ونزوئلا؛ شورش عليه «فقر» و «پوپوليسم»

ميثم سليماني
اين روزهاي ونزوئلا را مي‌توان در تاريخ اين كشور به ثبت رساند. روزهايي كه جوانان نقاب زنان براي اعتراض به دولت مستقر به خيابان‌ها مي‌آيند و براي جلوگيري از استنشاق گاز اشك‌آور دستمال به دور دهان خود مي‌پيچند. معترضان ضددولتي هرروز تظاهرات‌هاي خود را گسترده مي‌كنند و در مراكز شلوغ شهرهاي اصلي ونزوئلا حضور پيدا مي‌كنند. آنها در مقابل گاز اشك آور و اسلحه‌هاي پليس ضد شورش سعي دارند تا با پرتاب كوكتل مولوتف از خود دفاع كنند. تظاهرات در ونزوئلا از روز چهارشنبه وارد گستردگي بيشتري نسبت گذشته شده است. پليس ضد شورش طي روزهاي گذشته سعي كرده تا با ماشين آبپاش و گاز اشك‌آور معترضان را پراكنده كند. همچنين در ويديويي كه از تظاهرات منتشر شده نشان مي‌دهد هنگامي كه يك ماشين زرهي گارد ملي ونزوئلا به سمت معترضان هجوم مي‌برد تا آنها را پراكنده كند، مردم كنار نمي‌روند و آن را دوره مي‌كنند و ماشين را با كوكتل مولوتف به آتش مي‌كشند. در اين بين اما باز هم اين ماشين به آتش كشيده شده كه آتش از سقف آن بيرون مي‌زد به سمت معترضان هجوم مي‌آورد كه يكي از معترضان زير لاستيك آن گير مي‌كند و معترضان تلاش مي‌كنند تا اين فرد را بيرون بكشند. فردي كه زير ماشين مانده بود يك جوان 22 ساله به نام پدرو ميشل بود. فيلم اين لحظه نيز توسط يك روزنامه‌نگار به ثبت رسيد كه او نيز دستگير شد. وزير دادگستري ونزوئلا در حالي كه معترضان را به عنوان تروريسم خطاب كرد به خبرنگاران گفت كه اين حادثه تحت بررسي است. وي در خصوص اين جوان 22 ساله گفت تظاهركنندگان پيش از اين حادثه به داخل ماشين كوكتل مولوتف انداخته بودند و به راننده به طرز وحشيانه‌اي حمله كرده بودند. طبق گزارش دادستان ونزوئلا در درگيري‌هاي يك ماه گذشته در اين كشور 36 نفر كشته و بيش از 700 نفر زخمي شدند. نيمي از اين كشته شده‌ها و زخمي‌ها مربوط به پايتخت كشور است كه در يك بحران اقتصادي و يك بي‌ثباتي سياسي به سر مي‌برد. در ميان قربانيان چهار نوجوان، يك افسر گارد ملي و يك افسر پليس ديده مي‌شود. گفتني است مادر پدرو ميشل جواني كه زير ماشين رفته بود در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان عنوان كرد كه پسرش به سختي از اين ماجرا جان سالم به در برده است چرا كه دو تن از معترضان پدرو را كه هنوز چهره او پوشيده بود از زير ماشين بيرون كشيدند و او را از ماشين زرهي دور كردند و به دور از خياباني كه گاز اشك‌آور و آتش سطل زباله بود بردند. مادر پدرو مي‌گويد شرايط پسرش پايدار اما شكننده است. او اكنون به وسيله دستگاه تنفس مصنوعي نفس مي‌كشد. با اين حال وي مي‌افزايد كه او چشم خود را باز كرده و با دست سعي مي‌كند ارتباط برقرار كند. به گزارش سي‌ان‌ان پدرو يك عكاس جوان است كه در طول سه سال گذشته در اعتراضات عليه دولت نيز حضور داشته است. مادرش مي‌گويد: پدرو ونزوئلا را دوست دارد. او مي‌خواهد كه بحران كشور در مواد غذايي، كمبود تجهيزات پزشكي، افزايش قيمت‌ها و تورم در اين كشور حل شود. با اين حال مادرش تاكيد كرد كه باور نمي‌كند كه پسرش در حمله به يك خودروي نظامي درگير شده باشد. وي مي‌افزايد، او يك شاعر و يك عكاس است او مهاجم نيست. او مي‌خواهد ونزوئلا را بسازد نه اينكه آن را نابود كند. اتفاقي كه براي پدرو رخ داده را مي‌توان نمودي از شرايطي دانست كه اين روزها در ونزوئلا حاكم است. ناآرامي‌ها در شهرهاي مختلف ونزوئلا روز به روز گسترده‌تر مي‌شود. اقدامات سركوبگرانه نيز گسترش پيدا مي‌كند و به اين ترتيب خشونت‌ها نيز افزايش مي‌يابد. گفتني است روز شنبه به وقت ونزوئلا مادران اين كشور در يك اعتراض برنامه‌ريزي شده به خيابان‌ها بيايند. پدرو از جمله افرادي است كه تاكنون توانسته جان سالم به در ببرد. اما روز جمعه يك معترض 20 ساله مورد اصابت گلوله پليس قرار گرفت و جان خود را از دست داد.
