهد بود؟
ما می‌گوییم برای رسیدن به جامعه اسلامی حتماً باید استان‌ها، شهر‌ها و محله‌های اسلامی و متعهدی داشته باشیم که آسیب‌ها در آن کم و ارزش‌ها برجسته باشند. مناطقی که محرومان در آن مورد حمایت و رسیدگی باشند و هر روز شاهد بالا رفتن امید در بین مردم باشیم؛ لذا این کار را از محلات شروع کرده و حالا به محله‌های اسلامی مسجدمحور فکر می‌کنیم که برای رفع مشکلات خودشان اقدام کرده و پا پیش گذاشته‌اند. اگر هر محله را یک نقطه فرض کنیم در آینده‌ای نزدیک این نقاط به یکدیگر می‌پیوندند و تشکیل سطحی به نام شهر، استان و در نهایت کشور را می‌دهند.
برای رسیدن به این اهداف باید از پایه و اساس شروع کنید. برنامه‌های‌تان چطور اجرایی خواهد شد؟
با چند هدف به دنبال این کار هستیم. اول خود مردم باید پای کار بیایند و در محله‌ای که آن را می‌شناسند و نسبت به آن حساسیت و عرق دارند، مجموعه‌ای را تشکیل دهند که مشکلات را احصا کند. مورد دیگر اینکه این مردم باید اولویت و نیازمندی‌هایشان را مطرح کنند، زیرا بار‌ها شاهد بوده‌ایم بنا بر مصوبات یا ابلاغیه‌ها و یا بحث‌های سیاسی و انتخاباتی، به موضوعاتی در محلات پرداخته میشود که وقتی با ساکنان آنجا صحبت میشود، می‌گویند اولویت ما نیست. شغل، بیکاری، اعتیاد، نظافت، سلامت و حتی کم‌توجهی به نخبگان می‌تواند برای یک محله اولویت باشد و برای محله‌ای دیگر نه.
این نیاز‌ها و ترتیب آنها را باید مردم محل مشخص کنند و ما معتقدیم در جمهوری اسلامی نهادها، دستگاه‌های اجرایی و مسئولان زیادی هستند که برای رسیدگی به امور شهروندان کار می‌کنند، ولی مشخص نبودن نیاز‌های اصلی مردم، کار‌های آنها را هم به نتیجه مطلوب نمی‌رساند.
برای نحوه مشارکت‌ها و شروع آنها هم برنامه‌ای دارید؟
در گام اول، شورای محلات باید توانمند شوند. توانمندی یعنی مشکلات محله را احصا کرده و با اولویت‌بندی و تعریف اهداف، اطلاعات مردم را در مطالبه‌گری بالا ببرند. ما به‌عنوان موتور محرک و تسهیل‌گر به مردم می‌گوییم مسیر درست حرکت و به نتیجه رسیدن مطالباتشان در مسائل خدماتی، درمانی، فرهنگی و... کدام طرف است. مثلاً درباره کمبود درمانگاه، مسائل آموزش و پرورش و یا هر نیاز دیگر ما مسیر درست را نشان می‌دهیم. در یک کلام، مطالبه‌گری درست و رسیدن به هدف از مسیر درستش، توسط خود مردم، مهم‌ترین بخش این طرح است. چون مردم فعال شده و خودشان را در بهبود وضعیت زندگی و محله‌شان سهیم می‌دانند. در این حالت معیشت، سلامت، روح و روان و موضوعات عقیدتی و ارزشی و معنوی به حالت متعادل و خوبی درمی‌آید.
برای به میدان آوردن مسئولان هم برنامه دارید؟
در طرح محلات اسلامی مسجدمحور مسئولان پاسخگو می‌شوند. در بسیاری از جاها مسئولان بدون داشتن نیت‌سوء، در لابه‌لای ابلاغیه‌ها و دستورات و برنامه‌ها آن‌قدر درگیر شده‌اند که نمی‌توانند به نیاز‌های اصلی بپردازند، اما با اجرای این طرح، وقتی مشکلات احصا شده و از مسیر درستش به یک سازمان یا نهاد برسد، مسئولان هم موظف می‌شوند تا در کمترین زمان به آن پاسخ بدهند، چون می‌دانند جمعیت یک محله منتظر اقدام آنها هستند.
اگر همین شرایط را با محوریت مسجد پیش ببریم بسیاری از مشکلات رفع میشود؛ از ابتدای اسلام و رسالت نبی مکرم اسلام نیز مسجد محور بوده است. این خیلی زیباست که مردم برای حل مشکلات ابتدا به سمت مسجد می‌روند.
