تغییر آیین نامه انضباطی دانشجویی به نفع دانشجویان

هدی هاشمی
خبرنگار
واکنش‌ها به شیوه‌نامه اجرایی شورای انضباطی دانشجویان سرانجام باعث شد تا وزارت علوم این شیوه‌نامه را تغییر داده و اصلاح کند. شهریور ماه امسال زمانی که آیین‌نامه انضباطی دانشجویان تدوین شد فعالان دانشجویی به این شیوه‌نامه اعتراض کردند آنها بر این باور بودند که تغییرات گسترده و قابل ملاحظه‌ای در مقررات انضباطی دانشجویان انجام شده است و این آیین‌نامه وضعیت رسیدگی به اتهامات دانشجویان در کمیته‌های انضباطی را به مراتب جدی‌تر و شدیدتر می‌کند. فعالان دانشجویی معتقد بودند این شیوه‌نامه حریم خصوصی دانشجویان را زیر سؤال می‌برد.
با این حال، دیروز معاون حقوقی رئیس جمهوری در گفت‌و‌گو با ایرنا با اشاره به اینکه این آیین‌نامه مغایر با منشوری است که رئیس جمهوری پیگیر آن است، اعلام کرد: «اصل وجود یک نظام انضباطی و انتظامی صحیح است ولی اگر مسائلی در آن وجود داشته باشد که با قانون اساسی یا قوانین مرتبط و منشوری که رئیس جمهوری پیگیر اجرای آن است، مغایر باشد، باید اصلاح شود. ما برای تصویب این شیوه‌نامه با تشکل‌های دانشجویی صحبت کرده و نظر وزرا را می‌گیریم و اگر موردی وجود داشته باشد که مغایر با قانون اساسی یا سایر قوانین باشد یا با منشوری که رئیس جمهوری ابلاغ کردند، مغایرتی داشته باشد، آن را اصلاح می‌کنیم.» لعیا جنیدی با تأکید بر اینکه شیوه‌نامه باید اصلاح شود تأکید کرد: چون شیوه‌نامه انضباطی در همه کارها وجود دارد. مثلاً من عضو هیأت علمی دانشگاه تهران هستم و یک قانون انتظامی در دانشگاه وجود دارد که ما باید قوانین و دستورالعمل‌ها را رعایت کنیم. بنابراین برای کسی که کارمند است قانون تخلفات اداری وجود دارد که باید آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های اداری را رعایت کند. کسی که در صنفی قرار دارد مانند وکیل دارای مقررات انضباطی و انتظامی است و مثلاً اگر شما هنگام یک کار تحقیقی که باید به استاد تحویل دهید، اگر کار فرد دیگر را کپی کنید، در واقع از لحاظ انضباطی تخلف کرده‌اید و باید رسیدگی شود.


علی ربیعی سخنگوی هیأت دولت در این باره در جمع خبرنگاران اعلام کرد: در جلسه دیروز هیات وزیران تاکید شد وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تشکل‌های دانشجویی مراودات داشته باشند، معاونت حقوقی رئیس جمهوری نیز در این زمینه همکاری می‌کند تا حقوق شهروندی و مسائل مورد نظر دانشجویان در این آیین نامه‌ها ملاحظه شود. تصمیم گرفته شد که دیدگاه تشکل‌ها در این اصلاحیه‌ها مورد توجه قرار گیرد.

