پیام صلح از زبان دیپلماسی شهری



حمیده امینی فرد
خبرنگار ‌


چهارمین دوره جایزه خشت طلایی تهران دیروز همزمان با روز جهانی شهرها که از سال ٢٠١٣ در تقویم سازمان ملل‌جای گرفته، به شهرهایی تعلق گرفت که قرار بود امسال شعار هوشمندی، تاب‌آوری و زیست‌پذیری را برای شهروندان معنا کنند. تهران نخستین شهری بود که یکسال بعد یعنی در سال ٢٠١٤، روز جهانی شهرها را با اهدای جایزه خشت طلایی به یک روز ویژه تبدیل کرد. در این دوره ٥٠٠ پروژه و تجربه شهری از داخل و خارج کشور در حوزه معماری و شهرسازی، میراث فرهنگی، بازآفرینی شهری و سایر حوزه‌ها شرکت کردند تا تصاویر تازه‌ای از همکاری‌ها و مشارکت هایشان را به دولت‌های محلی نشان دهند. نامگذاری این روز در واقع می‌خواهد مردم، دولتمردان و برنامه ریزان را نسبت به نقش و جایگاه شهرها حساس‌تر کند. هم‌اکنون بیش از ٧٠ درصد مردم ایران در شهرها زندگی می‌کنند. به گزارش «ایران» دراین مراسم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که درپنل تخصصی شهر هوشمند در حاشیه جایزه خشت طلایی شرکت کرده بود با بیان اینکه راه حل مشکلات شهری، هوشمندسازی شهرها است، گفت: هوشمندسازی نباید به یک شعار، دکور یا موضوع ویترینی تبدیل شود.‌ در این همایش همچنین محمد بهشتی، بیانیه هیأت داوران را خواند و جایزه خشت طلایی به برگزیدگان این دوره اهدا شد.‌‌

امروز بدون هوشمندسازی نمی‌توان کلانشهرها را اداره کرد

محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه شهر چیزی جز مردم نیست و باید اساس کارها حل مشکلات مردم باشد، گفت: شهرنشینی در دنیا در حال افزایش است و پیش‌بینی می‌شود در ۲۰۵۰ در ایران رشد شهرنشینی به بیش از ۸۰ درصد برسد.
وی با بیان اینکه کلانشهرها در حال بزرگتر شدن هستند و مشکلات آنها نیز افزایش می‌یابد، تأکید کرد: این روزها پروفسور بالتازار مشکلات نیز حوزه ‌آی تی سی شده است و راه حل مشکلات، هوشمند‌سازی شهرها است.
آذری‌جهرمی با بیان اینکه هوشمند‌سازی نباید به یک شعار یا دکور برای برخی مسئولان تبدیل شود، گفت: تبدیل شدن هوشمند‌سازی به شعار و یک موضوع ویترینی در واقع ضایع کردن اصل مطلب است چرا که امروز بدون هوشمندسازی نمی‌توان کلانشهرها را اداره کرد.
وی افزود: اگر شهرداری‌ها با استفاده از کلان داده‌ها، نتوانند مسیر حرکتی شهروندانشان را در صبح حدس بزنند که از چه مسیری به چه منطقه‌ای می‌روند تا براساس آن برنامه‌ریزی کنند یا نتوانند میزان آلودگی تولید شده را متوجه شوند که بیشتر از چه منابعی است، این مدیریت کور است؛ چرا که ابزارها و تکنولوژی‌های روزی وجود دارد که به مدیران کمک می‌کند. وی با بیان اینکه این روزها ما در همه شهرها ۴G داریم و در حال برنامه‌ریزی برای ۵G هستیم، گفت: اما همه اینها باید در راستای زندگی مردم باشد و اگر پروژه‌ای اجرا شود که تغییری در زندگی مردم نداشته باشد، هدررفت انرژی، وقت و پول مردم است و اگر هوشمندسازی محقق شود، شرکت‌های نوآور نیز حاضرند که کمک کنند اما نباید انحصار با توجه به ساختارهای موجود ایجاد شود. او با بیان اینکه نباید فلان شرکت به‌دلیل نزدیکی با فلان اپراتور ایجاد شود و اتفاقاتی بیفتد، گفت: دیتاهای شهری نباید در انحصار یک گروه باشد که هم فساد و هم انحصار و هم نارضایتی ایجاد می‌کند که نماد کامل آن موضوع ارزش افزوده است که سالانه اعداد بالایی در این حوزه ایجاد می‌شود، اما شفاف نیست و اینگونه نباید باشد که داستان ارزش افزوده برای این شرکت‌ها ایجاد شود چرا که بازار ۲۶۰۰ میلیارد تومانی داریم اما مگر می‌شود بازیگردانان این بازار بدرستی شناسایی نشده باشند و آورده مالی آن برای سرمایه‌گذار باشد و نه مردم؟ آذری جهرمی با بیان اینکه اگر هوشمند‌سازی محقق شود مدل آزاد‌سازی دیتا و مدل رقابتی ارائه خدمات به مردم نیز شفاف می‌شود، تصریح کرد: اما اگر شفاف‌سازی در اختیار کارتل‌های اقتصادی قرار گیرد هم دیگر همه بلد هستند چگونه پول دربیاورند. وی با بیان اینکه جایزه خشت طلایی حرکت خوبی در راستای ارائه خدمات و خلاقیت است اظهار کرد: باید این مسابقه متناسب با ظرفیت و مشکلات سایر شهرها توسعه یابد.‌

