روزنامه ابتکار
1398/08/18
«ابتکار» از جزئیات گام چهارم هستهای ایران طی روزهای اخیر گزارش می‌دهد آخرین مهلت ایران به اروپا برای نجات برجام؟
محمدرضا ستاریپس از پایان ضرب‌الاجل سوم ایران به طرف‌های برجام، گام چهارم هستهای با گازدهی با سانتریفیوژهای فردو و آغاز غنی‌سازی 4.5 درصد توسط ایران به صورت رسمی برگزار شد.
در همین راستا حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران چهارشنبه هفته گذشته در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: گام چهارم ایران در کاهش تعهدات برجامی با گازدهی به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ آغاز میشود و به جهت سیاست‌های آمریکا و متحدانش فردو به زودی کاملا فعال خواهد شد. امری که بار دیگر با مخالفت شدید اروپا و همچنین اظهارات مقامات آمریکایی در این خصوص همراه بود.
ایران در اردیبهشت امسال و همزمان با سالگرد خروج ایالات متحده آمریکا از توافق هستهای، سیاست کاهش تدریجی تعهدات هستهای خود را آغاز کرد و با برداشتن چهار گام به سایر شرکای برجام فرصت داده تا به تعهدات خود ذیل توافق هستهای پایبند باشند. ایران از همان ابتدا این اقدام را مطابق با بندهای 26 و 36 توافق هستهای صورت داده و تاکید کرده است که این گام‌ها با هدف بازگشت به برجام و قابل تجدید نظر خواهند بود.
نگرانی شدید اروپایی‌ها
در این میان و در حالی که روز پنجشنبه نشست غیر‌علنی شورای حکام آژانس پشت درهای بسته و به صورت جنجالی پیگیری شد و پیش از آن نیز نامه نماینده ایران به آژانس در‌خصوص گازدهی به سانتریفیوژهای فردو تحویل آژانس شده، اتحادیه اروپا ضمن نگرانی از گام چهارم هستهای، خواستار بازگشت کامل ایران به مفاد برجام شد. از سوی دیگر فرانسوی‌ها مدعی شدند اقدام اخیر ایران برخلاف توافق وین است و امانوئل ماکرون رئیس‌جمهوری این کشور صراحتاً اعلام کرد: این نخستین بار است که ایران به صورت علنی تصمیم گرفته است از برجام خارج شود و ما این امر را نشان‌دهنده یک تغییر موضع اساسی از سوی تهران قلمداد می‌کنیم.
در همین رابطه و در حالی که هایکو ماس وزیر خارجه آلمان نیز چهارمین گام هستهای ایران را غیرقابل پذیرش خوانده و خواستار لغو تمامی گام‌ها از سوی تهران شده است، آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان روز گذشته در نخستین واکنش خود نسبت به این موضوع اعلام کرد: هرچند اروپا هنوز تصمیم قطعی در‌خصوص چگونگی برخورد با ایران را اتخاذ نکرده، اما معتقدم هر گامی که ایران بر‌می‌دارد، اوضاع را از قبل پیچیده‌تر خواهد کرد.
از سوی دیگر در حالی که روسیه نیز با ابراز نگرانی از این موضوع، آمریکا را مسئول شرایط امروز برجام عنوان کرده است و انگلیسی‌ها نیز چنین اقدامی را نقض واضح برجام تلقی کردهاند، مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا بار دیگر مدعی شد که ایران در حال دستیابی سریع به سلاح هستهای است و سخنگوی وزارت خارجه این کشور نیز خواستار برخورد بینالمللی با ایران شد.
هرچند اکنون برخی از ناظران معتقدند که برجام به پایان راه خود نزدیک شده و آنچه امروز از توافق هستهای باقی مانده است در‌واقع به روی کاغذ وجود دارد، اما در‌مقابل برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که اروپایی‌ها با وجود تمامی تعلل و ضعف خود نسبت به انجام تعهدات‌شان، همچنان خواستار حفظ و تداوم این توافق بینالمللی به عنوان میراث دیپلماتیک چند جانبه‌گرایی اتحادیه اروپا هستند به طور کلی اکثر اظهار‌نظرها به این مهم اشاره دارد که بودن این توافق هرچند که در کما و شرایط اضطراری به سر می‌برد، از نبود آن اهمیت بیشتری خواهد داشت؛ زیرا در‌صورت فروپاشی کامل توافق هستهای سیر تحولات و معادلات آتی معلوم نیست که در کدام مسیر قرار خواهد گرفت.
