روزنامه جمهوری اسلامی
1398/08/01
راه‌حل مشکلات لبنان اصلاحات یا تغییر دولت؟
دکتر محمدمهدی مظاهریاستاد دانشگاه
منطقه پرتلاطم غرب آسیا این روزها در هر نقطه خود شاهد نوعی درگیری، آشوب، اعتراض و جنگهای قومی است؛ درحالی که چند هفته‌ای بیشتر از پایان اعتراضات مردمی در عراق نمی‌گذرد و بحران حمله ترکیه به مناطق کردنشین سوریه با پایان آتش‌بس بین دو کشور درحال ورود به مرحله جدیدی است، لبنان؛ این عروس پا به سن گذاشته خاورمیانه نیز درگیر اعتراضات گسترده مردمی نسبت به عملکرد دولت شده است.
اعتراض‌ها در لبنان از پنج‌شنبه گذشته در پی نارضایتی مردم از وضع مالیات بر سوخت و همچنین افزایش خدمات اینترنتی از جمله تماس با واتساپ آغاز شد. ازسوی دیگر نارضایتی مردم از وضعیت بانک‌ها که بعضا بهره‌های زیادی می‌گیرند و در تبادلات مالی و ارزی نیز با محدودیت‌هایی رو به رو هستند و نیز پایین بودن سطح خدمات از جمله در زمینه جمع‌آوری زباله و پسماند است. در مجموع مردم لبنان این روزها از حجم عظیم فساد، بی‌عدالتی و تحمیل هزینه‌های زیاد ازسوی دولت به جامعه شاکی هستند و طی چند روز گذشته اعتراضات خیابانی را شکل داده‌اند که از آن به‌عنوان یکی از بزرگترین ناآرامی‌های داخلی لبنان در دهه‌های اخیر یاد میشود.
معترضان لبنانی خواستار استعفای نخست‌وزیر این کشور و برگزاری انتخابات زودهنگام در لبنان شده‌اند؛ راهکاری که در کشورهای توسعه یافته و دموکراتیک غربی و یا منظم و مسئولیت‌پذیر شرقی می‌تواند به عنوان راهکاری مطلوب جهت تغییر وضع موجود باشد، اما با وجود وضعیت سیاسی پیچیده لبنان، موثر بودن چنین راهکاری برای آن اندکی جای تردید دارد.
سیستم سیاسی در لبنان پارلمانی است و این نظام با توجه به شرایط فرقه‌ای، اجتماعی و مذهبی خاص این کشور دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده است که تمامی اقوام و مذاهب(مسلمانان سنی و شیعه ومسیحیان مارونی و ارتدکس) در آن سهمی از قدرت سیاسی داشته باشند. این توافق حاصل قرارداد طائف (1990) است که به جنگهای داخلی 15 ساله در لبنان پایان داد. برطبق این توافق، رئیس‌جمهور لبنان از میان مسیحیان مارونی، نخست‌وزیر از میان مسلمانان سنی مذهب، رئیس مجلس از بین شیعیان و معاون نخست‌وزیر از بین مسیحیان ارتدوکس انتخاب میشود. کرسی‌های مجلس لبنان نیز به‌طور مساوی بین مسیحیان و مسلمانان تقسیم شده‌است. با این حال، صحنه سیاسی لبنان در سالهای اخیر همواره شاهد نقص در روند چرخش قدرت بوده و انتخاب افرادی از بین احزاب مختلف برای تصدی پستهای مهم سیاسی، همواره به معضل سیاسی مهم این کشور تبدیل شده و نوعی بی‌ثباتی و عدم قطعیت را در ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی لبنان ایجاد کرده است.
به عنوان نمونه همین سال گذشته بود که دعواهای سیاسی بر سر دستیابی به ساختار کابینه و توافق گروه‌های سیاسی جهت تشکیل دولت، لبنان را با بحران سیاسی بزرگی مواجه کرد. این بحران سیاسی نه تنها می‌رفت تا بدهی‌های کشور کوچک لبنان را به مرز 100 میلیارد دلار نزدیک کند، بلکه زمینه دخالت قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به ویژه عربستان و آمریکا را در لبنان فراهم کرد. در نهایت کار به جایی رسید که حتی شاهد ربوده شدن و استعفای عجیب سعد حریری آنهم در خارج از کشور خود بودیم که البته مشخص شد این امر طرحی برنامه‌ریزی شده ازسوی عربستان سعودی برای ایجاد جنگ داخلی در لبنان بوده است.
