روزنامه کيهان

تاکید اقتصاددانان حامی دولت بر ضرورت عدم وابستگی به درآمد نفت


سرویس اقتصادی- حسن روحانی دیروز در استان کرمان گفت:« غیر از دو هفته در زمان جنگ، کِی بوده که فروش نفت ما این همه مشکل داشته باشد؟ کسی که خیلی آشنا نیست به مسائل بودجه و اقتصاد کشور، ممکن است بگوید که نفت نفروشید. اشکالی ندارد، می‌شود درِ همه معادنی که استفاده می‌کنیم را قفل کنیم و بعداً استفاده کنیم. زمین کشاورزی را می‌توان مهر و موم کرد، بعدها کاشت کنیم. منابع بزرگ خداداد برای استفاده است، در بستن و در تخته کردن و قفل کردن که هنر نیست؛ باز کردن هنر است.»
سخنان روحانی در شرایطی ایراد شده که عمده کارشناسان اقتصادی بر لزوم قطع وابستگی به نفت توافق دارند، در حقیقت پول نفت که برای دولت یک درآمد بادآورده محسوب می‌شود، این امکان را ایجاد می‌کند که دولت بدون رو به رو شدن با مشکلات مالی، بسیاری از هزینه‌های خود را عملی کند.
البته حالا دولت به دلیل کاهش فروش نفت‌،دیگر نمی‌تواند از آن درآمد بدون زحمت قبلی استفاده کند و شاید بتوان دلیل ناراحتی رئیس‌جمهور در از دست دادن پولِ مفتِ نفت را درک نمود، اما اینکه ایشان نمی‌داند عدم وابستگی به نفت چه معنایی دارد، بسیار قابل تعجب است!
در حقیقت، کسی منکر استفاده از نعمات خدا نیست اما چون نعمت خدا وجود دارد آیا باید دست از کار کشید و از پول‌های بادآورده ارزاق کرد؟ با استدلال رئیس‌جمهور می‌توان گفت اگر درآمدهای نفتی کفاف هزینه‌ها را بدهد باید بالکل به خانه برویم و استراحت کنیم چون منابع خدا برای استفاده است (و البته هنر هم همین است!)


نزدیکان رئیس‌جمهور ناآشنا با اقتصاد بودند؟
از این موارد هم که بگذریم، عمده کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند وابستگی به نفت موضوع آسیب زایی برای اقتصاد کشور بوده و هرچقدر این وابستگی کم شود شرایط بهبود می‌یابد. نکته مهم این است که حتی مسئولان اقتصادی دولت حسن روحانی نیز به این موضوع معترف بودند.
به عنوان نمونه، علی طیب نیا که به عنوان وزیر اقتصاد حسن روحانی از سال‌های 1392 تا 1396 فعالیت می‌کرد، در چهارم شهریور ماه 1395 گفته بود: «وابستگی به نفت و دولتی بودن، دو عامل بیماری و عارضه اقتصاد ایران است که از سال‌های بسیار دور به جان اقتصاد جامعه ما افتاده است.»
پیش از آن هم مسعود نیلی که در پنج سال نخست دولت حسن روحانی مشاور اقتصادی وی بود، در مهر ماه سال 1383 گفته بود: «تا زماني كه اقتصاد ما به نفت وابسته است و به درآمد آن اكتفا مي‌كنيم و نگاه به تهديدهايي كه ممكن است بعدها در شرايط بحراني پيش بيايد نمي‌كنيم قادر به پيدا كردن راه‌حل براي اقتصاد كشور نيستيم.»
حالا که اعضای ارشد تیم اقتصادی رئیس‌جمهور اعتقادی دقیقا خلاف ایشان دارند؛ باید دید آیا از نظر رئیس‌جمهور این افراد «ناآشنا به مسائل بودجه و اقتصاد ایران» هستند؟ به عبارتی، آیا رئیس‌جمهور این افراد را که از اساتید اقتصاد دانشگاه‌هایی چون تهران و شریف هستند و در دولت خود وی سمت‌های بالایی داشتند، بی‌سواد بودند؟
اگر واقعا رئیس‌جمهور چنین اعتقادی دارد پس چرا سکان اقتصادی کشور را حداقل چهار سال به دست این افراد سپرد و اگر چنین اعتقادی ندارد پس چطور آن‌قدر راحت به اقتصاددان کابینه خود انگ ناآشنا بودن با بودجه و اقتصاد کشور را می‌زند؟ بگذریم که آمارها به خوبی نشان می‌دهد چه کسی با واقعیت‌های اقتصاد کشور ناآشناست.
یک بام دو هوای دولت در میزان وابستگی به نفت
رئیس‌جمهور در ادامه سخنان خود گفت: «بالاترین مالیاتی که پیش‌بینی می‌کنیم سال آینده می‌توانیم دریافت کنیم 150 هزار میلیارد تومان است و این سؤال مطرح می‌شود که؛ 300 هزار میلیارد تومان مابقی نیاز را دولت باید از کجا بیاورد؟ آن درآمد اصلی که کشور را اداره می‌کند، پول نفت است.»