رساندن صدای مردم به ‌جهانیان  با استفاده از دیپلماسی شهری

رئیس شورای شهر تهران نیز در این همایش با تأکید بر اینکه دیپلماسی شهری یکی از زیرمجموعه‌های دیپلماسی عمومی است گفت: اصولاً سیاست خارجی ما از دو طریق دیپلماسی کلاسیک نظیر آنچه وزارت خارجه ما در مذاکرات اخیر از طریق دیپلمات‌ها انجام داد و در آن تبحر خاصی دارد یا از طریق دیپلماسی عمومی دنبال می‌شود. در ابعاد دیپلماسی عمومی می‌توان به دیپلماسی رسانه‌ای، مدنی و شهری اشاره کرد.
محسن هاشمی ادامه داد: هم‌اکنون با حضور و بروز شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، دیپلماسی رسانه‌ای یکی از تأثیر گذارترین‌ها معرفی می‌شود که ما استفاده از آن را به‌صورت جدی دنبال نمی‌کنیم. وی با بیان اینکه دولت‌ها معمولاً در دیپلماسی سیاست ویژه‌ای را دنبال می‌کنند که در تطابق با اهدافی که شهرها دنبال می‌کنند نیست و معمولاً اختلافات بین دولت مرکزی و محلی در این حوزه وجود دارد که امری رایج است، همانند نظرات شهردار مسلمان لندن و دیپلماسی حزب حاکم که متفاوت است. رئیس شورای شهر تهران از آمادگی مدیریت شهری برای رساندن صدای مردم به گوش جهانیان در پی‌تحریم‌های ظالمانه با استفاده از دیپلماسی شهری خبر داد.‌‌ هاشمی با بیان اینکه ما امروز مورد بی‌رحمانه‌ترین و سخت‌ترین تحریم‌های غیرقانونی قرار گرفته ایم، گفت: ما می‌توانیم از این روش استفاده کرده و صدایمان را به جهانیان برسانیم، اما وزارت خارجه از این امکان استفاده ویژه نکرد، حتی ما در شورای شهر در جلسات هم اندیشی این موضوع را مطرح کرده و خواستار آن شدیم تا پیام‌های شورا و شهرهای ایران به گوش شورا و شهرهای دنیا برسد تا نسبت به تحریم‌های غیرقانونی ایران واکنش نشان داده و به ایران کمک کنند. ما قابلیت و ظرفیت استفاده از دیپلماسی شهری را داریم و من خواهش می‌کنم مقامات دولتی از این ویژگی استفاده کنند.هاشمی با بیان اینکه تهران با ٢٧ شهر جهان ارتباط خواهر خواندگی دارد، گفت: شهرهای ایران می‌توانند با ١٠٠ شهر دنیا دیپلماسی برقرار کنند تا در حوزه تجهیزات شهری، فضای یکجانبه علیه کشور را از بین ببرند و مسائل و مشکلات را به جهانیان اعلام کنند. در واقع با ایجاد ارتباطات بین‌المللی با شهرهای مهم جهان در حوزه تبادلات فنی و فرهنگی، مسیر جدیدی برای پیشبرد منافع کشور و حمایت از حقوق مردم باز خواهد شد. وی با اشاره به روز جهانی شهرها گفت: در این روز می‌توان یک رخداد دیپلماسی شهری را در نظر گرفت. این روز فرصت مناسبی برای معرفی توانمندی‌ها و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی است. در حوزه هوشمند‌سازی در تهران برنامه ویژه‌ای آغاز شده که نمونه بارز آن راه‌اندازی سامانه تهران من است. به‌گفته هاشمی، تهران در حوزه تاب‌آوری و مدیریت بحران به توجه بیشتری نیاز دارد و اقدامات عملی باید در نوسازی بافت‌های فرسوده انجام شود.