در این میان ایران صراحتاً معتقد است که اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام یازده تعهد در قبال این توافق دارند که تاکنون توان انجام آن را نداشته و مکانیزم‌هایی نظیر اینستکس نیز با وجود کارشکنی‌های ایالات متحده هرگز نتوانسته به اهداف اولیه خود حتی نزدیک شود. به همین دلیل مقامات تهران تاکید دارند نسبت انجام تعهدات و بهره‌مندی از مزایای برجام باید نسبتی همگون باشد و قابل پذیرش نیست که در ازای عدم بهره‌مندی کامل از مزایای برجام، سایر شرکای توافق هستهای خواستار پایبندی کامل به آن از سوی ایران باشند. این در حالی است که ایالات متحده آمریکا هم در طول یک سال و نیم گذشته با بازگرداندن تحریم‌های ثانویه و آغاز یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ایران، به دنبال ایجاد یک اجماع جهانی دوباره علیه ایران و انداختن بار شکست کامل برجام بر دوش تهران است.
در این شرایط محمد‌جواد ظریف همزمان با آغاز گام چهارم هستهای ایران اعلام کرده است: گام چهارم ما در جهت تعلیق یکی از ماده‌های برجام به عنوان راه حلی علیه تخلفات آمریکا و سه کشور اروپایی در بند 36 این توافق، پیش‌بینی شده بود. راه آسان برای سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا این است که به تعهدات خود پایبند بمانند تا ما نیز از اقدامات خود بازگردیم. همچنین در حالی که بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام کرده با اقدامات صورت گرفته به ظرفیت تولید قبل از برجام می‌رسیم، عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران که به منظور شرکت در پنجمین کنفرانس عدم اشاعه به مسکو سفر کرده است، تصریح کرد: هیچ کس تردید ندارد که اگر ایران از منافع برجام بهره‌مند نشود، به کاهش تعهدات برجامی ادامه خواهد داد. حفظ منافع جمهوری اسلامی مهم‌تر از حفظ یک توافق است. ایران از یک سو اراده خود را برای عمل به تعهدات برجامی و از سوی دیگر کاهش تعهدات در‌صورت عمل نکردن دیگر کشورها به تعهدات‌شان را به طور شفاف نشان داده است و اگر شرایط تغییر نکند در مسیر کاهش تعهدات حرکت خواهد کرد.
روایت اخراج بازرس مشکوک آژانس
در همین راستا و در حالی که با برداشته شدن چهارمین گام هستهای ایران، طرف‌های اروپایی نسبت به گذشته بسیار ابراز نگرانی کرده و به گفته برخی از تحلیلگران ممکن است مقدمات خروج برخی از کشورها به خصوص انگلستان از برجام فراهم شود، برخی از کارشناسان داخلی معتقدند: اقدامات اروپا در طول یک سال و نیم گذشته به سه مرحله خواست، اراده و توان تقسیم شده است. اروپا خواست کمک و حفظ برجام را دارد، ولی توان و اراده آن را ندارد. لذا باید شرایطی ایجاد شود که آنها ناچار به پرداخت هزینه در قبال بی‌عملی و اقدامات خود باشند و تازه در این مرحله است که به فکر اقدامات عملی جدی خواهند افتاد. هرچند که ممکن است این وضعیت به فروپاشی کامل برجام و بازگشت پرونده ایران به شورای امنیت منجر شود؛ امری که با توجه به تسلط آمریکا بر محیط شورا می‌تواند زمینه‌های یک اجماع جهانی دوباره علیه ایران که خواست مطلوب ایالات متحده نیز هست را فراهم آورد.
