روزنامه ایران
1398/08/19
بتن‌ریزی نیروگاه دوم بوشهر از امروز
گروه سیاسی/ گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، در میان جنجال‌ها و هیاهوهای طرف‌های غربی بویژه امریکا، در فردو برداشته شد. براساس مفاد برجام، قرار بود مجتمع هسته‌ای فردو (شهید مسعود علیمحمدی) تنها به عنوان مرکزی برای توسعه و تحقیقات هسته‌ای فعالیت کند، اما روز گذشته غنی‌سازی اورانیوم با غنای 4.2 درصد در این مجتمع از سر گرفته شد. از میزان واکنش‌های طرف‌های غربی برجام، بویژه امریکا می‌توان به میزان اهمیت گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران پی برد.فردو یکی از مراکزی بود که طرف‌های غربی مذاکره کننده در مذاکرات هسته‌ای اصرار زیادی به بسته شدن و تعطیلی این مرکز داشتند. شاید به این دلیل که این مرکز هسته‌ای در دل 90 متری کوه‌های جنوب تهران قرار گرفته و غنی‌سازی 20 درصدی هم در اینجا انجام پذیرفته بود.
اما باوجود اصرار طرف‌های غربی، در برجام توافق شد که فردو بدون آنکه بسته شود، همچنان به فعالیت‌های خود ادامه دهد، با این شرط که از مرکز غنی‌سازی به مرکز تحقیق و توسعه تبدیل شود و تعداد سانتریفیوژهای آن به هزار و ۴۴ ماشین کاهش پیدا کند.
یک سال و 6 ماه پس از خروج امریکا از برجام و تعلل طرف‌های دیگر این توافقنامه برای انجام تعهدات، ایران در چهارمین گام کاهش تعهدات هسته‌ای، با انتقال 2 هزار کیلوگرم گاز UF6 به این مجتمع و تزریق این گازها به سانتریفیوژ‌ها، عملاً غنی‌سازی در این سایت هسته‌ای را از سر گرفت. دیروز همزمان با این اقدام، خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی نیز در این سایت هسته‌ای حضور یافتند و با توضیحات بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، در جریان تغییرات فعالیت سایت فردو و جزئیات گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران قرار گرفتند. کمالوندی در این نشست البته حامل یک خبر خوش هم بود؛ آغاز بتن ریزی نیروگاه دوم بوشهر از امروز.
جزئیات گام چهارم ایران
به گزارش «ایران»، کمالوندی در تشریح جزئیات گام چهارم ایران، ابتدا به این نکته اشاره کرد که آنچه دیروز در فردو انجام شد، به دستور رئیس جمهوری و رئیس شورای عالی امنیت بوده است.
او با اشاره به اینکه اجرانشدن تعهدات اروپایی‌ها مطابق برجام، علت برداشتن گام‌های ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای بوده است، افزود: مطابق برجام، قرار بود در فردو مواد هسته‌ای نباشد. اما چند روز قبل دو تُن UF6 یا گاز هگزافلوراید به فردو منتقل شد. کمالوندی با بیان اینکه این دو تُن از پسماندهای موجود در نطنز بود، استفاده از این پسماندها را دارای پیام دانست و گفت: غنی‌سازی از پسماند از مواد طبیعی سخت‌تر و بهتر است. ما اکنون ۲۵ تن پسماند داریم که دو تن از سایت نطنز به فردو منتقل شده است.
به گفته کمالوندی، ایران با برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای، عملاً از بند 44 برجام عبور کرده است، هرچند این امر به معنای توقف فعالیت‌های سابق در فردو نیست، دو آبشار از ۱۰۴۴ ماشین که ۱۴۴ تایی است، قرار نیست گازدهی شوند، زیرا اینها مختص به ایزوتوپ‌های پایدار هستند که در آن از تکنولوژی پیشرفته غیرسانتریفیوژی استفاده میشود. سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه اکنون ظرفیت غنی‌سازی ما با نسل‌های جدید سانتریفیوژ۸۶۰۰ سو است، گفت: با اضافه شدن فردو به غنی‌سازی، این ظرفیت به ۹۵۰۰ سو می‌رسد، از این رو از این به بعد زمان به سود ماست و هم ماشین‌های ما پیشرفته‌تر میشود و هم میزان ذخایر ما افزایش می‌یابد. کمالوندی گفت که امروز (یکشنبه) بازرسان آژانس از نمونه‌های غنی‌سازی شده فردو نمونه گیری و میزان غنی‌سازی را راستی آزمایی خواهند کرد.