آن گونه كه شهردار شهر والنسيا مي‌گويد، يك جنگ تمام عيار ميان تظاهركنندگان و نيروهاي امنيتي در جريان است. بنا به گزارش‌ها كماكان مخالفان به‌شدت تحت فشار قرار دارند. هنوز 152تن از متهمان سياسي در زندان به سر مي‌برند و بخشي از مردم كه توان خروج از كشور را دارند از مرزهاي زميني از كشور خارج مي‌شوند. خشونت‌ها روز به روز گسترده مي‌شود و هرروز يك فروشگاه، يك كافه يا هر مكان ديگري كه مايحتاج اوليه زندگي در ونزوئلا دارد به يغما مي‌رود و شرايط رفته‌رفته غيرقابل كنترل مي‌شود.
در شهر زولياي ونزوئلا كه مقر توليد نفت در اين كشور محسوب مي‌شود يكي از معدود مجسمه‌هاي هوگو چاوز در آنجا نصب شده، تعدادي از مردان و جوانان مجسمه رهبر فقيد اين كشور را به پايين كشيدند و آن گونه كه فيلم آن در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شده آن را در عصر روز جمعه نابود كردند. كارلوس والرو، يك نماينده مجلس گفت: دانش‌آموزان مجسمه چاوز را به اين دليل نابود كردند كه او را متهم مي‌كنند كه آينده آنها را از بين برده است. مخالفان دولت كنوني ونزوئلا اكنون بر مجلس اين كشور حاكم هستند. حزب حاكم سوسياليست از سال 1998 پس از پيروزي چاوز در انتخابات حاكم بر اين كشور هستند اما مردم معتقدند نيكولاس مادورو، جانشين چاوز پس از مرگ او كشور را به سمت يك ديكتاتوري سوق داده و اقتصاد اين كشور را غرق كرده است. حالا مخالفان مي‌خواهند تا هر زماني كه لازم باشد در خيابان بمانند تا دولت را به عقب‌نشيني و برگزاري انتخابات زودهنگام مجبور كنند. همچنين نمايندگان مجلس ونزوئلا كه از سال 2015 مخالفان دولت توانستند كنترل آن را به دست گيرند، در مجلس اين كشور پرچم مادوروي ديكتاتور را به اهتزار درآوردند. نيكولاس مادورو معتقد است كه مخالفانش به دنبال يك كودتاي خشونت‌آميز با پشتيباني ايالات متحده و راه‌اندازي يك مجلس موسسان و تغيير قانون اساسي و تغيير ساختار حكومتي ونزوئلا از رياستي به پارلماني هستند. دلسي رودريگز، وزير امور خارجه ونزوئلا روز جمعه در يك نشست با انتشار تصاويري از خشونت‌ها در ونزوئلا گفت كه رييس‌جمهور مادورو به دنبال ارتباطاتي در خصوص يك گفتمان ملي است. اين تظاهرات مسالمت‌آميز نيست و رهبران اپوزيسيون مسووليت بزرگي در راستاي اين اعمال افراط‌گرايانه و خرابكاري‌ها بر عهده دارند.
به گزارش رويترز تظاهرات مخالفان به صورت مسالمت آميز آغاز شد اما زماني اين تظاهرات‌ها به خشونت كشيده شد كه نيروهاي امنيتي مسير راهپيمايي آنها را مسدود كردند و افرادي كه اغلب جوانان نقاب‌دار بودند با سنگ و كوكتل مولوتف به سمت نيروهاي امنيتي هجوم بردند.