یعنی مسجد به محل حل همه مشکلات مردم تبدیل خواهد شد؟
ما نمی‌گوییم همه مشکلات به سمت مسجد برود تا در آنجا حل شود، بلکه همه مشکلات می‌تواند از طریق مسجد پیگیری شود نه اینکه حل شود. امام جماعت، یعنی امام جماعتی که در آن مسجد نماز می‌خواند، یعنی امام جماعتی که در آن محله زندگی می‌کند. پس این شخص می‌تواند محور باشد و پیگیر کار‌های مردم، تا در کنار هم، محله‌ای پویا و زنده بسازند. در این حالت مردم خودشان وارد عرصه می‌شوند. نقش‌آفرینی در محله‌ها با محوریت مسجد بر عهده آنها خواهد بود و همکاری و مشارکت و هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی و مسئولان می‌تواند محله را به نقطه مطلوب برساند. به همین خاطر است که به این روش گفته‌ایم مدیریت محله‌محور تحت عنوان محله اسلامی.
آیا فکر نمی‌کنید در حال حاضر مردم کمی از مشارکت در امور فاصله گرفته‌اند؟
دقیقاً همین طور است، اما مردم نباید نسبت به مسائل محیط اطراف خودشان بی‌تفاوت باشند. باید نسبت به هر مشکل و نیازی عکس‌العمل نشان داده و مسئولان هم به حساسیت مردم توجه کرده و احترام بگذارند. این محله‌های اسلامی می‌توانند در عرصه‌های مختلف اتفاقات خوبی رقم بزنند. عرصه‌هایی مثل فرهنگی، اجتماعی، بهداشت، درمان و همه معضلات دیگر. در این روش شورا‌ها همه مشکلات و آسیب‌ها را در ابعاد مختلف بررسی کرده و تمام فرصت‌ها و ضعف‌ها و قوت‌ها و ظرفیت‌ها را شناسایی می‌کنند. با شناسایی این موارد، هدف‌گذاری‌ها صورت می‌گیرد و اینکه چطور می‌توان از ظرفیت‌ها در هر محله‌ای استفاده کرد.
همچنین باید بدانند کدام سازمان و نهادی وظیفه کمک و رفع و حل مشکلات و معضلات را دارد. حتی خیرین و نهاد‌های مردمی یا انقلابی و ارزشی مثل سپاه، بسیج، کمیته امداد و بهزیستی وارد عمل شده و با کمک مردم مشکلات را رفع و رجوع می‌کنند. وقتی مردم و خیرین محل می‌بینند که برای خودشان کار می‌کنند با کمال میل وارد عمل می‌شوند تا سطح کیفی زندگی در محله‌شان ارتقا یابد.
نکته دیگر اینکه تا به امروز تلاش کرده‌ایم بین دستگاه‌های اجرایی رسمی و غیررسمی و مردم‌نهاد، و سیستم‌ها و نهاد‌های ارزشی و انقلابی هم‌افزایی ایجاد کنیم، اما وقتی در محله‌ای مردم پای کار می‌آیند این کار به صورت خودکار انجام میشود.
آیا تاکنون در محله‌ای مردم را به مشارکت دعوت کرده‌اید؟
بله هم‌اکنون در ۱۲۰ نقطه تهران این کار در حال انجام است و در محلاتی که طرح اجرایی شده، یک رقابت سالم به وجود آمده است زیرا مردم در مقابل خدماتی که از مسئولان می‌گیرند، معمولاً عکس‌العمل مثبت یا منفی بروز می‌دهند. هر چند مسئولان هم منتظر این عکس‌العمل‌ها ولی از نوع مثبتش هستند، چون برای روحیه و سوابق و مدیریتشان به آن نیاز دارند. به همین خاطر از زوایای مختلف کار را شروع کرده و دوره‌هایی را گذاشته‌ایم و گفتمان‌سازی را در سطح استان تهران شروع کرده‌ایم.
یعنی در این محلات مردم با طرح آشنا شده و همکاری می‌کنند؟
الان امامان جمعه و جماعت، فرمانداران و شورایاری‌ها می‌دانند محله اسلامی چیست. مردم حضور مسمتر دارند. حتی با کمک شورا‌ها اساسنامه‌ای تهیه کرده‌ایم که بیشتر کار‌ها با خود آنهاست.
