روزنامه آفتاب یزد

چند همسری مشکلات عدم ازدواج جوانان را حل می‌کند؟!

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: چند روزی است که تبلیغاتی تحت عنوان ضرورت احیای چند همسری در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شود؛ کارگاهی رایگان که به گفته برگزارکنندگان، در این کارگاه الزامات تشکیل خانواده‌های چند همسری، احکام فقهی مربوط به آن‌ها و مهارت‌های ارتباطی در این خانواده‌ها آموزش داده می‌شود. این در حالی است که میلیون‌ها جوان ایرانی، به دلیل شرایط سخت اقتصادی در سنین بالای سی سال هنوز مجرد هستند و تصمیم به ازدواج ندارند چون شرایط اقتصادی جامعه این امکان را برای آن‌ها فراهم نکرده است که بتوانند یک ازدواج ایده‌آل داشته باشند. با این همه پوستر مربوط به برگزاری کارگاه چند همسری با واکنش‌های منفی در شبکه‌های مجازی همراه شد تا جاییکه حتی برخی مسئولان نیز در رابطه با این موضوع واکنش نشان دادند. این در شرایطی است که امین دریانورد طراح و تصویر ساز خوب کشورمان مدعی است طرح ارائه شده در پوستر مذکور پازلی از طرح‌های او بوده که کنار هم چیده شده‌اند بدون اینکه از او اجازه نشر آثارش آن هم به این شیوه گرفته باشند. او با ارائه تک تک آثارش را در صفحه شخصی اینستاگرامش این ادعا را ثابت کرده است و اعتراض خودش را نسبت به این موضوع اعلام کرده است.
>مسئولان برگزاری کارگاه چند همسری
چه می‌گویند؟
واکنش‌ها به این موضوع سبب شد تا برخی خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری به سراغ مسئولان برگزاری این کارگاه بروند و با آن‌ها به گفت‌‌و‌گو بنشینند. از این گفت‌‌و‌گو‌ها فایل‌های صوتی و گزارش‌هایی منتشر شده است که به اختصار به بازگویی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.


حجت‌الاسلام محمد عسگری مسئول واحد مشاوره موسسه حیات حسنی در شهر قم در گفت‌‌و‌گو با ایرنا درباره این کارگاه‌ها گفته است:«ما در این کشور حدود 100 هزار خانواده‌ای داریم که تعددی هستند، یعنی یک آقا چند همسر دارد. آیا این‌ها نیاز ندارند مرکزی باشد که به صورت علمی و مشاوره‌ای به آنها خدمت کند؟» او در رابطه با منبع آماری که درباره چند همسری ذکر کرده است گفته:«شما می‌توانید از مراکز رسمی تایید این آمار را بگیرید!» او همچنین درباره موسسه «حیات حسنی» که برگزار کننده این کارگاه‌ها است نیز گفته است:«یک موسسه آموزشی، تبلیغی و طلبگی در حوزه آموزش تعدد زوجات و فرهنگ‌سازی در این زمینه است، فعالیت‌های جهادی هم داریم و وابستگی به نهاد خاصی نداریم. دوره‌های کارگاهی برگزار می‌کنیم برای اعضای خانواده‌های تعددی چه مردان و چه زنان.» او در رابطه با واکنش‌ها در شبکه‌های مجازی و همچنین غیر عرفی بودن چند همسری نیز گفته است:«بله خلاف عرف است و اشتباه همین‌جاست. خدای متعال مرد را به طور تکوینی تعددی خلق کرده و متناسب با آن، قانون تشریح کرده، کسی می‌تواند منکر این واقعیت شود؟ ما سوپر میلیاردرهایی را داریم که بندگان خدا، دوست دارند که زندگی دوم تشکیل بدهند، سفره‌ی دیگری را پهن بکنند اما، جریان فرهنگی غرب زده، فمنیست‌های غرب‌گرا و البته فمنیست‌های مذهبی و حتی مسجدی به همراه قانون ظالمانه‌ای که ایجاد شده، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده‌اند.» او همچنین در رابطه با این موضوع که آیا مشکلات فعلی تنها با چند همسری حل می‌شود گفت:«بالاخره در حوزه‌های دیگر الی‌ماشاءالله هستند نهادهایی که تبلیغ می‌کنند. نظام خانواده شامل بخش‌های مختلفی است و چندهمسری هم یکی از ضلع‌های این مجموعه است. اگر راه حلال را ببندیم و سگ را ببندیم و سنگ را باز بگذاریم، فحشا جامعه را در بر می‌گیرد. همانطور که می‌بینیم برخی در جامعه گرفتار هستند. اگر راه حلال را باز بگذاریم و آنها عدالت داشته باشند این مشکلات دیگر پیش می‌آید. وقتی راه حلال باز شود دیگر راه لاابالی بسته می‌شود. مخالفت با چندهمسری علاوه بر مردان، ظلمی علیه زنان نیز هست. متاسفانه این حق زنانی است که همسر ندارند و حق آنها ضایع می‌شود. یک مردی می‌خواهد بیاید و مسئولیت بپذیرد کجای این ماجرا بد است؟ بالاخره زنان نیاز تکوینی به شوهر دارند و نمی‌توان مانع این نیاز شد. زنان چهار نوع نیاز به شوهر دارند، نیاز عاطفی، نیاز معنوی به شوهر و نیاز جنسی به شوهر و نیاز اقتصادی به شوهر. شما به عنوان دولت اگر زنی ازدواج نکرده شما می‌توانید نیاز اقتصادی آن را حل کنید باقی نیازها چه می‌شود؟ در این کارگاه‌ها ضرورت‌ها و الزامات زندگی تعددی تبیین می‌شود. احکام شرعی چند همسری تبیین می‌شود که باور بفرمایید تا کنون باز نشده است. از بحث نفقه یا روابط بین خود. مهارت‌های زندگی چندهمسری هم یکی دیگر از سرفصل‌هاست که تاکنون مطرح نشده. ما الان حدود 100 هزار خانواده دارای چندهمسر در کشور داریم که ممکن است برخی از این خانواده‌ها دچار بحران‌هایی باشند وقطعا نیاز به آموزش دارند و باعث می‌شویم زندگی آنها قوام داشته باشد.»
>نامه به وزرا درباره‌ی «کارگاه چند همسری!»
سیده حمیده زرآبادی نماینده قزوین در مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته در نامه‌ای به علوی وزیر اطلاعات، رحمانی فضلی وزیر کشور و جعفرپور رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس خواستار بررسی دقیق و کارشناسانه درباره‌ برگزاری کارگاه آموزشی با موضوع مهارتهای ارتباطی خانواده‌های چند همسری شد که متن نامه او به شرح زیر است:
«همانگونه که مستحضرید چند روزی است تصویری از برگزاری کارگاه آموزشی با موضوع «مهارتهای ارتباطی خانواده‌های چند همسری» با کوشش موسسه حیات حسنی با هدف «پژوهش، تبیین، و حمایت از سبک زندگی اسلامی از جمله ازدواجهای چند همسری اسلامی، در سطوح محلی و ملی و بین‌الملل»‌ و دارای مجوز رسمی ( به ادعای ایشان) در سطح شهرهای قم، اصفهان و تهران پخش گردیده است. این در حالی است که سه معضل اصلی اشتغال، اقتصاد و ازدواج گریبانگیر درصد بالایی از جوانان این سرزمین است که هر سه این مقوله‌ها رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند. نبود بازار کار مناسب، بیکاری، مشاغل کاذب و در پی آن مشکلات اقتصادی، مقوله‌های خطرناکی همچون نرخ بالای طلاق، عدم رغبت جوانان به ازدواج و ازدواج سفید را در پی داشته است.
حال در این زمان که به دلیل فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های حداکثری اعمال شده بر مردم، حفظ آرامش در جامعه در دستور کار وزارت‌خانه‌های اطلاعاتی و امنیتی قرار گرفته است آیا ترویج فرهنگ چند همسری منتج به افزایش نارضایتی بیش از نیمی از جامعه بالاخص زنان و در نتیجه ایجاد التهاب در کشور نخواهد شد؟ آیا مجوز برگزاری چنین کارگاه‌هایی که نه تنها مشکلی از مشکلات اجتماعی جوانان و جامعه را حل نمی‌کند بلکه سبب افزون طلبی و زیاده خواهی قشر خاص و بعضا متمول جامعه و در پی آن افزایش شکاف طبقاتی، ایجاد ناامنی و هرج و مرج در کشور خواهد بود یک تصمیم کارشناسانه و مدیریتی است؟ با عنایت به اهمیت موضوع و جلوگیری از تنش‌های احتمالی اجتماعی در سطح جامعه و نیز جهت تحکیم بنیان خانواده، حفظ آرامش زنان اسلامی و ایرانی و جلوگیری از ترویج ساختارهای هنجارشکنانه خواهشمند است به قید فوریت و در اسرع وقت دستور فرمایید موضوع مورد بررسی دقیق و کارشناسانه قرار گرفته و از نتیجه اقدامات به عمل آمده اینجانب را مطلع نمایید.»
