مربیان ما در گردونه نتیجه‌گیری گرفتارند

محمد محمدی سدهی
خبرنگار
بر اساس اعلام فیفا، ۳۰ اکتبر (8 آبان) به عنوان روز جهانی مربی نامگذاری شده است؛ حرفه‌ای که با چالش‌های زیادی روبه‌روست و البته مربیان همچون معلم نقش بسزا و مهمی در تربیت بازیکنان دارند. این جمله که «چمدان مربیان همیشه بسته است» اشاره به لرزان بودن پایه‌های نیمکت مربیان در سراسر دنیا دارد و اینکه آینده شغلی‌شان به نتایج گره خورده است. این وضعیت در فوتبال ایران بنا به دلایل مختلفی از جمله فشار از سوی مدیریت باشگاه یا هواداران بدتر هم هست.
جلال طالبی، سرمربی اسبق تیم ملی فوتبال که در جام جهانی 1998 فرانسه با پیروزی 2-1 مقابل امریکا تاریخ ساز شد، درخصوص چالش‌های مربیان به خبرنگار «ایران» گفت: «نبود امنیت شغلی مهم‌ترین چالش مربیان است. یکی دیگر از مشکلات مربیان که البته مربوط به کشور ما می‌شود، عدم دریافت مبلغ قراردادشان است و مربیان کشورمان معمولاً باید سال‌ها به دنبال حق و حقوقشان بدوند. از طرفی مربی سیبل است و هیچ حمایتی از سوی مدیریت باشگاه‌ها یا تیم‌ها نمی‌شود تا مربی بتواند تصمیماتی را که در نظر دارد در بلندمدت عملی کند. همیشه باخت‌ها به گردن مربی است و بردها توسط بازیکنان به دست می‌آید. متأسفانه در کشور ما مربی با مسائل حاشیه‌ای زیادی روبه‌رو است و این مسائل موجب می‌شود تا امنیت شغلی پایینی داشته باشد. یکی دیگر از مشکلات فوتبال ما، مسائل فرهنگی است که گریبان همه ارکان فوتبال بخصوص مربیان را می‌گیرد. فوتبال ما نیازمند تغییر ساختار فرهنگی است تا یک مربی بتواند با خیال راحت‌تر کار کند و به دنبال گرفتن نتیجه باشد.»