اما و اگر درباره فرجام رآکتوراراک
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ضمن ابراز امیدواری به اینکه به کاهش دیگری از تعهدات هسته‌ای ایران نیاز نباشد و طرف مقابل اقدامات و تعهداتش را انجام دهد، گفت: در مورد رآکتوراراک اعلام کردیم اگر طرف مقابل اقدامات فوری انجام ندهد، به رآکتورقبلی برمی‌گردیم. طرف مقابل هرچند تلاش‌هایی کرده‌اند اما هر از چندگاهی تحت فشار امریکا قرار می‌گیرند. کمالوندی یادآور شد: اگر چه طرف ما در پروژه اراک، چین است و چین تلاش خوبی کرده اما هر از چندگاهی چین و کشورهایی که می‌خواهند در این زمینه کار کنند از سوی امریکایی‌ها تحت فشار هستند از این رو اگر لازم شد به نوع رآکتورقبلی برمی‌گردیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین با اشاره به اینکه اکنون بر روی ۱۵ نوع ماشین پیشرفته در حال کار هستیم، اظهار کرد: اگر چه ماشین‌های مهم ما IR۶ و IR۸ و اخیراً هم IR۹ با ظرفیت بسیار بالا ۵۰ سو هستند، اما ماشین‌هایی در میان اینها هم هست که خود آنها اصطلاحاً به ماشین‌های کریتیکال و سابکریتیکال تقسیم می‌شوند.
آغاز بتن‌ریزی نیروگاه دوم بوشهر
کمالوندی در بخش دیگری از این نشست خبری، از شروع مرحله بتن‌ریزی نیروگاه دوم بوشهر از امروز (یکشنبه) خبر داد و گفت: بتن‌ریزی در نیروگاه هسته‌ای، یعنی حداقل دو سال کار و این غیر از دوره زمانی مذاکرات است که حتی اگر این مذاکرات بین دو طرفی باشد که با هم مشکلی نداشته باشند، معمولاً یک تا دو سال زمان می‌برد. پس از آن از زمان اجرایی قرارداد نیز حداقل دو سال زمان می‌برد تا یک نیروگاه به مرحله بتن ریزی برسد.
کمالوندی با بیان اینکه این اتفاق پیام خوبی به دنیا مخابره می‌کند که علی رغم همه فشارها و ممانعت‌های امریکا، ما به راه خود ادامه می‌دهیم، اضافه کرد: امریکایی‌ها حتی مرکز نظامی ایمنی بوشهر را که کارکردی مانند آتش‌نشانی دارد تحریم کردند. مگر میشود در کشور آتش نشانی آن را تحریم کرد؟ آنها حتی شرکتی را هم که رادیو دارو تأمین می‌کند را هم تحریم کرده‌اند. به گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی، نیروگاه هسته‌ای دوم بوشهر تا سال ۱۴۰۴ به تولید رسیده و به مدار شبکه متصل میشود، ضمن اینکه دو سال بعد از شروع تولید در نیروگاه دوم، نیروگاه سوم احداث خواهد شد. به عبارتی پس از آغاز بتن ریزی نیروگاه دوم، وارد فاز صفر ساخت نیروگاه سوم خواهیم شد.
لغو اعتبارنامه یک بازرس خاص آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
کمالوندی درباره جلوگیری از ورود یک بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سایت نطنز و در نهایت اخراج او از ایران که حواشی بسیاری به دنبال داشت نیز گفت: در چند روز اخیر اتفاقاتی در مورد یک بازرس رخ داد که مجبور شدیم او را به نطنز راه ندهیم و اعتبارنامه وی را لغو کنیم. هنگام ورود، دستگاه هشدار داد که نشان از آغشته بودن به مواد یا همراه بودن مواد با وی بود.
وی با بیان اینکه غیر از امریکا و رژیم صهیونیستی و چند کشور دیگر، همه کشورها از گزارش ایران در این زمینه قانع شدند، اضافه کرد: گفته‌ایم اگر لازم شد مدارک و حتی فیلم آن را ارائه خواهیم کرد. اقدام ما براساس پادمان بوده است. ما تجربیات تلخی به خاطر خرابکاری هسته‌ای داریم که موجب شده سیستم کنترلی سفت و سختی داشته باشیم و اجازه تکرار آن را نخواهیم داد. این کنترل‌ها به خاطر آن است که اتفاقی برای این صنعت رخ ندهد.
کمالوندی با اشاره به تلاش عده‌ای برای سوء استفاده از این مسأله و طرح اتهام پایبند نبودن ایران به مصونیت بازرسان آژانس گفت: در یادداشت ارسالی گفته‌ایم که براساس ماده ۲۱ بخش ۶ موافقتنامه پادمانی، اصل مصونیت دارای یک محدودیت‌هایی است و به عنوان مثال مسائل شخصی و غیر مأموریتی را شامل نمی‌شود. همچنین ماده ۲۳ بخش ۸ همین موافقتنامه نیز می‌گوید این مصونیت فقط برای انجام مأموریت است. بنابراین نباید آن را مطلق و نامحدود دانست.