شیوه‌نامه شفاف‌سازی می‌شود
البته این اولین باری نیست که آیین‌نامه انضباطی دانشجویان تغییر می‌کند. سال 88 بود که کامران دانشجو وزیر اسبق علوم تصمیم به تغییر شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان می‌گیرد. بعد از انتخابات یازدهم دانشجویان از وزیر علوم و رئیس جمهوری خواستند تا به فرآیند انضباطی دانشجویان توجه کنند و شیوه نامه‌ای را که در سال 88 تدوین شد بازنگری کنند. سال 94 دستورالعمل انضباطی رسیدگی به تخلفات دانشجویان توسط وزیر سابق علوم امضا شد؛ دستورالعملی که ضمن تأمین حقوق دانشجویان، بر شفافیت و دقت در فرآیند رسیدگی‌ انضباطی تأکید می‌کرد. این آیین‌نامه اگر چه مورد تأیید دانشجویان بود اما مورد پذیرش برخی از افراد نبود. برای همین افرادی خارج از دانشگاه به دانشگاهیان فشار آوردند تا این آیین‌نامه را تغییر دهند . با این حال اوایل شهریور ماه امسال بود که خبر اصلاح شیوه‌نامه انضباطی سال 88 از سوی معاونت دانشجویی وزارت بهداشت مطرح شد. مسئولان وزارت علوم با همکاری وزارت بهداشت اعلام کردند که آیین‌نامه انضباطی دانشجویان مترقی‌تر شده است، موضوعی که البته با واکنش بسیاری از دانشجویان همراه شد، آنها اعلام کردند در این آیین‌نامه بسیاری از حقوقی را که دانشجویان داشتند دیگر ندارند. در حقیقت از نگاه دانشجویان بندهایی به آیین‌نامه جدید اضافه شده بود که حریم خصوصی دانشجویان نقض می‌شد و در سوی دیگر تنبیهات سنگین‌تری برای دانشجویان در نظر گرفته بودند. همین موضوع موجب شد تا دانشجویان به آن واکنش نشان دهند اعتراض به این شیوه‌نامه انضباطی آنقدر زیاد بود که وزیر علوم صدای منتقدان را بشنود. به‌گزارش ایرنا ، منصور غلامی دیروز در حاشیه هیأت دولت از بازنگری در شیوه‌نامه انضباطی توسط دانشگاه‌ها به‌منظور شفاف‌سازی بیشتر خبر داد. او تأکید کرد: آیین‌نامه انضباطی دانشجویان مصوبه خاص خود را دارد که در حال اجرا است البته در قانون، شیوه نامه‌ای برای اجرای دقیق این آیین‌نامه توسط دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تنظیم و تصویب شده است. وی به تغییرات جدید در آیین‌نامه جدید انضباطی دانشجویان که بتازگی تصویب شده است اشاره و خاطرنشان کرد: در آیین‌نامه جدید دو نکته افزوده شده است، نخست تخلفات اخلاقی در دوره بالینی دانشجویان پزشکی است چرا که دانشجویان پزشکی یک دوره آموزشی در بیمارستان باید بگذرانند؛ نکته دوم در مورد فضای مجازی است که مقداری نگرانی میان دانشجویان ایجاد کرده است. دانشجویان نگران ورود به بخش‌های خصوصی فضای مجازی خود هستند که البته این موضوع مدنظر آیین‌نامه انضباطی نیست و قبل از اینکه معاونت حقوقی رئیس جمهوری به این مسأله ورود یابد، معاونان دانشجویی دانشگاه‌ها در حال بازنگری این قسمت از آیین‌نامه برای شفاف‌تر کردن آن هستند.
 وزیر علوم، تحقیقات و فناوری این نکته را هم اعلام کرد که از دانشگاه‌ها خواسته است نظرات و پیشنهادات دانشجویان درباره آیین‌نامه انضباطی منتقل شود.