جایزه خشت طلایی فرصتی برای افزایش کیفیت زندگی در شهرها

شهردار تهران در این همایش با اشاره به جغرافیای بی‌نظیر تهران گفت: در پایتخت در ارتفاعات شمال شهر در بالاترین نقطه توچال دمای هوا زیر ١٨ درجه و در مناطق جنوب شرقی، شن‌های روان قرار دارد که در آنجا شتر پرورش می‌دهند، این تنوع اقلیمی در کمترین نقطه جهان دیده می‌شود. پیروز حناچی با اشاره به قدمت بیش از ٢٠٠ ساله تهران به‌عنوان پایتخت گفت: اگر سابقه تاریخی ری را در نظر بگیریم به چندین هزار سال می‌رسیم و شهر تهران نیز بیش از ٤٠٠ سال سابقه دارد. وی با بیان اینکه در دهه ٣٠ در ایران فقط یک کلانشهر وجود داشت، گفت: هم‌اکنون ١٥ کلانشهر در تهران وجود دارد، همچنین نسبت جمعیت شهری به روستایی که در دهه ٣٠، سی به هفتاد بود الان دقیقاً برعکس شده است. حناچی ادامه داد: کلانشهرهای دنیا به علت تمرکز و زندگی شهری هم‌اکنون مشکلات مشابه یکدیگر مثل ترافیک و آلودگی هوا دارند.
وی درباره برگزاری این دوره از جایزه خشت طلایی هم این‌طور توضیح داد: این جایزه فرصتی برای افزایش کیفیت زندگی در شهرهاست. در دور اول برگزاری در سال ٩٣، تعداد معدودی شرکت کرده بودند اما در دور دوم ما با ٢٤ پروژه انتخابی مواجه شدیم که اجرای یکی از آنها در ملبورن استرالیا موجب کاهش ٤ درجه‌ای دمای شهر شد. به‌گفته وی در دور سوم ٤٠ کشور جهان حضور یافتند و بیش از ٣٠٠ پروژه داخلی و خارجی به رقابت پرداختند. ‌

شهرهای اسلامی نماد شهرهای کامل

مهدی جمالی‌نژاد، معاون وزیر کشور و رئیس سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌های کشور نیز در این همایش، شهرهای اسلامی را نماد شهرهای کامل خواند و گفت: شهرهای اسلامی هم صفات فعل انسانی و هم صفات فعل الهی را دارند و به همین علت ما باید به جای مدیران شهری به‌دنبال حامیان شهری باشیم. وی با بیان اینکه شهرها موجودات زنده هستند، گفت: یقیناً اگر ردپای ایدئولوژی حاکم در جامعه را بر شهرها ایجاد کنیم به شهر پایدار می‌رسیم و آن زمان شهرهای زیست پذیر و انعطاف پذیر خواهیم داشت.‌

