روزنامه همدلی
1398/08/13
همدلی ماجرای حذف اشعار مشاهیر ادبی از کتاب‌های درسی را ارزیابی کرد سُخُن را بریدند؟!
همدلی| ستاره لطفی- رویه صداوسیما در حذف بزرگان ادب و هنر از قاب تلویزیون به کتاب‌های درسی نیز رسیده است و آثار تعدادی از مشاهیر ادبی کشور که شهرت جهانی دارند، از کتاب‌های ادبیات دوره دبیرستان حذف شده است تا دانش‌آموزان با ادبیات معاصر و بزرگان ادبی کشور خود بیگانه باشند.کتاب ادبیات دبیرستان که زمانی پر بود از اشعار و داستان‌های پرمغز ایرانی، اکنون تهی از این مطالب شده و دروسی مانند «غزل در این سرای بی‌کسی» اثر هوشنگ ابتهاج، «غزل جوانی» رهی معیری، شعر «به کجا چنین شتابان» شفیعی‌کدکنی، شعر «باغ بی‌برگی» اخوان‌ثالث، یک داستان از غلامحسین ساعدی، یک داستان از بزرگ علوی، داستان «موسی و شبان»، رباعیات خیام، داستان «هدیه سال نو» اثر هنری و داستان «سیاحت‌نامه ابراهیم‌بیگ» به‌صورت کامل حذف شده‌اند.
همچنین سه جمله از داستان قاضی بست، نام صادق هدایت از داستان کباب غاز جمالزاده، بخش‌هایی از خاطرات اسلامی‌ندوشن، نام محمود دولت‌آبادی، نام مشفق کاظمی و عباس خلیلی و شعر مادر ایرج‌میرزا نیز از دیگر حذفیات هستند و به‌جای این حذفیات از آثار رضا امیرخانی، علی سهامی، امیری‌اسفندقه، معصومه آباد، کیوان شاه‌بداغ‌خان، فاضل نظری، عیسی سلمانی‌لطف‌آبادی، کامور بخشایش، مجید واعظی، نظام وفا و ضیاءالدین شفیعی اضافه شده‌اند.
البته تیغ سانسور و حذف بر آثار بزرگان ادبی کشور قصه دیروز و امروز نیست، این روند از ده سال پیش در سکوت آغاز شده و اکنون دامنه این حذفیات آن قدر گسترش پیدا کرده است که حساسیت‌های زیادی را برانگیخته است، به نحوی که بخش زیادی از جامعه ادبی کشور و برخی از مسئولان به آن واکنش نشان داده‌اند.
یک عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز درباره حذف اشعار و داستان‌های غنی از ادبیات فارسی به رسانه‌ها گفته است:اگر برخی افراد نظرشان این است که دانش‌آموزان باید با اشعار جدید یا برخی شعرای امروزی آشنا شوند ایرادی ندارد، ولی این به آن معنا نباشد که نویسندگان و شعرای فاخر از کتاب درسی ادبیات فارسی حذف شوند.
«محمد قمی» در واکنش به حذف برخی مباحث درسی از جمله رباعیات خیام، داستان حلاج تذکره‌الاولیا، اشعار مهتاب و داروگ نیما یوشیج و جایگزینی آنها با اشعار فاضل نظری و امیری اسفندقه به ایلنا گفته است: بعضی از شعرا و افراد سرشناس مانند سعدی، حافظ، خیام و… در ادبیات ما یک برند ادبی محسوب می‌شوند و مطرح هستند. اشعار و سروده‌های این دست از شعرا همیشه نو بوده و همواره حاوی پیام‌ها و مطالب عمیقی است.
