اصرار اردوغان بر توقعات غیرمنطقی

شهروند| دومین‌بار است که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه درباره برخی اظهارنظرهای انتقادی چهره‌های سیاسی و رسانه‌های ایران در زمینه سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه زبان به انتقاد می‌گشاید و درخواست‌های غیرمنطقی و غیردیپلماتیک مطرح می‌کند؛ درخواست‌هایی که گهگاه می‌توان آنها را دخالت در امور داخلی ایران تعبیر کرد.
اگرچه ایران همواره سعی کرده است در روابط خود با ترکیه اصل دوستی و همجواری را رعایت کند، اما برخی تحولات در منطقه موجب شده است مقامات ترکیه هر از چند گاهی زبان به تندی علیه ایران بگشایند و درخواست‌های غیرمنطقی مطرح کنند. این‌بار هم اردوغان در سخنانی گفته از «برخی اظهارنظرهای چهره‌های سیاسی ایران درباره حمله ترکیه به کُردهای سوریه ناراحت شده است». او در ادامه گفته است: «لازم بود رئیس‌جمهوری ایران این صداها را ساکت کند.» اردوغان البته به این موضوع اشاره کرده که این اظهار نظرها از «خارج از دولت ایران» بوده است. احتمالا اشاره اردوغان به موضعگیری انتقادی رسانه‌های ایرانی درباره حمله ترکیه به سوریه و نقش حریم سرزمینی این کشور بوده است. البته برخی از چهره‌های سیاسی نیز این اقدام ترکیه را مورد انتقاد قرار دادند.
رئیس‌جمهوری ترکیه در ادامه گفته است: «ایران ۲۰‌سال درگیر پرونده هسته‌ای بوده و در این دوران همه می‌دانند که موضع اردوغان چه بوده است. حالا از ایران صدا‌های متفاوتی می‌شنویم که البته از طرف دولت نیست و ما این موضوع را با جدیت دنبال می‌کنیم.» خبرگزاری آناتولی نیز این اظهارات رئیس‌جمهوری ترکیه را پوشش و گزارش داده است: «اردوغان در ادامه انتقاد از ایران گفت این موارد شخص بنده و تمام نزدیکانم را آزار می‌دهد. ما (ترکیه، روسیه و ایران) سه کشور طرف توافقنامه سوچی هستیم. اکنون این روند را چگونه ادامه خواهیم داد؟ این اقدامات نادرست است. اظهارات آنان را در این زمینه محکوم می‌کنم.»
سخن از اعتراض یک مقام خارجی به سیاست‌های ایران نیست؛ چراکه اعتراض در عرف دیپلماتیک معمول و مرسوم است. سخن از این است که اردوغان در صحبت‌های خود گهگاه آداب دیپلماتیک را رعایت نمی‌کند. او حتی در واکنش به اعتراضات برخی نمایندگان مجلس به سخنان اخیرش و درخواست برای لغو سفر اردوغان به ایران باز هم جانب ادب را رعایت نکرده و گفته بود: « نمایندگان مجلس ایران در سطح من نیستند.»


البته در همان زمان نیز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در پاسخ به این اظهارات اردوغان گفت که «کسانی که با اشتباهات استراتژیک و سیاست‌های بلندپروازانه خود خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورده‌اند، بهتر است با اتخاذ سیاست‌های مسئولانه از ظرفیت‌های موجود جهت ایجاد آرامش و همگرایی در منطقه استفاده کنند.» درخصوص عملیات چشمه صلح اردوغان در سوریه نیز ایران به دیپلماتیک‌ترین وجه ممکن اعتراض خود را اعلام کرده است. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با ابراز نگرانی از اقدام نظامی ترکیه در داخل اراضی سوریه و با توجه جدی به وضع انسانی و خطرات مترتب بر غیرنظامیان در منطقه تحت درگیری، به توقف فوری حملات و خروج نظامیان ترکیه از خاک سوریه تاکید کرد. در بیانیه وزارت امورخارجه آمده بود: «وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با درک نگرانی‌های امنیتی ترکیه همان‌گونه که پیش از این نیز تصریح کرده است اقدام نظامی را نه‌تنها عاملی برای برطرف‌سازی نگرانی‌های امنیتی این کشور ارزیابی نمی‌کند، بلکه آن را منجر به واردآمدن خسارات مادی و انسانی گسترده دانسته و بر این اساس مخالفت خود را با این اقدام اعلام می‌کند.»
البته شاید اشاره اردوغان به بیانیه‌ای است که اخیرا از سوی تعدادی از نمایندگان مجلس ایران در محکومیت عملیات چشمه صلح امضا و قرائت شده است. در این بیانیه آمده بود: «امروز فریاد مظلومیت کردهای سوریه بر اثر تجاوز دولت ترکیه بلند است. در دنیایی که حاکمان آن دم از برادری،‌ عدالت و حمایت از مظلوم سر می‌زنند، سکوت ننگین سازمان‌های بین‌المللی در تاریخ مثل همیشه ثبت خواهد شد. سکوت سیاسی دولت‌های مدعی حقوق بشر و سازمان ملل در تاریخ خواهد ماند. ریاست محترم مجلس شورای اسلامی در اعتراض به حمله نظامی ترکیه به مردم بی‌دفاع سوریه سفر خود را به ترکیه را لغو می‌کند و این قابل تقدیر و تشکر است. ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی بر خود لازم می‌دانیم که از مظلومان کُرد سوریه دفاع و حمایت کرده و انتظار داریم که دولت جمهوری اسلامی ایران که حامی مظلومان است، از طرق مختلف حمایت خود را از مظلومان کُرد سوریه
اعلام کند.»
به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهوری ترکیه از همتای ایرانی خود انتظار داشته است که جلوی قرائت این بیانیه را بگیرد؛ اما ظاهرا اردوغان از تعاملات سیاسی داخلی در ایران چندان مطلع نیست. چراکه در ایران هیچ رئیس‌جمهوری نمی‌تواند جلوی انتشار بیانیه‌های نمایندگان مجلس را بگیرد و چنین انتظاری از حسن روحانی نیز به دور از واقع‌بینی است. وانگهی واقعیت این است که افکار عمومی در ایران با حمله ترکیه به کُردهای سوریه همراه نیست و طبیعی است که برخی اظهارنظرهای انتقادی نیز برآیندی از همین افکار عمومی باشد.