٢ هزار و 500 قرارداد خواهرخواندگی میان شهرهای جهان

هم‌اکنون ٢ هزار و ٥٠٠ قرارداد خواهر خواندگی میان شهرها و پایتخت‌های جهان منعقد شده تا زمینه برای گسترش دیپلماسی شهری در دنیا فراهم شود. سهم ایران از این قراردادها، ١٤٠ پیمان خواهر خواندگی با شهرهای کشورمان و سایر شهرها و پایتخت‌های جهان است که جز دو مورد، همگی در طول ٤٠ سال بعد از انقلاب منعقد شده است.
عباس موسوی، سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت خارجه با اعلام این مطلب در چهارمین دوره جایزه جهانی خشت طلایی گفت:این جایزه اقدام ارزشمندی است، چرا که باعث تبادل تجربیات و همکاری با سایر کشورها می‌شود، در واقع با گسترش دیپلماسی دیگر تنها دو موضوع جنگ یا صلح در دستور کار قرار ندارد بلکه توسعه مسائل انسانی، تبادل تجربیات علمی و فرهنگی، فقرزدایی و غیره نیز وارد حوزه دیپلماسی شده است.
سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد: دیپلماسی‌های نوین بستر جدیدی را در جامعه مدرن ایجاد کرده‌اند به گونه‌ای که دیپلماسی‌های سنتی به تنهایی توان مقابله با مسائل را نداشتند، بدون تردید مهم‌ترین بازیگران این دیپلماسی افکار عمومی هستند، چرا که امروز برخلاف گذشته که خواست مردم، محلی از اعراب نداشت، این روزها دیپلماسی‌های عمومی و شهری راهگشا است.
موسوی با بیان اینکه قرارداد خواهرخواندگی یکی از معقولات دیپلماسی است، تأکید کرد: امروز بیش از 2500 قرارداد خواهرخواندگی در دنیا منعقد شده است و میان تهران و سایر شهرها نیز 141 قرارداد منعقد شده که به جز دو مورد تمامی این قراردادها مربوط به 40 ساله انقلاب است که این امر نشان می‌دهد این دیپلماسی عمومی با ذات و ماهیت انقلاب که همان گفتمان صلح همراه با عدالت و آزادی همراه با رعایت حقوق است در دستور کار قرار گرفته است.
 وی تأکید کرد: دیپلماسی شهری می‌تواند منتقل‌کننده پیام صلح و دوستی مردم به جهان باشد، جوایزی همچون خشت طلایی در تقویت صلح و دوستی و مصالح ارزنده بشری نقش زیادی ایفا کند و وزارت امور خارجه نیز در عرصه بین‌المللی و سیاست خارجی اعلام آمادگی می‌کند تا از انواع دیپلماسی‌های نوپدید حمایت کند و وزارت امور خارجه می‌تواند نقش محوری در موضوع دیپلماسی شهری یا تحقق مصالح عامه مردم ایفا کند.‌

بیش از نیمی از جمعیت جهان شهرنشین هستند

‌دبیر کل سازمان ملل در پیامی اعلام کرد که شهرها بیش از دو سوم انرژی جهان را مصرف می‌کنند و تولیدکننده بیش از 70 درصد گازهای گلخانه‌ای هستند.
‌در اختتامیه جایزه «خشت طلایی» پیام آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد، که به‌مناسبت روز شهرها صادر شده بود،
قرائت شد.
در این پیام آمده است: امروزه بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و تخمین زده می‌شود که تا پایان سال 2050 این جمعیت افزایش یابد و هنوز بسیاری از سازه‌هایی که برای اسکان و ارائه خدمت به این جمعیت شهرنشین رو به افزایش نیاز است، ساخته نشده و حتی ساخت شهرهای جدید دیگری نیز مورد نیاز خواهد بود که این امر فرصت‌های بسیاری را برای ایجاد راه‌حل‌های کارآمد در خصوص موضوعاتی مانند تغییرات اقلیمی فراهم آورده و راه‌های جدیدی را به سمت آینده‌ای پایدارتر به روی ما می‌گشاید.
وی در این پیام نوشت: شهرها بیش از دو سوم انرژی جهان را مصرف می‌کنند و تولیدکننده بیش از 70 درصد گازهای گلخانه‌ای هستند. تصمیماتی که در دهه‌های آینده در رابطه با زیرساخت‌های شهری گرفته می‌شود، تأثیرگذارترین تصمیمات بر نمودار تولید گازهای گلخانه‌ای خواهد بود و بدون شک شهرها، تعیین‌کننده موفقیت یا شکست ما در برابر کنترل تغییرات اقلیمی خواهند بود.
وی نوشت: بسیاری از راه‌هایی که برای حرکت به سوی آینده پایدار و کم‌کربن وجود دارد از حمل و نقل عمومی برقی گرفته تا استفاده از انرژی تجدیدپذیر و مدیریت بهینه پسماند، هم‌اکنون در دسترس قرار دارند و شهرها در نقاط مختلف دنیا در حال تبدیل آنها به واقعیت هستند، اما ما نیاز داریم تا این موضوع را به یک هنجار تبدیل کنیم و اکنون زمان یک اقدام جسورانه است و در روز جهانی شهرها بیایید متعهد شویم تا نوآوری‌ها را در راه تضمین زندگی بهتر برای نسل‌های آینده به کار گیریم و مسیری را به توسعه شهری پایدار و فراگیر انتخاب کنیم که به سود همگان باشد.‌