روحانی در این سخنان حدود دو سوم بودجه را به نفت گره زده و مدعی شده نقش اصلی را در بودجه کشور، درآمدهای نفتی ایفا می‌کند. ما در ادامه این ادعا را بررسی خواهیم کرد اما در اینجا، باید بگوییم چگونه رئیس‌جمهور اطلاعی از درآمدهای جایگزین نفت ندارد؟
حدود یک ماه قبل محمد باقر نوبخت، رئیس‌سازمان برنامه و بودجه کشور گفته بود: سه منبع جایگزین نفت خواهد شد؛ ما از حجم قابل توجهی از یارانه‌های پنهانی که در حامل‌های انرژی وجود دارد و انواع سوخت یک بخش را می‌توانیم استفاده کنیم و بخش دیگر که عمده کار ما است مالیات‌ها است؛ عامل سوم هم مولد‌سازی عامل‌های دولت است.
وی افزود: منابع بودجه ۱۳۹۹ کمترین وابستگی را به نفت دارد بطوریکه می‌توانیم بگوییم بودجه جاری مطلقا به نفت وابستگی ندارد و ما حتی ریالی از نفت را در بودجه‌های جاری و هزینه‌ای صرف نخواهیم کرد. این یکی از ویژگی‌های قابل توجه در بودجه سال ۱۳۹۹ است که این آرمانی که همیشه در سیاست‌های کلی مورد تاکید قرار می‌گرفت را اجرا می‌کنیم.
به سخن دیگر، در شرایطی روحانی از درماندگی دولت در تامین منابع جایگزین نفت سخن می‌گوید که معاون وی علاوه‌بر اینکه راه‌های جبران درآمدهای نفتی را می‌گوید، از این موضوع با عنوان تحقق یکی از «آرمان»های موجود در سیاست‌های کلی کشور یاد می‌کند (نه اینکه آن را مایه دردسر یا مشکل جدید بنامد).
رقم وابستگی به نفت را برعکس کردید؟
درخصوص وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی جدولی را منتشر کرد که حاوی آمار و ارقامی برای بررسی این موضوع بود. به روایت این نهاد پژوهشی در سال ۱۳۹۳، ۳۶.۸ درصد از کل بودجه دولت توسط نفت تامین شده و یک سال بعد این میزان به ۳۵.۱ درصد کاهش پیدا کرده است.
سال بعد از آن یعنی در سال ۱۳۹۵، این میزان کمتر هم می‌شود و به ۲۷.۳ درصد می‌رسد. در سال ۱۳۹۶ میزان وابستگی دولت به نفت افزایش پیدا می‌کند و به ۳۵ درصد می‌رسد اما در قانون بودجه ۹۷ مقرر می‌شود که میزان وابستگی به نفت، به ۳۲ درصد کاهش پیدا کند. البته در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، این میزان دوباره به ۳۵ درصد افزایش پیدا می‌کند.
به این ترتیب میانگین عملکرد دولت روحانی از ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶؛ ۳۳.۵۵ درصد بوده است و اگر میزان قانون بودجه ۹۷ و لایحه بودجه ۹۸ را هم به این میزان اضافه کنیم؛ میانگین کارنامه روحانی ۳۳.۵۳ درصد بوده است یعنی در این ۶ سال، دولت روحانی هر ساله یک سوم از کل بودجه خود را از بخش نفت درآورده است.
وقتی براساس آمارها، یک سوم بودجه از طریق نفت تامین می‌شده، چرا رئیس‌جمهور با اغراق و بزرگنمایی ادعا می‌کند که درآمد اصلی کشور نفت است؟ به عبارتی وقتی یک سوم بودجه توسط درآمدهای نفتی تامین می‌شده؛ چرا ایشان در سخنان خود تامین دو سوم بودجه کشور را به درآمدهای نفتی ربط داده است؟
به عبارت دیگر، معلوم نیست چرا رئیس‌جمهور به جای اینکه بگوید یک سوم بودجه توسط نفت تامین می‌شود، اعلام می‌کند دو سوم بودجه به نفت وابسته است! ضمن اینکه اگر مشکل تامین جایگزین برای درآمدهای نفتی وجود دارد، ایشان می‌توانند از رئیس‌سازمان برنامه خود بپرسند یا در رسانه‌ها نگاهی به سخنان وی بکنند!
بستن چاه نفت هنر می‌خواست
که این دولت نداشت
از سوی دیگر یک کارشناس اقتصادی درباره ادعای روحانی مبنی بر هنر نبودن بستن چاه‌های نفت اظهار داشت: موضوعِ هنر نبودن بستن چاه‌های نفت و معادن تنها یک سفسطه بوده و هر عقل سلیمی می‌داند در شرایطی که فروش نفت کشور محدود شده بایستی اقدامات لازم برای چنین وضعیتی در دستور کار قرار می‌گرفت.