او با اشاره به اینکه می‌گویند «مربی استخدام می‌شود که اخراج شود»، افزود: «این فرمولی است که در کل دنیا وجود دارد اما مهم‌ترین موضوع در کشور ما و البته کشورهای حاشیه خلیج فارس این است که زمان زیادی در اختیار مربی قرار نمی‌دهند و در صورت باخت در 2،3 بازی سریعاً مربی را تغییر می‌دهند چرا که از سوی مدیریت و سکوها، شکست تنها بر گردن مربی است. چه مربی مقصر باشد و چه نباشد باید تاوان کم کاری‌های موجود را بدهد.»
طالبی ادامه داد: «در کشور ما یک معلم چقدر اعتبار دارد و چقدر به جایگاه او اهمیت داده می‌شود؟ مربی هم یک معلم است و در هر مقطعی که باشد وظیفه آموزش به شاگردانش را دارد اما هیچ زمان آن گونه که شایسته است از مربیان تقدیر نمی شود. مربی وظیفه دارد که همیشه توقع مدیران و هواداران را برآورده کند و در صورتی که این اتفاق نیفتد با تابلوی خروج مواجه می‌شود. متأسفانه همیشه برآورده شدن توقع مدیران یعنی نتیجه گیری و به مسائل دیگر اهمیت داده نمی شود.»
طالبی معتقد است دانش مربیان داخلی نسبت به خارجی‌ها تفاوت زیادی ندارد:«ما مربیان جوان خوبی داریم که آگاهی زیادی دارند. پخش مسابقات خارجی از طریق تلویزیون موجب افزایش دانش مربیان می‌شود و علاوه بر این کلاس‌های فیفا موجب شده تا دانش مربیانمان بیشتر شود. اما مربیان ما  در گردونه نتیجه گیری گرفتارند و اگر یک مربی جوان نتیجه مطلوب نگیرد، با انتقاد و حتی پرخاشگری مواجه می‌شود. از طرفی قیاس مربیان داخلی با خارجی یکی از مشکلات مربیان است. موضوعی که در برخی مواقع موجب پیشرفت می‌شود و گاهی باعث می‌شود مربی از دنیای فوتبال محو شود.»
او در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا شده که از انتخاب شغل مربیگری پشیمان شود؟ گفت:«هیچگاه این اتفاق نیفتاد. همیشه در حد توانم سعی کردم با بازیکنانم درست برخورد کنم و مربی مؤثری باشم. از سویی در زمان مربیگری من پیروزی مقابل برخی از تیم‌ها موجب افزایش غرور ملی مان شد و این بهترین موضوعی است که در زمان مربیگری‌ام به آن رسیدم. مسلماً بهترین دوران مربیگری‌ام جام جهانی 1998 بود و خوشبختانه بازیکنان هم در این جام جهانی عملکرد خوبی داشتند و پیروزی مقابل امریکا همیشه به یاد مردم خواهد ماند. دلیل موفقیت تیم هم وجود بازیکنان باکیفیت و مدیریت خوب تیم ملی بود. آرزوی هر مربی‌ای شادی دل مردم و هواداران است.»
طالبی در خصوص استفاده از مربیان خارجی در فوتبال ما افزود: «قطعاً مربیان خارجی در فوتبال ما تأثیر مثبتی خواهند داشت اما این موضوع به نوع نگاهمان بستگی دارد. تعدادی از مربیان آمدند و به فوتبال ما کمک کردند. مثلا کارلوس کی روش می‌توانست کمک بیشتری به فوتبال ما کند اما این اتفاق نیفتاد. او 8 سال اینجا بود و می‌توانست حداقل 18 مربی را آموزش دهد. علاوه بر کی روش، برانکو هم در فوتبال ما تأثیرگذار بود. در حال حاضر هم ویلموتس این توان را دارد که کیفیت فوتبال ایران را بیش از گذشته به دنیا نشان دهد.» او در پاسخ به این سؤال که بهترین شاگرد شما در دوران مربیگری چه بازیکنی بود؟ گفت:«تمام بازیکنان تیم جام جهانی 98 شاگرد ممتاز بودند و در سطح باشگاهی حمید علیدوستی یکی از بهترین شاگردانم بود. در آن زمان جوانان خوبی در تیم ملی حضور داشتند و برای موفقیت متحد بودند. از تمام شاگردانم تشکر می‌کنم و برای آنها آرزوی بهترین‌ها را دارم.»

یادداشت
نقطه ضعف مربیان وطنی نسبت به خارجی‌ها

بیژن ذوالفقارنسب
رئیس کانون مربیان فوتبال
امروز 8 آبان مصادف است با روز جهانی مربی. اگر بخواهم از مهم‌ترین چالش مربیان ایرانی در سال‌های اخیر صحبت کنم باید به مشکلات اقتصادی اشاره کنم که باعث شده مربیان در دریافت مبالغ قرارداد خود با مشکلاتی مواجه شوند و اکثر آنها مجبور می‌شوند برای دریافت حق و حقوق‌شان به کمیته حل اختلاف فدراسیون فوتبال مراجعه کنند. مربیان ایرانی شاغل در لیگ برتر دوره مربیگری A آسیا را گذرانده‌اند و این یکی از شروط مربیگری در لیگ برتر است که خوشبختانه طی 5 سال اخیر میزان اطلاعات و دانش مربیان وطنی افزایش پیدا کرده و از کیفیت بالایی برخوردارند اما نارسایی‌ها، مشکلات و عدم مدیریت کلان فوتبال مانع کار مربیان ایرانی در برخی از تیم‌ها می‌شود. در سال‌های اخیر تعدادی مربی خارجی به ایران آمدند که برخی کیفیت بالایی نداشتند البته در این بین مربیان خارجی خوبی همچون برانکو که تحصیلکرده تربیت بدنی است، آمدند و دانش لازم برای بالا بردن کیفیت تیم تحت هدایتش را داشت و علم روانشناسی ورزشی را هم بخوبی می‌دانست. تنها نقطه ضعف مربیان ایرانی این است که پس از کسب مدرک مربیگری، علم خود را به روز نمی‌کنند و تنها درگیر کار عملی فوتبال می‌شوند. سال‌ها از تشکیل کانون مربیان می‌گذرد و برخلاف شایعات، این کانون همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد. کانون مربیان که یکی از وظایف اصلی‌اش رسیدگی به مشکلات مربیان است، در تمام استان‌های کشور فعال است و حتی امسال (12 آبان) مجمع سالانه کانون مربیان برگزار می‌شود و در حاشیه آن مراسم ویژه‌ای تدارک دیده شده تا از چند پیشکسوت مربی فوتبال تجلیل شود.