روزنامه همدلی
1398/08/14
بهرام بیضائی اثر برجسته صادق هدایت را با نگاهی متفاوت روی صحنه می‌برد مرجان‌خوانی از داش‌آکل
رضا دستجردی: «داش‌آکل به‌گفته مرجان» جدیدترین اثر بهرام بیضایی قرار است نوروز سال 99 به مناسبت هشتاد و نهمین سالمرگ صادق هدایت در دانشگاه استنفورد اجرا شود. به گفته محمد رحمانیان، این نمایش بر اساس داستان داش‌آکل صادق هدایت نوشته شده که این‌بار اتفاقات از زبان مرجان روایت میشود. آخرین نمایش بیضایی «چهارراه» بود که بهار امسال در جشنواره هنر ایرانی دانشگاه استنفورد روی صحنه رفت.داش‌آکل، یکی از یازده داستان کوتاه مجموعه «سه قطره خون» نوشته صادق هدایت است که نخستین بار در سال ۱۳۱۱ منتشر شد. داش‌آکل لوطی مشهور شیرازی است که خصلت‌های جوانمردانه‌اش او را محبوب مردم ضعیف و بی‌پناه شهر کرده‌است. اما کاکارستم که گردن‌کلفتی ناجوانمرد است و به همین سبب، بارها ضرب شست داش‌آکل را چشیده، به شدت از او نفرت دارد و در پی فرصتی است تا زهرش را به داش‌آکل بریزد و از او انتقام بگیرد. در همین حین، حاجی صمد از مالکان شیراز می‌میرد و داش‌آکل را وصی خود قرار می‌دهد. داش‌آکل، با اینکه آزادی خود را از همه چیز بیشتر دوست دارد، به ناچار این وظیفه دشوار را به گردن می‌گیرد. او با دیدن مرجان، دختر چهارده ساله حاجی صمد، به وی دل می‌بازد. اما اظهار عشق به مرجان را خلاف رویه جوان‌مردی و عمل به وظیفه خود می‌داند. در نتیجه، این راز را در دل نگه می‌دارد. در عوض، طوطی‌ای می‌خرد و درد دلش را به او می‌گوید. از آن پس، داش‌آکل، قرق‌کردن سر گذر و درگیری با سایر لوطی‌ها و اوباش را ترک می‌کند و اوقات خود را صرف رسیدگی به اموال حاجی و خانواده او می‌کند. بر این منوال، هفت سال می‌گذرد تا اینکه برای مرجان، خواستگاری پیدا میشود. داش‌آکل به عنوان آخرین وظیفه خود، وسایل ازدواج مرجان را فراهم می‌کند و او را به خانه بخت می‌فرستد. همان شب، در حال نشستن داش‌آکل در میدان‌گاهی محله در حالی که مست است کاکارستم سر می‌رسد. با داش‌آکل یکی به دو می‌کند و در نهایت با او گلاویز میشود و سرانجام، با قمه، زخمی‌اش می‌کند. فردای آن روز، وقتی پسر بزرگ حاجی صمد بر بالین داش‌آکل می‌آید، او طوطی‌اش را به وی می‌سپارد و کمی بعد می‌میرد. عصر همان روز، مرجان قفس طوطی را جلویش گذاشته است و به آن نگاه می‌کند، که ناگهان طوطی با لحن داشی خراشیده‌ای می‌گوید: «مرجان... تو مرا کشتی... به کی بگویم... مرجان... عشق تو... مرا کشت».
بهرام بیضایی نویسنده و کارگردان برجسته و جریان‌سازی است که تدوین، تهیه فیلم، مقاله‌نویسی، ترجمه نمایش‌نامه، نگارش داستان و شعر و انبوهی پژوهش تاریخی و استادی در دانشگاه را در کارنامه دارد. بیضایی از فیلم‌سازان صاحب‌سبک و معتبر و از نویسندگان و اندیشمندان برجسته نمایش و ادبیات نوین فارسی به‌شمار می‌رود. بعضی از نمایشنامه‌های بیضایی به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، عربی و دیگر زبان‌ها به نمایش درآمده و در آسیا، اروپا و آمریکای شمالی چاپ و اجرا شده‌است.
