اظهارات عجیب اسکورسیزی در باره دنیای سینمایی مارول یک راست‌گویی جنجالی

همدلی|سید مسیح میرجعفری:«با وجود آن‌که این فیلم‌ها بسیار خوش‌ساخت هستند و بازیگران سعی می‌کنند بهترین عملکردشان را ارائه کنند اما بیشتر شبیه یک شهربازی (Theme Park) هستند.» اینها جملاتی است که مارتین اسکورسیزی کارگردان پیشکسوت و شهیر هالیوود درباره دنیای سینمایی مارول یا همان MCU در مصاحبه با مجله امپایر به زبان آورد. در مصاحبه‌ای که موضوع اصلی‌اش، فیلم جدید اسکورسیزی «مرد ایرلندی» بود، این اظهارات عجیب و مهم باعث شد توجه همه به سوی اسکورسیزی، کارگردانان مارول و افراد مرتبط با این موضوع جلب شود. شاید به جز خود اسکورسیزی کسی ارزش این کلمات را نمی‌دانست و سردبیران امپایر هم باورشان نمی‌شد پاسخ سوال درباره علاقه او به دنیای سینمایی مارول این قدر جنجالی باشد.
واکنش‌ها به سمت این اظهار نظر همان طور که احتمالا متوجه شده‌اید، بسیار سینوسی و ضد و نقیض بود. مثل همیشه که نظرات درباره مارول و بازار سینمایی‌اش این گونه بوده است. ابتدا موج توییت‌ها و پست‌های عجولانه و تند که اکثرشان سراسر توهین بود از طرف هواداران مارول سرازیر شد. پس از واکنش هواداران، جیمز گان، کارگردانی که خودش جنجال‌های زیادی دارد در جواب اسکورسیزی گفت:«زمانی که مردم بدون دیدن فیلم «آخرین وسوسه مسیح» به خاطر آن شروع به اعتصاب کردند بسیار خشمیگن شدم، اما حالا مارتین اسکورسیزی به همین روش، فیلم‌های من را قضاوت می‌کند. من همیشه اسکورسیزی را دوست داشتم، اکنون نیز بی صبرانه منتظر دیدن فیلم جدیدش «مرد ایرلندی» هستم.»
بعد از آن صفحه‌های هواداری مارول چه ایرانی و چه غیر ایرانی به جنگ خود در شبکه‌های اجتماعی نظم دادند و نظرات فیلم‌سازان دیگر را در مورد فیلم‌های مارول به اشتراک گذاشتند.
روی دیگر سکه اما واکنش‌های موافق اسکورسیزی بود که اصولا از جانب فیلم‌بازها و سینه‌فیل‌های طرفدار فیلم‌های کلاسیک بود. اکثر آنها معتقد بودند که اسکورسیزی حرف دل‌شان را زده و چیزی را گفته که کسی باید این واقعیت را زودتر به روی هواداران این فیلم‌های ابرقهرمانی می‌آورد. حالا که این موج‌ها آرام گرفته می‌توان با دقت بیشتر این موضوع را بررسی کرد.


ام‌سی‌یو یا همان دنیای سینمایی مارول حالا دیگر نام‌ آشنایی برای دنبال‌کنندگان سینمای روز است، دنیایی که با حضور ابرقهرمانان کمیکی گروه‌های انتقام‌جویان که شامل اسپایدرمن، آیرون من، هالک، کاپیتان و محافظان کهکشان و چند گروه دیگر که در آینده به این دنیا ملحق خواهند شد تشکیل می‌شود. ام‌سی‌یو از سال 2008 کار خود را آغاز کرده و تا به امروز با سه فاز، بیست و سه فیلم و یازده سریال پخش شده در شبکه‌های ABC و Netflix، شش فیلم در حال ساخت که هرکدام در مراحل مختلفی از تولید هستند و 10 سریال دیگر که وضعیت آنها هم به همین شکل است، جزو پرمحصول‌ترین و پرطرفدار‌ترین جهان‌های سینمایی است. ام‌سی‌یو همچنین پر درآمدترین دنیای سینمایی هم هست. بالاتر از دنیای هری‌پاتر و ارباب حلقه‌ها. فیلم‌های ام‌سی‌یو به قدری پرفروش هستند که از میان 10 فیلم پرفروش تاریخ سینمای جهان، چهار فیلم متعلق به آن است و فیلم «انتقام‌جویان: پایان بازی» از همین جهان در صدر این لیست قرار دارد.