وی ادامه داد: به‌نظر من تا به امروز کسی نتوانسته به لحاظ شعر و ادبیات فارسی به سطح اشعار سعدی و حافظ یا فردوسی برسد، حالا اینکه به چه نیتی می‌خواهند اشعار و داستان‌های شعرا و نویسندگان سرشناس ادبیات فارسی را حذف کنند و اشعار دیگری را جایگزین کنند، مشخص نیست، البته برای آشنایی دانش‌آموزان با شعرای امروزی اشکالی ندارد که یک یا دو مورد از اشعار شاعران جدید در کتب درسی باشد، اما لزومی ندارد اشعار قبلی را حذف کنند. اگر می‌خواهیم دانش‌آموزانمان شاعران امروزی را بشناسند، اشکالی ندارد اما نه به قیمت حذف اشعار خیام و…
برخی حذف مشاهیر ادبی در کتاب‌های درسی را به سازمان پژوهش و تالیف کتب درسی و حجت‌الاسلام علی ذوعلم گره میزنند و می‌گویند در یک سالی که وی مسئولیت این سازمان را برعهده داشته، بیشتر شده است. اما برخی دیگر این رویه را متوجه شخص نمی‌دانند و آن را به سیاست‌گذاری و خط کشی‌های نامربوط گره میزنند که نزدیک به یک دهه آغاز شده است.بعد از انگشت اتهام به سمت سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، این سازمان موارد مطرح شده در فضای مجازی در خصوص حذف برخی متن‌ها از کتاب‌های فارسی را رد کرده و تاکید کرده در سه سال گذشته متنی از این کتاب‌ها حذف نشده است. اما با وجود تکذیب این سازمان حسین قاسم پورمقدم، مدیر تالیف کتب درسی که تا چند ماه پیش رئیس گروه ادبیات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بود، از حذف اشعار برخی از نام‌آوران ادبیات حمایت کرد و به رسانه‌ها گفت: با هیچ شاعری خصومتی نداریم اما استفاده از برخی آثار درست نیست.
وی افزود: جایی نیاز داشتیم شهید محسن حججی را مطرح کنیم و این بر حافظ و سعدی اولویت داشت. از اخوان ثالث شعر «خان هشتم» را در کتاب‌های درسی آوردیم، چراکه این شعر با مضمون ادبیات حماسی همخوانی بیشتری دارد.ادبیات اقیانوس است و برای یک کتاب درسی می‌توانیم ۱۴ لیوان از این اقیانوس برداشت کنیم، زیرا هر کتاب درسی ۱۴ درس دارد. وقتی سنایی را انتخاب می‌کنید، ناصر خسرو بیرون می‌ماند و وقتی مولوی را در کتاب درج می‌کنید، سعدی بیرون می‌ماند.
با تمام این تفاسیر اما عده زیادی حذف آثار بزرگان ادبیات کشور را که بخشی از خاطره جمعی دانش‌آموزان چند نسل را تشکیل می‌دهد، به برخوردهای سلیقه‌ای جناحی و سیاسی کشور گره میزنند و معتقدند اگر محتوای کتاب‌های درسی براساس استانداردهای درست ارزیابی می‌شد و غرض‌ها و تنگ‌نظری‌های شخصی یا جناحی در آن اعمال نمی‌شد هیچ کارشناسی نمی‌توانست و به خود اجازه حذف آثار بزرگانی مانند اخوان ثالث، هوشنگ ابتهاج، رهی معیری و ...را در کتاب‌های درسی نمی‌داد.
حذف مشاهیر ادبی از کتاب‌های دوره دبیرستان برای بسیاری از مردم این شائبه را ایجاد می‌کند که سیاستگذاران حوزه آموزش در تلاش هستند نسل جدید با بزرگان ادبی کشور خود بیگانه باشند، غافل از این که دیگر از زمانی که کتاب‌های درسی تنها مرجع دانش‌آموزان بوده سال‌ها گذشته است و امروزه با پیشرفت تکنولوژی و وجود شبکه‌های اجتماعی تنها با یک کلیک می‌توان به آثار ادبی یا هنری ادیبان و هنرمندان کشور در کسری از ثانیه دسترسی پیدا کرد و حذف مفاخر و مشاهیر ادبی سبب فراموشی آنان نمی‌شود.
رفتارهای سیاستگذاران حوزه آموزش و پرورش در حذف آثار مشاهیر ادبی در کتاب‌های درسی ضمن این که یادآور عملکرد صدا وسیما در حذف تصاویر بزرگان ادبی و هنری است، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که گویا در بخشی از بدنه آموزشی کشور یک دشمنی پنهانی با مشاهیر ادبی و هنری کشورشکل گرفته است که این گونه کمرهمت به حذف آنان از کتاب‌های درسی و رسانه ملی بسته‌اند. حذف محمدرضا شجریان از قاب تلویزیون و حذف آثار ادبی بزرگان کشور در کتاب‌های درسی شاهدی بر این ادعاست.