او تأکید کرد که ایران، به ساختار بازرسی آژانس دست نزده و آن را کاهش نداده و از آن هم استقبال می‌کند، اما مشروط به آنکه برای بازرسی باشد و نه خرابکاری. حواس‌مان جمع است و با دقت زیادی مراقبیم صنعت هسته‌ای‌مان آلوده نشود. سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پایان از برنامه کشور برای نیروگاه‌های کوچک خبر داد و گفت: برنامه کشور حرکت به سمت نیروگاه‌های کوچک است که تا ۲۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند. ساخت این برنامه‌ها در دستور کار است.
هیاهوی امریکا و موضع بینابین اروپا
در واکنش به تحولات برجامی که این بار با ابتکار عمل ایران صورت می‌گیرد، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت: «ما انگیزه ایران از اقداماتش برای کاهش تعهدات داوطلبانه‌اش در توافق در هر 60 روز را درک می‌کنیم. در همین حال، ما از تمامی طرف‌های باقی‌مانده در برجام می‌خواهیم که خویشتنداری کنند.»
اما در طرف مقابل، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا در واکنش به گام چهارم، ایران را به باج خواهی متهم کرد و از همه کشورها خواست تا فشار را بر ایران افزایش دهند. پمپئو درباره موضوع اخراج یک بازرس مشکوک آژانس هم موضع گرفت. او رفتار ایران با بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را زشت و برای ایجاد ارعاب توصیف کرد و مدعی شد که ایران باید به بازرسان آژانس اجازه دهد وظایف خود را بدون هیچگونه محدودیت و مانعی انجام دهند. این درحالی است که اتفاق اخیر، تنها برای یک بازرس رخ داده و تغییری در ساختار بازرسی‌ها از مراکز هسته‌ای ایران ایجاد نشده است.
اما در سوی دیگر، اروپا همچنان مواضعی میانه اتخاذ کرده است، مواضعی همچون آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان که مدعی شد ایران با «کاهش تعهدات برجامی‌اش نگرانی‌هایی را ایجاد کرده اما اروپایی‌ها هنوز تصمیم نگرفته‌اند چگونه به آن واکنش نشان دهند.»
گام چهارم ایران نشان می‌دهد که همه طرف‌های برجام، بازی خود را دنبال می‌کنند و هرچه زمان بیشتری می‌گذرد، به نظر می‌رسد تلاش‌ها برای رسیدن به یک اجماع مبتنی بر برد-برد دشوارتر میشود. این ادعایی است که مکرون، رئیس جمهوری فرانسه هم در پکن به خبرنگاران ابراز کرد، هرچند نه مکرون، نه مرکل و نه امریکایی‌ها، در اشاره به گام‌های ایران، به کارشکنی‌ها یا تعلل‌های یک سال و شش ماهه خود در بهره‌مندی ایران از مزایای برجام اشاره‌ای نمی‌کنند.
برش
زیر پوست «فردو»
مریم سالاری/ نام «فردو» که این روزها بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده و مدتی است توجه جهانیان را معطوف خود کرده، همان نامی است که نخستین بار پایش به میز مذاکرات وین، ژنو و لوزان تا جلسات ویژه شورای عالی امنیت سازمان ملل باز شد. نامی که در بند 15 برجام نیز آورده شد و به واسطه تغییراتی، بار غنی‌سازی از آن به سایت نطنز سپرده شد تا به عرصه‌ای برای تحقیق و توسعه تبدیل شود و به این ترتیب، روزنه‌ای برای حل منازعه دشوار و پیچیده ایران و قدرت‌های بزرگ بگشاید. اما پیدا بود که عهدشکنی قابل انتظار دولت دونالد ترامپ و ناکامی باقی ماندگان برجام، ایران را به اقدامات تلافی‌جویانه‌ای وادارد که در چهارمین مرحله آن به ازسرگیری اقدامات معلق شده‌اش در مرکز هسته‌ای فردو بینجامد. اقداماتی که سازمان انرژی اتمی با هدف تشریح ابعاد گسترده آن، روز گذشته درهای فردو را به روی خبرنگاران حوزه سیاست خارجی گشود و این فرصت را فراهم کرد که اصحاب رسانه بدون واسطه با حقیقتی ورای آنچه گفته شده و زیر پوست «فردو» جریان دارد، آشنا شوند.