اين تظاهرات در حالي گسترده مي‌شود كه معترضان تمامي مسيرهاي دموكراتيك را براي تغيير دولت را پيموده‌اند. زيرا مخالفان طي يك سال گذشته به دنبال ايجاد فرآيند همه‌پرسي براي بركناري نيكولاس مادورو بودند تا يك انتخابات زودهنگام رياست‌جمهوري را برگزار كنند. اما دولت هر مرحله يك سنگ‌اندازي پيش روي مخالفان انجام داد تا آنها نتوانند به مقصد خود دست پيدا كنند و فرآيند رسيدن به همه پرسي به بن‌بست كشيده شد. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد از آنجايي كه سوسياليست‌ها در طول چهارسال گذشته توان تامين مايحتاج اوليه مردم را نداشتند و اقتصاد را به سقوط كشاندند محبوبيت آنها به‌شدت پايين آمده است. اين در حالي است كه مادورو مخالفان خود را اشرار مسلحي مي‌داند كه به نيروهاي امنيتي حمله مي‌كنند و از همين رو به نيروهاي امنيتي دستور داده كه به صورت مستقيم گاز اشك‌آور بزند و باندهاي طرفدار دولت را مامور كرده تا به سمت تهديد و ارعاب تظاهركنندگان پيش بروند.
انريكه كاپريلس، رهبر مخالفان روز جمعه اعلام كرد كه 85 تن از سران ارتش در كاراكاس به جرم همكاري با مخالفان دستگير شدند كه بستگان آنها از كاپريلس خواسته بودند تا اخبار اين بازداشت را منتشر كند. از سوي ديگر پسرعموي وزير دفاع ونزوئلا در نامه‌اي سرگشاده به او نوشت: پسرعمو ديگر كافي است. او از وزير دفاع ونزوئلا خواسته بود تا به اين بي‌عدالتي پايان دهد. او كه اين نامه را در صفحه فيس‌بوك خود منتشر كرده بود، نوشت: 80 درصد از مردم ونزوئلا مي‌خواهند كه انتخابات به عنوان يك راه خروج از بحران اقتصادي سياسي در كشور برگزار شود. دير يا زود مردم ونزوئلا به شما خواهند پرداخت.
بحران بي‌پايان
ونزوئلا سال‌ها است كه در چنگ يك بحران بزرگ گرفتار شده است. حتي مردم براي پيدا كردن يك ظرف غذاي كامل با سختي مواجه هستند. ونزوئلا با وجود داشتن يكي از بزرگ‌ترين ذخاير نفتي جهان، از يك ركود اقتصادي عميق و تورم شديد رنج مي‌برد. تورم ونزوئلا تا پايان سال 2016 بيش از 800درصد اعلام شد و با توجه به پيش‌بيني صندوق بين‌المللي پول اين رقم مي‌تواند در پايان سال 2017 به 2200درصد برسد. همچنين به گزارش رويترز، اقتصاد ونزوئلا تنها در طول يك سال گذشته 6/18 درصد كوچك‌تر شده است.
در حال حاضر مردم ونزوئلا با كمبود غذا، دارو و لوازم ضروري زندگي دست و پنجه نرم مي‌كنند. خريداران، مجبورند براي تهيه مايحتاج زندگي خود در صف‌هاي طولاني بايستند و اغلب با فقسه‌هاي خالي مواد غذايي مواجه مي‌شوند. بيمارستان‌ها از كمبود حاد همه‌چيز رنج مي‌برند؛ از آنتي‌بيوتيك گرفته تا تجهيزات بهداشت اوليه مانند دستكش‌هاي پزشكي و صابون از جمله اين موارد است. پدر يك خانواده ونزوئلايي به شرط ناشناس ماندن در گفت‌وگو با خبرگزاري NBC مي‌گويد: مردم گرسنه هستند و شما بدبختي را در همه جا مي‌بينيد. او هرچند در تظاهرات روزهاي اخير با خشونت و گاز اشك‌آور مواجه شده بود اما قصد داشت بازهم به راهپيمايي برود چرا كه معتقد بود «هيچ انتخاب ديگري باقي نمانده است.» وي مي‌افزايد: بسياري از كساني كه توانستند كشور را ترك كردند اما براي كساني مثل من كه اينجا مانده‌اند تنها كاري كه مي‌توانيم انجام دهيم مبارزه است. گوستاوو آرناوات، مشاور ارشد مركز مطالعات راهبردي و بين‌المللي به NBC گفت كه اين شرايط بحران سياسي و قانوني را تعميق مي‌كند و موجب تسريع در فروپاشي دولت خواهد شد.