پس این همایش برای بررسی نتایج کار، استفاده از دانش اساتید و صاحبنظران و گسترش طرح برگزار خواهد شد؟
برگزاری همایش را یک کار زمین مانده می‌دانستیم که با مشورت با معاونت دانش و پژوهش به این نتیجه رسیدیم، در کنار دیگر همایش‌های علمی و پژوهشی، یک‌بار هم به سراغ موضوعی که نیاز اساسی و جدی مردم است برویم. نیازی که حالا با یک برنامه مشخص به یک حرکت تبدیل شده و به همین خاطر همایش علمی با محوریت الگوی تحقق محله اسلامی مسجدمحور پیش‌بینی و آماده برگزاری شد. بنده مطمئن هستم وقتی کسانی که دغدغه فضا‌های دینی و اسلامی را دارند پای کار بیایند قطعاً به دستاورد‌های خوبی در بخش نگاه علمی به این موضوع خواهیم رسید. جمع‌بندی بنده از این همایش این است که اتفاقاتی که در محلات رقم می‌خورد به مبانی علمی کمک می‌کند.
این همایش در زمینه موضوعات اجتماعی، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و مباحث دیگر و همچنین بخش علمی آن با مقالات اساتید و صاحبنظران به پیشبرد این طرح کمک می‌کند تا به صورت درست و آکادمیک آن را برای تمام نقاط ایران تعریف و اجرایی کنیم.
لطفاً در مورد زمان برگزاری و محور‌های همایش هم توضیحاتی بفرمایید.
همایش علمی و جشنواره فرهنگی، هنری و رسانه‌ای با موضوع «الگوی تحقق محله اسلامی مسجدمحور» که برای اولین بار توسط معاونت دانش و پژوهش سپاه استان تهران در سی‌ام دی‌ماه برگزار خواهد شد، از علاقه‌مندان در حوزه مقاله‌نویسی، مستند ۱۰۰ثانیه و شبکه اجتماعی تقاضا دارد آثار خود را در بازه زمانی اعلام‌شده، به دبیرخانه همایش به آدرس شهر ری، میدان نماز، خیابان امام حسین (ع)، معاونت دانش و پژوهش سپاه حضرت سیدالشهدا (ع) یا sotdanesh@gmail.com ارسال و برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت sot.basij.ir مراجعه نمایند. در بخش ارائه مقالات هشت هدف و محور مشخص شده که «هویت و ماهیت محله اسلامی مبتنی بر آیات و روایات و دیدگاه‌های امامین انقلاب اسلامی» و «نقش و جایگاه خانواده، مسجد، بسیج و مدرسه در جامعه‌پردازی با هدف دستیابی به محله اسلامی» از مهم‌ترین محور‌های همایش است.
همچنین «نقش، جایگاه و راهکار‌های مشارکت اقشار مختلف مردم در مدیریت پایا و پویا جهت رفع نیاز‌ها و جل مشکلات اساسی محله»، «شیوه‌های شناخت ظرفیت‌های محلات و راهکار‌ها و شیوه‌های مطالبه‌گری مردمی موفق با رویکرد حل مسائل و رفع نیاز محلات»، «شیوه‌های موفق کارآفرینی مبتنی بر ظرفیت‌های تولیدی در محله‌ها»، «راهکار‌های موفق ارتقای امنیت مردمی محلات در افق محله مردم‌پایه»، «مدل‌ها و راهکار‌های هم‌افزایی و همدلی مردم محل با هدف شبکه‌سازی، انسجام و ارتباط مؤثر مردم و مسئولان» و «بررسی و ارائه مدل‌ها و شیوه‌های مطالبه‌گری مردمی موفق با رویکرد حل مسائل و رفع نیاز محلات» از دیگر محور‌های این همایش در بخش مقالات است.
مستند ۱۰۰ ثانیه نیز دارای سه محور است که «تهیه مستند ۱۰۰ ثانیه‌ای از نیاز یک محله و مطالبه‌گری از مسئولان»، «تهیه مستند ۱۰۰ ثانیه‌ای از نقش مسجد در برطرف کردن نیاز‌های محله اسلامی» و «تهیه مستند ۱۰۰ ثانیه از مشارکت و مطالبه مردمی مؤثر تا حصول نتیجه» از موضوعات بخش مستند است. «ایجاد موج رسانه‌ای و شبکه‌سازی در محله با مطالبه‌گری در فضای مجازی» و «راه‌اندازی کانال و گروه مؤثر در محله با تأکید بر ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی» از محور‌های بخش شبکه‌های اجتماعی به شمار می‌آید.
در مورد جوایز نیز باید بگویم در هر حوزه نفرات اول تا سوم، مبلغ ۲ میلیون تومان کمک هزینه سفر به عتبات عالیات، نفرات چهارم تا ششم مبلغ یک میلیون تومان کمک هزینه سفر به مشهد مقدس و نفرات هفتم تا نهم نیز مبلغ ۵۰۰ هزار تومان هدیه نقدی دریافت می‌کنند. این جوایز برای هر بخش جداگانه بوده و در مجموع از ۲۷ نفر تقدیر به عمل خواهد آمد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
