زندانی کردن بدهکار غیرمتمکن شرعی نیست

يکي از مراجع تقليد شيعيان بر لزوم اثبات «تمکن پرداخت» براي به زندان انداختن افراد بدهکار تأکيد کرد و گفت: زنداني کردن بدهکار غيرمتمکن شرعي نيست. آيت‌ا... سيدموسي شبيري زنجاني در ديدار حجت‌الاسلام مظفري رئيس دادگستري استان قم، بر لزوم اثبات «تمکن پرداخت» براي به زندان انداختن افراد بدهکار تأکيد کرد و گفت: نبايد شرايط به گونه‌اي باشد که اول بدهکار را به زندان بيندازند و بعد از او بخواهند درخواست اعسار دهد. وي افزود: قاضي وظيفه دارد قبل از اينکه حکم به زندان کند، تمکن فرد را بررسي کند، اگر فرد تمکن داشت و عمداً از پرداخت بدهي سرپيچي کرد، براي واداشتن او به پرداخت، حالا مي‌تواند براي او حکم زندان صادر کند نه اينکه از اول فرد را در زندان بيندازد. اين استاد سطوح عالي حوزه با اشاره به برخي از اخباري که درباره برخورد قضات با مردم به ايشان رسيده گفت: گاهي شنيده مي‌شود که برخي از قضات براي خود، شأن و جايگاه خاصي را قائل شده و با مردم از سر استعلاء برخورد مي‌کنند. اگر چنين مواردي وجود دارد بايد به آن رسيدگي شود. شرايط بايد به گونه‌اي باشد که مراجعه کننده از حضور در محضر قاضي احساس آرامش کند. وي شجاعت و اخلاص را از ويژگي‌هاي لازم براي تصدي قضاوت دانست و بيان داشت: قاضي اگر مخلص باشد و در کار خود به خداوند و حضرات معصومين متوسل شود، خدا براي او نه يک راه، بلکه سُبُل متعدد قرار مي‌دهد و قطعا در دنيا و آخرت مأجور است. آيت‌ا... شبيري زنجاني تصريح کرد: اگر قاضي مخلص باشد به طعن و تبليغات خلافي که عليه او مي‌شود اعتنا نمي‌کند و فقط براي او رضاي خدا و اجراي دستورات دين مهم است و در چنين شرايطي قاضي در جامعه هم محبوب خواهد بود. وي در ادامه گفت: از مرحوم شيخ عبدالحسين فقيهي شنيدم مي‌گفت مرحوم شيخ عبدا... مازندراني که از مراجع تقليد زمان مشروطه بود قضاوت‌هاي مهم عراق را انجام مي‌داد و با اين وجود در بين مردم شيخ مقدسي بود و قضاوت‌هاي ايشان در نگاه مردم به ايشان و محبوبيتشان تأثيري نمي‌گذاشت و نمي‌پذيرفتند که از او قضاوت ناحقي صادر شده باشد چون انسان پاکي بود. اين مفسر قرآن کريم با تأکيد بر لزوم برگزاري جلسات «اخلاق مؤثر» براي قضات افزود: تاريخ شيعه پر است از علمايي که به خاطر شجاعت و اخلاص و عدالتشان براي ما آبرو بوده‌اند. يکي از علماي درجه اول قم شيخ جواد قمي بوده که قضاوت مي‌کرده است. وي ادامه داد: متولي باشي حرم حضرت معصومه(س) که در قم سلطنت مي‌کرد با رعيتش اختلاف پيدا مي‌کند و براي قضاوت نزد شيخ جواد قمي مي‌آيند. متولي باشي کنار شيخ مي‌نشيند. بعد از صحبت، شيخ جواد متوجه مي‌شود براي رفع اختلاف آمده‌اند و به متولي باشي مي‌گويد رعيت بايد کنار دست شما بنشيند نه اينکه او پايين مجلس باشد و شما بالاي مجلس. يعني متولي را در کنار رعيت مي‌نشاند و متولي وقتي مي‌بيند اين رفتار نمي‌ارزد، حاضر نمي‌شود کنار او بنشيند و از شکايت منصرف مي‌شود. علماي سلف ما خدا را در نظر مي‌گرفتند و قضاوت مي‌کردند و همين موضوع سبب محبوبيت آنان در جامعه شده بود.