روزنامه وطن امروز
1398/08/20
اسکاتلند دوباره برمی‌خیزد؟
احمد ساجدی: جدال احزاب محافظه‌کار، کارگر، لیبرال- دموکرات و ملی‌گرایان بر سر نحوه تحقق برگزیت (به صورت سخت یا نرم) و حتی تکرار همه‌پرسی بر سر خروج از اروپا ادامه دارد. «بوریس جانسون»، نخست‌وزیر انگلیس با اعلام 21 آذرماه به عنوان زمان برگزاری انتخابات سراسری جدید، عملا گره کور دیگری در بطن معادلات سیاسی و اجتماعی کشورش ایجاد کرده است. پیروزی حداقلی جانسون در انتخابات و تشکیل یک دولت ائتلافی ضعیف، مسلما تضمینی برای گذار انگلیس از بحران برگزیت ایجاد نخواهد کرد، ضمن آنکه شکست جانسون و پیروزی حزب کارگر(و متعاقبا تلاش برای برگزاری همه‌پرسی دوباره)، نتیجه‌ای جز هرج‌ومرج سیاسی- اجتماعی و طغیان طرفداران خروج از اروپا در خیابان‌های لندن و دیگر شهرها نخواهد داشت. اما در آن سوی بحران برگزیت، موضوعات دیگری خودنمایی می‌کند که هدایت و مدیریت آنها از درون خانه شماره 10 «داونینگ استریت» امکان‌پذیر نخواهد بود؛ فارغ از اینکه حزب کارگر یا حزب محافظه‌کار در رأس قدرت قرار گیرند! نظرسنجی‌های صورت‌گرفته در اسکاتلند نشان می‌دهد متعاقب ایجاد کلاف سردرگم برگزیت، تمایل ساکنان این منطقه برای استقلال از انگلیس و تبدیل شدن به کشوری مستقل در نظام بین‌المللی افزایش یافته است. در همه‌پرسی سال 2014 بر سر استقلال اسکاتلند- که در دوران نخست‌وزیری «دیوید کامرون» و تحت فشار و تهدیدات دولت وقت و کاخ باکینگهام صورت گرفت- 7/44 درصد از ساکنان اسکاتلند، بدون توجه به وعده‌های دروغین کامرون مبنی بر تامین خواسته‌ها و منافع اسکاتلندی‌ها و البته در سایه تهدیداتی که از سوی اتحادیه اروپایی(مبنی بر عدم پذیرش اسکاتلند مستقل به عنوان یکی از اعضای اروپای واحد) صورت گرفت، به استقلال این منطقه از بریتانیا رای دادند. با این حال رای منفی 55 درصد شرکت‌کنندگان به استقلال اسکاتلند، منجر به باقی ماندن این منطقه ذیل حاکمیت لندن شد. پس از برگزاری همه‌پرسی، ملکه الیزابت، دیوید کامرون و دیگر مقامات انگلیسی، سرمست از پیروزی فریبکارانه‌ای که به‌دست آورده بودند تاکید کردند حداقل تا یکصد سال آینده همه‌پرسی دیگری درباره استقلال اسکاتلند از انگلیس برگزار نخواهد شد. با این حال جریان‌های استقلال‌طلب در اسکاتلند که نسبت به خلف وعده دولت و کاخ باکینگهام آگاه بودند، تلاش‌های خود را برای «تغییر معادله» در اسکاتلند از سر گرفتند. برگزاری همه‌پرسی برگزیت در سال 2016 میلادی و رای منفی غیر قابل پیش‌بینی شهروندان انگلیسی درباره بقا در اتحادیه اروپایی، همه محاسبات و پازل‌های از پیش طراحی شده توسط حاکمیت انگلیس را به هم ریخت. پس از رای مثبت شهروندان انگلیسی به جدایی این کشور از اروپا، استقلال‌طلبان اسکاتلند استدلال محکمی را درباره تجدید همه‌پرسی سال 2014 مطرح کردند. آنها معتقد بودند همه‌پرسی سال 2014 میلادی، ناظر به عضویت انگلیس در اتحادیه اروپایی برگزار شده است. به عبارت بهتر، از آنجا که ماهیت «انگلیس اروپایی» و «انگلیس غیراروپایی» با یکدیگر متفاوت است، همه‌پرسی سال 2014 نیز موضوعیت خود را از دست خواهد داد و نیاز به تکرار دارد. بر این اساس، ساکنان اسکاتلند باید تکلیف و نسبت خود را با انگلیس جدید- که دیگر در اتحادیه اروپایی عضویت ندارد- مشخص کنند. در نهایت، در تاریخ ۲۸ مارس ۲۰۱۷ پارلمان اسکاتلند به برگزاری دوباره همه‌پرسی جدایی اسکاتلند از بریتانیا رای مثبت داد. هم‌اکنون، اسکاتلندی‌ها برای برگزاری همه‌پرسی جدید درباره استقلال از انگلیس عزم بسیار راسخی دارند. «نیکلا استورجن»، وزیر اول اسکاتلند و رهبر حزب ملی این منطقه، تاکید کرده است زمینه لازم برای برگزاری همه‌پرسی جدید درباره استقلال اسکاتلند از انگلیس وجود دارد و طی هفته‌های آتی، تلاش میشود زمینه‌سازی‌های لازم برای برگزاری این همه‌پرسی صورت گیرد. از سوی دیگر، میانگین نتایج آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد 54 درصد ساکنان اسکاتلند، حاضرند میان «برگزیت سخت» و «خروج از حاکمیت انگلیس»، گزینه دوم را انتخاب کنند؛ ضمن آنکه «جرمی کوربین» رهبر حزب کارگر وعده داده است در صورت پیروزی در انتخابات ماه آینده، مجوز برگزاری همه‌پرسی استقلال اسکاتلند از انگلیس را صادر خواهد کرد. برگزاری تظاهرات گسترده اخیر استقلال‌طلبان و ملی‌گرایان اسکاتلندی در گلاسکو نیز نشان داد آنها حاضرند برای تحقق جدایی از انگلیس و تبدیل شدن به کشوری مستقل، هر هزینه‌ای را پرداخت کنند. در هر حال، بقای جانسون در رأس معادلات سیاسی- اجرایی انگلیس یا خروج وی از قدرت و جایگزینی حزب کارگر، هر دو منجر به تقویت مواضع استقلال‌طلبان اسکاتلند خواهد شد. سنجش توانایی اقتصادی اسکاتلند برای جدایی از انگلیس و تبدیل شدن به کشوری مستقل، ترتیبات دفاعی اسکاتلند پس از جدایی از انگلیس و نحوه عضویت کشور جدیدالتاسیس اسکاتلند در سازمان‌های فراملی چون ناتو و اتحادیه اروپایی از جمله موضوعات و محورهای مورد بحث درباره تحقق نهایی استقلال اسکاتلند از انگلیس است؛ مباحثی که به نظر می‌رسد استقلال‌طلبان اسکاتلند برای هر یک از آنها، پاسخی قانع‌کننده دارند.