غلامی در پاسخ به این سؤال که آیا تضمین می‌دهد با این آیین‌نامه نقض حریم خصوصی صورت نمی‌گیرد؟، تأکید کرد: قطعاً همین‌طور است، بحث قانونی ورود به حریم خصوصی افراد نیاز به مجوز قانونی دارد و این شیوه‌نامه به‌منزله ورود به حریم خصوصی دانشجویان نیست. برای شفاف‌تر شدن این مسأله، بازنگری در شیوه‌نامه در حال انجام است. وزیر علوم با ارائه آماری در مورد تخلفات دانشجویان در دانشگاه‌ها یادآور شد: بر اساس بررسی‌های به عمل آمده، تخلفاتی که در بخش غیرآموزشی دانشجویان در سال ۹۷ گزارش شد، شامل یک دهم درصد دانشجویان می‌شود. این تخلفات جمعیت زیادی از دانشجویان را در بر نمی‌گیرد چون دانشجویان که متخلف نیستند و این نگرانی‌ها بیشتر در حوزه فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی دانشجویان وجود دارد و البته تعدادشان اندک است. وی در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه دانشجویان بر اساس آیین‌نامه انضباطی نمی‌توانند نماینده‌ای در کمیته‌های انضباطی داشته باشند گفت: آیین‌نامه انضباطی در مواردی که لازم باشد هیأت‌های بدوی و تجدیدنظر می‌توانند از نمایندگان دانشجویان دعوت کنند؛ اما در برخی موارد حضور دانشجویان در این کمیته‌ها به نفع‌شان نیست.

دانشگاهیان چه می‌خواهند؟
تغییر و اصلاح شیوه‌نامه اجرایی شورای انضباطی دانشجویان با واکنش بسیاری از فعالان دانشجویی و مسئولان کشوری مواجه شد. برخی از دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که وزیر علوم در اصلاح این شیوه‌نامه باید به حریم خصوصی دانشجویان توجه کنند. محمد علی کامفیروزی فعال دانشجویی در این باره به ‌«ایران» می‌گوید: عمده اعتراض‌های دانشجویی به شیوه‌نامه اجرایی انضباطی دانشجویان، حول محور تجسس در حریم خصوصی دانشجویان و تحدید حقوق دانشجویان در رسیدگی‌های انضباطی است، اما واقعیت این است که شیوه نامه جدید انضباطی دانشجویان، نه فقط برخی حقوق دانشجوی در مظان اتهام را نقض می‌کند و نه تنها زمینه تعرض به حریم خصوصی دانشجویان را فراهم می‌کند، بلکه ایرادات مفصل دیگری هم دارد؛ یعنی مثلاً زمینه ساز نقض حقوق شاکی در رسیدگی‌های انضباطی است یا در بین مواد خود شیوه نامه بعضاً تعارضاتی وجود دارد یا بعضاً مواد این شیوه نامه در تعارض با مقررات بالادستی اش است. وی تأکید می‌کند: اگر بخواهم یک تحلیل کلی از شیوه نامه جدید بدهم، مصوبه‌ای با تناقضات، ایرادات مهم اجرایی، مبتنی بر یک نگاه محدود و بعضاً بی‌توجه به حقوق اساسی دانشجویان و تضمینات لازم برای رعایت و اجرای آن است. حتی به‌نظر من این شیوه نامه از روح تربیتی و آموزشی دورتر شده و بیشتر نگاهی تنبیه‌گرا دارد.
کامفیروزی با اشاره به اینکه آیین نامه باید شفاف باشد اظهار می‌کند: به نظرم مهم‌ترین تغییر در این شیوه نامه باید حول محور شفافیت و دقت حداکثری در رسیدگی‌های انضباطی و همچنین رعایت حقوق دانشجویان باشد. حریم خصوصی دانشجویان باید مصون از هر تعرضی بماند و زمینه هرگونه تجسسی در حریم خصوصی دانشجویان از بین برود. تخلفات و تنبیهاتی که بر خلاف آیین نامه انضباطی اضافه شده، باید همگی حذف شود و همچنین ترکیب کمیته‌های انضباطی و شرایط انتخاب و عزل آنها به همان حالت سابق بازگردد تا انتخاب اعضای کمیته‌های انضباطی در اختیار شوراهای دانشگاه قرار بگیرد و از انحصار یک فرد خاص خارج شود. البته این شیوه نامه ایرادات اجرایی و محتوایی دیگری هم دارد که باید با یک کار کارشناسی دقیق حقوقی بررسی و اصلاح شود.‌‌