در حالی که عده‌ای سعی دارند اسامی بزرگان ادبی کشور را از کتاب‌های درسی حذف کنند تا نسل جدید با مشاهیر ادبی بیگانه باشند، در تمام دنیا برخلاف این رویه در حال اتفاق است. اگر جست‌وجوی اندکی در اینترنت انجام دهیم متوجه خواهیم شد در تمام دنیا به بزرگان ادبی و هنری کشورشان اعتباری دو چندان می‌دهند و شرایطی را فراهم می‌کنند که نه تنها مردم کشور خود و نسل جوانشان مفاخر کشورشان را بهتر و بیشتر بشناسند، بلکه درصدد این هستند که از مفاخر کشورشان شخصیت جهانی بسازند.
حتی گاهی به مفاخر کشور دیگر دست درازی می‌کنند و آن را به نام خود ثبت می‌کنند. به عنوان مثال رفتارهای موزه لوور با تابلو «مونالیزا» اثر لئوناردو داوینچی شاهد روشنی بر این ادعاست .موزه لوور بر ساخت برند جهانی از این اثر تاکید دارد و با این رفتارها برای خود راه ارتزاق درست کرده، در حالی که لئوناردو داوینچی اصلا فرانسوی نیست. از سوی دیگر ایتالیا نیز امسال به مناسبت چندصدمین سال تولد این نقاش مشهور، در تدارک اجرایی کردن برنامه‌هایی است که تا بتواند برند لئوناردو را در سطح جهانی استفاده و از آن بهره‌برداری فرهنگی و اقتصادی کند.
شاید یکی از دلایل مصادره شخصیت‌ها و مفاخر هنری و آثار تاریخی کشور ما توسط کشورهای همسایه از بی‌توجهی‌ها متولیان ایرانی به این موضوع نشات بگیرد. به عنوان مثال چند ماه پیش خانه-موزه فارابی دانشمند بزرگ ایرانی در ترکیه افتتاح شد تا ترکیه همان گونه که «مولانا» را برای خود به یک برند تبدیل کرد، برای مصادره فارابی نیز خیز بردارد.
لازم به ذکر است خانه-موزه فارابی به مناسبت هزاروصدوپنجاهمین سالگرد تولد او که قرار است در سال ۲۰۲۰ توسط یونسکو جشن گرفته شود، توسط دانشگاه ملی فارابی قزاقستان و شهرداری استانبول، با حمایت شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان و سفارت قزاقستان در ترکیه افتتاح شد.
سایر اخبار این روزنامه
همدلی ماجرای حذف اشعار مشاهیر ادبی از کتاب‌های درسی را ارزیابی کرد سُخُن را بریدند؟!
ناصر ایمانی در گفت وگو با «همدلی» مطرح کرد: قالیباف عَلَمی برای وحدت نمی‌شود
گزارشی از حاشیه‌های یک روز دیپلماسی در بهارستان؛ خروج ظریف، عصبانیت نمایندگان
نقاط کور در شفافیت اموال نمایندگان
رییس شورای شهر تهران تاکید کرد: لزوم توجه به شایسته سالاری در انتصابات شهرداری تهران
شرایط حمایت از افشاگران فساد تعیین شد
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هزاران نفر از دانشجویان و دانش‌آموزان به مناسبت سالگرد 13 آبان:
عربستان، آرامکو را می‌فروشد؛ خبری که دیده نشد.آیا اتفاقی در سایه بازار جهانی انرژی قرار گرفته است؟
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هزاران نفر از دانشجویان و دانش‌آموزان به مناسبت سالگرد 13 آبان:
به رانت‌خوار رای نمی‌دهم
با اشاره به یک ماه اعتراضات خیابانی؛ عبدالمهدی: زمان بازگشت زندگی عادی به عراق است
روایتی متفاوت از عضو سابق کابینه دولت موقت ازفردای13 آبان: شبی که آقایان نیامدند
آنچه گذشت: اقدام دانشجویان پیرو خط امام خودسرانه نبود