>وزارت جوانان:
چندهمسری در فرهنگِ ما نیست
معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز با بیان این که در حال حاضر اولویت کشور ازدواج جوانان است، گفت:«از کسانی که می‌خواهند در خصوص ترویج ازدواج دوم فرهنگ‌سازی یا کمک کنند، خواهش می‌کنم که این هزینه را به خیرین ازدواج بدهند تا جوانان کشور که دچار موانع اساسی در امر ازدواج هستند، مشکلاتشان حل شود.»
محمدمهدی تندگویان با بیان این که در حال حاضر ازدواج جوانان و شکل‌گیری آن جزو اولویت‌های اصلی کشور است، گفت: «این در حالی است که آمار ازدواج اول برای جوانان نیز نه‌تنها در حال کاهش است بلکه به دنبال مشکلات موجود شاهد افزایش سن ازدواج آنها نیز هستیم. بنابراین وقتی با مشکل اساسی‌تری روبه‌رو هستیم، مطرح‌کردن این موضوع نمی‌تواند جزو اولویت‌های ما قرار بگیرد. از سوی دیگر کشور ما کشوری نیست که از لحاظ ساختار جنسیتی دچار مشکل باشد و نیاز داشته باشیم تا موضوع ازدواج دختران یا زنان دچار تجرد قطعی را مطرح کنیم. در حال حاضر در کشور بین جمعیت زنان و مردان تناسب برقرار است و در مرحله بحران نیستیم تا این موضوع را مطرح کنیم، اگر هم قرار است این اتفاق ترویج شود، بهتر است در مورد ازدواج مجدد برای کسانی که توانایی این را دارند که با زن سرپرست خانواری که سن بالایی دارد و گرفتار نگهداری فرزندانش است، ترویج شود. همچنین این ازدواج باید مشروط بر رعایت تمام حقوق همسر اول و با رضایت قانونی و ثبت شده وی باشد اما این موضوع برای بانوان و دخترانی که در آستانه ازدواج اول قرار دارند صدق نمی‌کند و توصیه نیز نمی‌شود؛ چراکه این موضوع به بافت جمعیتی کشور برای ازدواج پسران جوان آسیب می‌رساند.»
تندگویان با تاکید بر این که اولویت ما در حال حاضر ازدواج جوانان است، ادامه داد: شرایط فعلی فرهنگ ما چنین موضوعاتی را نمی‌پذیرد و ترویج چنین موضوعاتی نیز جوابگو نیست. جامعه فعلی ما با موضوعات مختلف فرهنگی، مسائل اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی موجود این فرهنگ را نمی‌پذیرد. هنوز نتوانسته‌ایم برای موضوع ازدواج ساماندهی مناسبی داشته باشیم که حالا بخواهیم روی مدل‌های مختلف ازدواج بحث کنیم.»
>چندهمسری بحران ازدواج در کشور را
حل نمی‌کند
رئیس کارگروه خانواده در معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز در این خصوص گفته است:«معتقدم چندهمسری نه تنها نمی‌تواند بحران ازدواج در ایران را حل کند، بلکه نهاد خانواده را با مشکل و تهدید مواجه خواهد کرد، از طرفی آیا یک جوان توانایی ایجاد امکانات لازم مطابق رسم و رسومات برای تشکیل خانواده در ایران را دارد که او را به چندهمسری تشویق می‌کنند؟ بنابراین کارکرد این تفکر باعث بوجود آمدن تنش، از هم گسیختگی، ایجاد خشونت علیه نهاد خانواده، زنان و فرزندان در خانواده ایرانی خواهد بود.»