به همین دلیل است که آنها از هر فرصتی در جهت بهره‌گیری از این فضا استفاده می‌کنند. نمونه اخیر این موضوع به نشست شورای حکام آژانس بازمی‌گردد که ایالات متحده اخراج یکی از بازرسان آژانس از سوی ایران را برجسته کرده و آن را در راستای عدم همکاری ایران با آژانس عنوان کرده است. در حالی که بنا بر دعوت ایران بازرسان آژانس روز چهارشنبه برای گام چهارم هستهای وارد ایران شده و انتقال گاز اورانیوم را با ماشین‌های نسل جدید تایید کردهاند، دستگاه‌های دتکتور سایت نطنز هشدارهایی را نسبت به یکی از بازرسان زن آژانس به صدا در آوردند. در این رابطه کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده ایران در سازمان‌های بینالمللی گفت: حین انجام فرآیند بازرسی معمول، آلارم دستگاه تشخیص نیترات و مواد منفجره بر روی یک فرد معینی روشن شد که تیم امنیتی این فرآیند را مجددا چند بار تکرار کرد و نتایج هر بار برای یکی از بازرسان یکسان بود. در این میان تیم امنیتی حتی سرویس بهداشتی را که این بازرس از آن استفاده کرد، با دستگاه‌های مخصوص چک کردند که دستگاه‌ها با حساسیت بیشتری آلارم دادند. به همین دلیل با رضایت بازرس مذکور و در حضور وی و همکارانش و با هماهنگی با مقامات آژانس، از محل اقامت وی بازدید و متعاقبا برخی لوازم و داروهای وی چک و بررسی شد که داروهای وی مشکلی نداشت، اما دستگاه‌ها روی کیف خالی وی هشدار می‌دادند. پس از تماس با دبیرخانه آژانس و با هماهنگی و موافقت مقامات آژانس، برخی نمونه‌گیری‌ها از همان کیف دستی صورت پذیرفت و به طور مشترک پلمپ شد. به همین دلیل ایران از آژانس به صورت رسمی خواسته تا نام بازرس مذکور از فهرست بازرسان حذف شود و نیازی به گفتن نیست که ایران نیز مانند تمامی دیگر اعضای آژانس، نمی‌تواند از هرگونه رفتار یا اقدامی علیه ایمنی و امنیت تاسیسات هستهای خود چشم پوشی کند، به ویژه این‌که تلاش‌هایی در جهت انجام خرابکاری در سایت‌های هستهای ایران نیز انجام شده است.
این در حالی است که آژانس این گفته‌ها را غیرقابل قبول توصیف کرده و نماینده آمریکا نیز مدعی شده که اقدام ایران نشان دهنده عدم همکاری این کشور با آژانس محسوب میشود؛ امری که به گفته برخی از ناظران استانداردی دوگانه را از سوی آمریکا و اروپا تداعی می‌کند زیرا آژانس تاکنون بیش از چهارده بار تعهد ایران به برجام را تایید کرده و از سوی دیگر کشوری که خود از برجام خارج شده است مشخص نیست به کدام معیار و متر بینالمللی می‌تواند درمورد توافقی که آن را بدترین توافق تاریخ خوانده اظهارنظر کند؟
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
آیا اجرای طرح‌های مقطعی ساماندهی موتورسیکلت‌ها تاثیر محسوسی در قانونمداری رانندگان‌شان دارند؟
محمدعلی وکیلی
حرکت در مسیرگام‌به‌گام
تحریم‌ها، فساد و ناکارآمدی‌های درونی سیستم‌های اقتصادی را عیان‌تر کرد
اقتصاد، اسیر تحریم یا فساد؟
«ابتکار» از احتمال حذف رئیس فعلی مجلس و کاندیداتوری زاکانی از قم گزارش می‌دهد
تلاش تندروها برای حذف لاریجانی
چرا برخی علی‌رغم هشدارها باز هم نسخه غیرقانونی فیلم‌ها را تماشا می‌کنند؟
فیلم‌های دزدکی
«ابتکار» از جزئیات گام چهارم هستهای ایران طی روزهای اخیر گزارش می‌دهد
آخرین مهلت ایران به اروپا برای نجات برجام؟
دولت کسری بودجه را از طریق رشد نقدینگی جبران می‌کند
الزامات مهار تورم در ایران
زمین‌لرزه 5.9 ریشتری با پس‌لرزه‌های بسیار، استان آذربایجان شرقی را لرزاند
زلزله پاییزی در شهر تَرک
رئیس قوه قضائیه:
در جایگاه قضایی در ایام انتخابات مطلقا نباید له و علیه شخصی موضع‌گیری کرد
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری:
برنامه ایران برهم زدن برجام نیست