در آثار متعدد نمایشی بهرام بیضایی، زنان نقش عمده‌ای بر عهده دارند. برخی از این آثار درباره زنان است و در برخی دیگر زنان هم در کنار مردان نقش مهمی به عهده دارند. بسیاری از این زنان در آثار بیضایی فعال، جستجوگر، هوادار عدالت و مبارز هستند. بسیاری از آنان می‌خواهند از حقوق، نقش و اهمیت خود در اجتماع و زندگی آگاه شوند و برای نگاهداری حق خود، راه مبارزه با محدودکنندگان آزادی خود را انتخاب می‌کنند. ممکن است در این راه از ترفندهایی نیز استفاده کنند اما کمتر به نابودی دیگران می‌اندیشند و بیشتر پروردن و ساختن را دنبال می‌کنند.
قطب‌الدین صادقی، کارگردان و مدرس تئاتر در این زمینه می‌گوید: به نظر من نخست بهرام بیضایی در حوزه تئاتر، تحقیقات بسیار خوبی انجام داده است، دوم اینکه نمایشنامه‌نویس بسیار معتبری است، کارهایی که کرده بسیار متنوع، گسترده، ایرانی و خلاقانه محسوب میشود و سوم اینکه ایشان فیلم‌ساز است، هم به عنوان فیلم‌نامه‌نویس و هم به عنوان کارگردان، آثار و کارهای بسیار شاخصی را به وجود آورده است. ضمن اینکه ایشان در حوزه تدریس هم دارای کارنامه بسیار معتبر و درخشانی است. اما بیضایی قبل از هر چیز، مدافع فرهنگ ایرانی است و با ریشه‌های فرهنگ و اسطوره‌های ایرانی آشنایی کامل دارد. یقینا هر کاری که بیضایی انجام دهد، بر اساس دیدگاه خاص خود که نظرگاهی نو، ابتکاری و هنری است برجسته خواهد بود. ضمن اینکه یقینا با توجه به سابقه‌ای که بهرام بیضایی در آثار سینمایی و تئاتری خود دارد، نگاهش به زن نگاه بسیار مثبتی است که این را هم در روایت جدید خود از داش‌آکل نشان خواهد داد.
سایر اخبار این روزنامه
دستور وزیر آموزش و پرورش برای بررسی تغییرات کتب درسی فارسی
یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «همدلی» طرح «سرا» را تشریح کرد: پایان پدرخواندگی
ربیعی در نشست خبری هفتگی با خبرنگاران: نباید برچسب «آمریکایی» را برای طرد و حذف دیگری به کار ببریم
آشوب‌ها بغداد را تکان داده است؛ زلزله نافرمانی مدنی در عراق
معصومه ابتکار موضوع زندان برای مهریه بی‌نتیجه و بی‌فایده است
مصطفی اقلیما موانع مشارکت زنان در اجتماع را در گفت‌وگو با همدلی تبیین کرد برابری زن و مرد در فرهنگ، نه در قانون
بهرام بیضائی اثر برجسته صادق هدایت را با نگاهی متفاوت روی صحنه می‌برد مرجان‌خوانی از داش‌آکل
همدلی موضوع تلاش عده‌ای برای ترویج چندهمسری در کشور را بررسی می‌کند شلوار دو تایی‌ها
یک گام برای دموکراتیک‌تر شدن اصلاح‌طلبان را نجات می‌دهد؟ «سرای» یازده
«همدلی» حاشیه‌های اختصاص ارز دولتی برای کنترل قیمت کالاهای اساسی را ارزیابی کرد
دبیرکل حزب اسلامی کار در نقد طرح جدید انتخاباتی اصلاح‌طلبان در گفت‌وگو با همدلی:
روزی فقط به نام دانش‌آموز
تغییر الگوهای همزیستی تنازع برای بقا یا اتحاد برای دموکراسی