شکربیگی در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به این سوال که آیا آنطور که تبلیغ می‌شود، موضوع چندهمسری می‌تواند جایگزینی برای دوستی‌های اجتماعی شود، خاطرنشان کرد:«در جامعه امروز ما با مسائلی مواجه هستیم که مردان به طور غیررسمی علاوه بر همسران خود دارای دوستانی هستند که تحت عنوان دوست اجتماعی از آن یاد می‌کنند و فضای مجازی نیز در این موضوع به آنها کمک کرده است و در مواردی نیز ما شاهد هستیم که این دوستی‌های اجتماعی منجر به از هم گسستگی خانواده و ارتباطات عاطفی و انسانی در خانواده‌ها نیز شده است. بنابراین ما در جامعه امروز با فرهنگ‌های نوظهور مواجه هستیم، یعنی فرهنگ‌هایی که در طول زمان به عنوان رفتار و عادت‌واره در مردم خلق می‌شود و کم کم درونی شده و در برخی فضاها بازتولید می‌شود مانند دوستی‌های اجتماعی، البته این موضوع به مسئله چند همسری ارتباطی ندارد و اگر بخواهیم چندهمسری را به جای دوستی‌های اجتماعی قالب کنیم، باید بدانیم که اکثریت جامعه و خانواده‌های ایرانی باز هم زیر بار این تفکر نخواهند رفت. افراد در فضای مجازی و حقیقی، خانواده و اجتماع برای خود حقوقی را قائل می‌شوند و این حق را مسلم می‌دانند که به انسان‌ها نگاه انسانی داشته باشند و در این راستا در دوستی‌های اجتماعی شاهد شکل‌گیری نوعی فردیت هستیم. در حقیقت در دوستی‌های اجتماعی اینگونه نیست که اگر زن و مرد باهم ارتباط داشته باشند، حتما این رابطه به ناکجا آباد خواهد رسید و اغلب افرادی که با جنس مخالف دوستی اجتماعی برقرار کرده‌اند، معتقدند که نگاه انسانی به یکدیگر دارند، حال اینکه این نگاه چقدر در جامعه ما نهادینه شده است، مسئله دیگری است که نیاز به پژوهش دارد. شکل‌گیری نگاه انسانی و حق شهروندی باید در جامعه ما درونی شود و این موضوع ربطی به چند همسری ندارد.» با این حال جنجال‌ها درباره این کارگاه و مجوز‌های اخذ شده برای آن همچنان ادامه دارد.
زنان و کارگاه چند همسری
مریم یوسفی- جامعه شناس و استاد دانشگاه: من امروز سر کلاس آسیب شناسی دانشگاه بودم و وقتی در خصوص مسئله چند همسری بحث شد استرس و ترس را در چهره تک تک زنان و دختران دانشجو می‌دیدم. درست است که دین اسلام این اجازه را به مردان داده است که چند همسر داشته باشند اما هیچ یک از کسانی که از چند همسری دم میزنند به احکام این موضوع اشاره‌ای ندارند. در قرآن آمده است که هر وقت شما توانستید حتی نگاهتان را هم نسبت به زنان به صورت مساوات رعایت کنید آن وقت می‌توانید چند همسری داشته باشید، سوال اینجاست که واقعا چه کسی می‌تواند تا این حد مساوات و عدالت را بین همسرانش بر قرار کند؟ شرایطی که برای مردان در رابطه با چند همسری گفته شده است به وضوح سد بزرگی برای آن‌ها نسبت به این موضوع ایجاد کرده است اما به این سد‌ها هیچ توجهی نمی‌شود.
حالا بحث جمعیتی و بالا رفتن سن ازدواج را مطرح می‌کنند اما دقیقا موضوع این است که چند همسری هیچ یک از این مشکلات را حل نمی‌کند، درست است از نظر هرم سنی دچار مشکل هستیم و جمعیت کشورمان رو به سالمندی می‌رود اما این را نمی‌توانیم انکار کنیم که مسائل و مشکلات اقتصادی دلیل اصلی فرزند آوری کم در خانواده‌های جوان است. از یک طرف تورمی که روز به روز بالا می‌رود و از طرف دیگر خرج و مخارج مربوط به فرزندان و حقوق ناچیزی که قشر کارگر و کارمند دریافت می‌کنند، همه و همه سبب می‌شود تا خانواده‌های جوان نخواهند بیشتر از یک فرزند داشته باشند، حتی در برخی از موارد هم شاهدیم که در شروط ضمن عقد نداشتن فرزند را قید می‌کنند، این موضوع یک معضل و آسیب اساسی است اما با چند همسری که این موضوع را نمی‌توان حل کرد! از طرف دیگر از بالا رفتن سن ازدواج زنان صحبت می‌کنند، خب دختری که سن ازدواجش به هر دلیلی بالا رفته است چطور ممکن است که تن به چند همسری بدهد؟ یکی از زنان جوان متاهل امروز از من می‌پرسید وقتی این اجازه را انقدر علنی به مردان می‌دهند که می‌توانند چند همسر داشته باشند، من باید چطور رفتار کنم که همسرم دنبال چنین مسئله‌ای نرود؟ من ترس و استیصال را در چهره این زن می‌دیدم. این زن و امثال آن به جدیت در چنین شرایطی به نا امنی می‌رسند. تجربه‌های چند همسری در بیشتر مواقع این را نشان می‌دهد که وقتی یک مرد چند همسر دارد حداقل آسیبش این است که خانواده مربوط به همسر اولش به طور کلی از نظر روحی و روانی از بین می‌روند. یعنی همسر اول و فرزندان آن بعد از ازدواج مجدد مرد به طور کلی نابود می‌شوند!