فردو نام روستایی است که حساس‌ترین مرکز هسته‌ای ایران به آن نامیده شده است و شاید این همنامی، این تصور را پدید آورده بود که مقصد خبرنگاران در بازدید روز گذشته به جایی بسیار نزدیک به همین روستا ختم شود. اما تأسیسات هسته‌ای فردو در فاصله 30 کیلومتری شمال قم قرار گرفته در حالی که روستای فردو در 47 کیلومتری جنوب قم و در فاصله 177 کیلومتری تهران واقع شده است. این زیرساخت هسته‌ای که چند سالی است به نام شهید علیمحمدی، خوانده میشود، سال 1387 در اعماق صد متری زمین در کویری میان تهران و قم و در یکصد کیلومتری پایتخت، احداث شد که بعدها به یکی از مهم‌ترین شاخه‌های پیشرفته صنعت هسته‌ای ایران مبدل شد.
آنچه این مرکز هسته‌ای را از مراکز غنی‌سازی مشابه از جمله نطنز و اراک متفاوت می‌سازد، مختصات پنهان جغرافیایی و قرار گرفتن آن در اعماق زمین است جایی که برای رسیدن به آن باید از تونل‌های پیچ در پیچ طولانی گذر کرد تا به محل استقرار شمار زیادی سانتریفیوژ رسید که تقریباً به فاصله چهار روز بعد از برداشتن گام چهارم ایران بار دیگر به گردش درآمده‌اند و اورانیوم، غنی‌سازی می‌کنند. رویدادی که وقوع آن پیش‌تر از سوی مسئولان سازمان انرژی اتمی در واکنش به موضعگیری منتقدانی که ادعا می‌کردند ایران در ازای برجام صنعت هسته‌ای خود را تعطیل کرده است، پیش‌بینی شده بود و حالا در عرصه مقابله با عهدشکنی طرف مقابل به واقعیت تبدیل شده است.
فردو تنها جایی از مراکز هسته‌ای ایران است که به نحوی ساخته شده که امریکا امکان از بین بردن آن را ندارد و گرچه کوشیده سلاح ویژه‌ای را با تجهیزات پیشرفته مجهز کند تا در صورت ضرورت، این مرکز زیرزمینی ایران را هدف بگیرد اما تدابیر شدید امنیتی این سایت که با سامانه موشکی اس 300 مجهز شده، منهدم ساختن آن را تنها به خواب و خیالی تبدیل کرده است. تاکتیک‌های مدرن پدافند غیرعامل در این مرکز هسته‌ای بخوبی رعایت شده و از لحاظ نظامی بسیار استراتژیک است. فردو حدود صد متر زیر زمین و ۹۰ متر پوشش کوه دارد؛ یعنی ضریب قابل اطمینان عدم دسترسی برای انهدام که عملاً مورد حمله قرار گرفتن آن را غیرممکن ساخته است. فراتر از آنچه در چند روز گذشته با آغاز دوباره غنی‌سازی در فردو روی داده است، شکل گیری یک زیرساخت هسته‌ای با همکاری نزدیک میان دانشمندان ایرانی و روسی و با هدف تولید ایزوتوپ‌های پایدار در حال احداث است که با تکمیل، به یکی از مهم‌ترین شاخه‌های پیشرفته صنعت هسته‌ای ایران مبدل خواهد شد. محصولی که با برخی تغییرات نسبت به مواد هسته‌ای موجود در طبیعت پدید می‌آیند و مصارف مهمی در صنایع گوناگون و کاربردهای متعدد در درمان و علم پزشکی دارند. با تولید ایزوتوپ های پایدار در سایت فردو نه تنها ایران از واردات این مواد بی نیاز میشود بلکه خود به کشور صادرکننده این مواد هسته‌ای در دنیا تبدیل خواهد شد. به این ترتیب در حالی که طبق توافق هسته‌ای، سایت فردو از محل غنی‌سازی به مرکزی برای پژوهش‌های فیزیکی و هسته‌ای تبدیل شده بود، اینک با تزریق گاز UF6 به سانتریفیوزهای آماده به خدمت، تجربه غنی‌سازی را از سر می گیرد و گرچه سابقه غنی‌سازی ۲۰ درصدی را در پرونده خود دارد، اما فعلاً در امتداد اجرای کاهش تعهدات برجامی کار را با غنی‌سازی ۵ درصدی آغاز کرده است.
سایر اخبار این روزنامه
ولادت حضرت رسول اکرم (ص) به روایت اهل‌سنت و آغاز هفته‌وحدت گرامی باد
از گردشگری سبز تا گسترش فناوری‌های دیجیتال
بازگشت ستاره آبی غیبت ستاره قرمز
<توران خانم> به خانه‌ها رسید
جشن همصدایی نغمه های اقوام
10 نما از مسیر توسعه ایران
خطوط ریلی 5 استان به هم متصل می‌شوند
نوحه عزاداران «ورنکش»
بتن‌ریزی نیروگاه دوم بوشهر از امروز
«مسأله شناسی» در چرخش تداوم و تکرار
سؤال درباره رشد و توسعه
نام احمد نام جمله انبیاست
دغدغه آب و آفتاب