بنابراین وجود چنین زمینه‌هائی برای ایجاد درگیری‌های جناحی و بی‌ثباتی سیاسی در لبنان و البته انگیزه قوی برخی کشورهای منطقه برای مداخله فرصت طلبانه در این کشور، ناظران و تحلیلگران سیاسی را به این جمع بندی می‌رساند که هر چند اعتراض مردم لبنان به مشکلات موجود منطقی و قابل قبول است، اما بی‌شک بهترین و مفیدترین راه حل برای آنها، تغییر دولت و وارد کردن عرصه سیاسی لبنان به یک دوره جدید کشمکشهای سیاسی و اختلافات جناحی و حزبی نیست. در مقابل، به نظر می‌رسد در مقطع کنونی بهترین پاسخ به مشکلات مردم لبنان، فرصت دادن به اصلاحات و دوری کردن از واکنشهای احساسی است که لبنان را به سمت گردابی با سرنوشت نامعلوم می‌برد.
شاید در موقعیت کنونی مردم، احزاب و سندیکاهای لبنانی باید با نیم نگاهی به بحرانهای سیاسی سالهای اخیر در کشور خود، در مورد ادامه اعتراضات خیابانی تصمیم بگیرند و اعتماد به بسته اصلاحات اقتصادی حریری و اعطای فرصتی حداقل چند ماهه به آن را نیز در بین گزینه‌های خود قرار دهند. در این برنامه اصلاحی کاهش 50 درصدی حقوق تمام نمایندگان و وزرای فعلی و سابق، اعمال مالیات 25 درصدی بر بانک‌ها و شرکت‌های بیمه، لغو مصوبه کاهش مستمری بازنشستگی نیروهای ارتش و سازمان‌های امنیتی و تعیین سقف برای حقوق نظامیان ازسوی دولت تضمین شده و همچنین قرار است تمام مالیات‌ها بر ارزش افزوده در بخش‌های خدماتی و تلفنی لغو شود. حمایت از صنعت داخلی و برداشتن مالیات بر واردات اصنافی که تولید داخلی دارند نیز بخش دیگری از اصلاحات پیشنهادی است. این تصمیمات چنانکه اجرایی شوند می‌توانند پاسخی مثبت به نارضایتی‌های مردم لبنان باشند و نتایج مفیدتری نسبت به تغییر دولت و ایجاد یک دوره بی‌ثباتی جدید در لبنان داشته باشند.
سایر اخبار این روزنامه
جزئیات وام 200 میلیون تومانی بانک مسکن
مهلت یک ماهه معاون اول رئیس جمهوربه چهار ماه رسیده ولی هنوز خبری از تولید کاغذ داخلی نیست
مافیای کاغذ همچنان می‌تازد
اردوغان دست خالی از روسیه بازگشت
عبدالرحیم اباذری
مکتب اخلاقی و تربیتی آیت‌الله حاج‌آقا مصطفی خمینی
سخنگوی قوه قضائیه:
245 مدیر به دلیل قصور در حوادث سیل اخیر تحت پیگرد قرار گرفتند
سخنگوی وزارت خارجه:
ایران آماده گفتگوی دو یا چندجانبه با عربستان است
ترامپ: سعودی‌ها به‌جز پول چیز دیگری ندارند
وزارت اطلاعات:
برنامه‌ریزی عوامل فرقه ضاله بهاییت برای هنجارشکنی در شیراز ناکام ماند
راه‌حل مشکلات لبنان اصلاحات یا تغییر دولت؟
همزمان با سالروز شهادت امام رضا(ع)
چهارمین دوره همایش «مجاهدان در غربت» در دامغان برگزار میشود
توضیح سازمان هدفمندی درباره واریز نشدن یارانه تعدادی از سرپرستان
منافع ملی، اولویت اول