ابراهیم رزاقی در گفت‌وگو با تسنیم با بیان اینکه تکیه صرف به نفت که یک سرمایه خدادادی است اثرات نامطلوبی بر اقتصاد دارد گفت: وقتی تنها روی خام فروشی تاکید می‌شود بالاخره این منابع روزی به پایان می‌رسد اما سؤالی که وجود دارد این است که این پول‌ها و درآمدها در کجا هزینه شده، چقدر اشتغال ایجاد کرده و چه میزان به تقویت تولیدکنندگان داخلی کمک کرده است.
این استاد بازنشسته اقتصاد دانشگاه تهران ادامه داد: درآمدهای حاصل از خام‌فروشی بایستی در محلی استفاده می‌شد که واردات کالای مصرفی کاهش یابد. ما بایستی خود را آماده می‌کردیم تا در شرایط تحریمی مثل امروز، تولید داخل در شرایط بهتری قرار می‌گرفت.
رزاقی با انتقاد از خام فروشی نفت در سال‌های اخیر با وجود تهدیدهای تحریم گفت: در شش سال دولت آقای روحانی نزدیک به 300 میلیارد دلار واردات انجام شده که با این ارقام بایستی 15 میلیون شغل ایجاد می‌شد، اما با حمایت صرف از واردات تعداد قابل توجهی از کارگران واحدهای تولیدی بیکار شده‌اند.
به گفته رزاقی، غرب در همه شرایط به نفت خام کشورهای صادرکننده نفت نیاز دارد بایستی در راه تغییر این شرایط اقداماتی را انجام میدادیم که یکی از مهم‌ترین آنها جداکردن نفت از بودجه بود؛ جدا کردن بودجه از نفت هنر بود که این رئیس‌جمهور و دولت نداشت.
بهانه نیاورید؛ 6 سال وقت داشتید
نکته نهایی این نوشته مربوط به فرصت سوزی‌های دولت در طول شش سال گذشته است؛ ما حتی اگر فرض کنیم سخنان رئیس‌جمهور درباره بودجه درست است و برای تامین 300 هزار میلیارد تومان از بودجه مشکل وجود دارد، باید این سؤال را بپرسیم که چرا در طول شش سال گذشته گامی برای بی‌نیاز شدن از درآمدهای نفتی برنداشتید؟
حتی در بهترین حالت هم، با سخنان رئیس‌جمهور، خود دولت زیر سؤال می‌رود، چراکه اگر در شرایطی هستیم که نمی‌توانیم کشور را بدون درآمدهای نفتی اداره کنیم پس دولت در مدت زمانی که تاکنون فرصت داشت چه کاری در این زمینه کرده بود؟
جالب اینجاست که کاهش درآمدهای نفتی صرفا به دلیل تحریم‌های آمریکا رخ داده و آن گونه نبوده که دولت تصمیم بگیرد چنین کاری- راکه حسن روحانی مخالف آن است- انجام دهد، وگرنه معلوم نبود در آن شرایط چه واکنشی را از سوی رئیس‌جمهور مشاهده می‌کردیم!
در این باره، بهروز نعمتی، نماینده مجلس که در لیست حامیان رئیس‌جمهور در انتخابات مجلس نیز قرار داشت گفته بود: متاسفانه نگرش تن‌آسانانه خام‌فروشی نفت و حاضری‌خوری موجب شد به ویژه پس از برجام وابستگی به درآمد نفت شدت یابد و پس از کاهش درآمدهای نفتی در اثر بازگشت تحریم‌های نفتی، کشور با مشکل منابع درآمدی روبه‌رو شود.
وی افزود: در واقع، اگر آن نگاه عافیت‌طلبانه نبود، دولت از شش سال قبل فرصت داشت وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش دهد اما متاسفانه دولتمردان، افزایش فروش نفت را به عنوان دستاورد، برای مردم فاکتور کردند و نماینده‌های منفعل نیز پذیرفتند و تکرار کردند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
راز عصبانیت روحانی از کارنامه خالی تا محاکمه اخوی! صدای آن طبل‌ها! (یادداشت میهمان) اخبار ویژه در امور داخلی عراق دخالت نکنید تسلیم دیکته‌های خارجی نمی‌شویم 100درصد پروژه‌ای را که روحانی افتتاح کرد سپاه ساخته است حاشیه‌سازی و دخالت دولت در انتخابات خلاف حق‌الناس است باران موشک بر سر اسرائیل یک میلیون صهیونیست به پناهگاه‌ها گریختند درباره اموال خارج از کشور «بابک زنجانی» دولت باید اقدام کند پاسخ ظریف به تروئیکای اروپا: حتی به یک تعهد خود هم عمل نکرده‌اید تاکید اقتصاددانان حامی دولت بر ضرورت عدم وابستگی به درآمد نفت چون با FATF همکاری نمی‌کنیم اختلاس می‌شود! با ما در فضای مجازی همراه باشید باران موشک بر سر اسرائیل یک میلیون صهیونیست به پناهگاه‌ها گریختند باران موشک بر سر اسرائیل یک میلیون صهیونیست به پناهگاه‌ها گریختند