با این همه موضوعی که غیر قابل انکار است این است که زنان حس مالکیت خیلی زیادی نسبت به مردان دارند، آن‌ها فکر می‌کنند که از نظر احساسی و عاطفی مالک مردانی که دوستشان دارند هستند. آیا کسی می‌آید چیزی را که عاشقانه دوست دارد و خودش را مالک آن می‌داند با دیگری تقسیم کند؟
فکر کنید در چنین شرایط شوکی به نام چند همسری وارد جامعه می‌شود، البته این شوک وجود داشت اما پنهانی و در خفا بود و آنقدر علنی برای آن کارگاه آموزشی راه نمی‌انداختند! من به وضوح دیدم که فارغ از باور‌ها و اعتقادات، بسیاری از زنان دچار نگرانی وصف ناشدنی شده بودند! باید به این فکر کرد که آیا بستر اجتماعی آمادگی چنین اتفاقی را دارد؟ زنان دچار تشویش شده‌اند و عکس العمل‌های آن‌ها را حتی در فضای مجازی هم می‌توانید پیگیری کنید! آن‌ها احساس نا امنی می‌کنند و این یک آسیب بزرگ برای جامعه محسوب می‌شود چرا که مادری که احساس آرامش نداشته باشد مسلما نمی‌تواند فرزندان خوبی تربیت کند و به این نحو یک نسل به نابودی کشیده می‌شود. حس رقابت از زن جدا ناپذیر است بنابراین وقتی فرهنگ سازی صورت نگرفته و بستر به هیچ عنوان مهیا نیست چطور چنین مسئله‌ای را آن هم به بدترین شکل ممکن عنوان می‌کنند؟ اگر بستر سازی درست اتفاق می‌افتاد آن وقت شاید ما با زنانی رو به رو می‌شدیم که مثل پیش از این به چند همسری رضایت داشتند اما حالا این موضوع آسیب روانی زیادی به جامعه زنان کشور وارد کرده است.
ما این روزها با جوانانی مواجه هستیم که به دلایل اقتصادی و اجتماعی نمی‌خواهند ازدواج کنند، چرا از پتانسیل این کارگاه‌ها برای آموزش جوانان و دعوت آن‌ها به ازدواج به خصوص ازدواج‌های ساده استفاده نمی‌کنید؟ چرا به موضوعی می‌پردازید و جنجال به‌وجود می‌آورید که هیچ اولویت در شرایط امروز جامعه ندارد؟ آسیب روانی که با این کار ایجاد شده است را چه کسی می‌خواهد جبران کند؟ راهکار مبارزه با مشکلات اجتماعی کشورمان این نیست. کاش دست اندر کاران چنین کارگاه‌هایی بدانند چه آسیبی را به جامعه وارد کرده‌اند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
ناکامی گناه مبهم فرشته! (خراسان)ارشادِ گشت ارشاد (اعتماد) اسرائیل دوباره تحقیر شد (تجارت) حباب «ریزپرنده- غول‌رسانه» ترکید! (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
چی شد که انقدر خودخواه شدیم پس لرزه‌های آن شب تلخ چند همسری مشکلات عدم ازدواج جوانان را حل می‌کند؟! زبان چینی در مدارس تدریس شود ضرری که از جیب مردم می‌رود! هزار ادعای تکذیب شده، هزار حرف بی‌سند و هزار جنجال پر هزینه... تشویش اذهان عمومی یک عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام علی رغم به سرآمدن مهلت یکساله این نهاد درباره تصمیم‌گیری پیرامون لوایح پالرمو و CFT بیان داشته نه رد آن‌ها به صلاح است و نه پذیرفتن‌شان صدبار توبه کردم اما دل را نمی‌شود از دریا پس گرفت محکومیت دوقطبی‌سازی مقاومت- مذاکره چرا عده‌ای تلاش دارند مراسم 13 آبان را به حاشیه ببرند؟ وزیری که «حق‌الناس» برایش مهم است بلاتکلیفی؛ «تشخیص» مصلحت! قوه قضائیه و آسیب‌های اجتماعی صدبار توبه کردم اما دل را نمی‌شود از دریا پس گرفت از آن طرف بام نیفتیم خبر تلگرامی