سوال همیشگی منتقدان و فیلم‌بازها از خودشان و طرفداران آثار مارول این بوده که آیا این درآمدزایی، نشانه فضیلت این آثار است؟
شاید مارتین اسکورسیزی مهم‌ترین فیلم‌سازی باشد که در قید حیات است، کارگردانی که حتی اگر نخواهیم از او تمجید کنیم باید بگوییم که حداقل دو شاهکار، یکی «راننده تاکسی» و دیگری «رفقای خوب» را در کارنامه خود دارد. اسکورسیزی مانند فیلم‌هایش اینجا هم با دقت عمل می‌کند. او به بازی‌‌های خوب اشاره کرده است. بله، حضور چند بازیگر شناخته شده از نقاط مثبت فیلم‌های مارول است. بندیکت کامبربچ و رابرت داونی جونیور مطرح‌ترین بازیگران مارول هستند که بازی آنها همواره می‌تواند یک رضایت‌بخشی نسبی به منتقدان و مخاطبان بدهد.
تشبیه دنیای سینمای مارول به یک شهربازی، یک حرکت هوشمندانه است. در ام‌سی‌یو این کارگردان نیست که تصمیم می‌گیرد به کدام شخصیت پرداخته شود. سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد و این اتفاق می‌افتد. تصمیم سرمایه‌گذار هم به این بستگی دارد که واکنش مخاطبان چگونه است. حتی ساخته شدن قسمت بعدی یک فیلم به فروش آن و بعد سفارش کمپانی بستگی دارد. پی‌او وی شخصیت پرداخته شدن به آنها، مردن و نجات یافتن همه آنها به این بسته است که فیلم پرفروش خواهد شد یا نه.
حتی در فروختن فیلم‌ها هم مارول، قواعد معمول را رعایت نمی‌کند و مانند بچه غرغرویی که یک رکورد را می‌خواهد بازی را به هم می‌زند. زمانی که فیلم «انتقام‌جویان: پایان بازی» به دومین فیلم پر درآمد تاریخ سینما تبدیل شده ‌بود و همچنان پشت سر فیلم آواتار به‌سر می‌برد. مارول یک نسخه Extended با چند دقیقه اضافه را به اکران در آورد تا این رکورد به کمپانی مارول تعلق بگیرد‌.نظرات مساعد درباره ام‌سی‌یو را باید با دقت بررسی کرد.
یکی از این نظرات ، نظر جیمز کامرون درباره ام‌سی‌یو و فیلم پایان بازی پس از این بود که رکورد فیلم او توسط این فیلم شکسته شد، او گفت:«مارول اثبات کرد سینما یک صنعت زنده است.» کامرون که خود متخصص ساختن فیلم‌های گیشه‌ای و عامه‌پسند است، اینجا هم بر این قضیه صنعت تاکید می‌کند و این نظر کاملا درست است. فیلم‌های مارول دقیقا مانند یک چرخه صنعتی عمل می‌کنند. درست است که مارول در جنبه هنری پیشرفت نمی‌کند و پس‌رفت هم دارد ولی از تکنیک‌ها و تکنولوژی‌های سینمایی برای قابل پذیرش‌تر شدن آثارش کمک می‌گیرد.
تارانتینو هم گفته بود که ام‌سی‌یو را دنبال می‌کند و فیلم راگناروک را دوست دارد. او هم بر جنبه سرگرم‌کنندگی مارول تاکید می‌کند. تک بعدی بودن فیلم‌های مارول هم، همان چیزی است که اسکورسیزی می‌گوید مثل یک شهر بازی است. نظری که کریستوفر نولان درباره ام‌سی‌یو داده بود بی‌شک عجیب‌ترین نظر درباره این سینما است. او گفته بود در سال گذشته حق فیلم «بلک پنتر» بوده که جایزه اسکار بهترین فیلم سال را برنده ‌شود. حتی شاید خود هواداران مارول هم چنین چیزی را قبول ندارند. نولان لقب بهترین فیلم ابرقهرمانی تاریخ سینما را هم به این فیلم داده بود که این نمی‌تواند چیزی جز شکست نفسی باشد چرا که اکثرا این لقب را به فیلم «شوالیه تاریکی» اثر خود نولان می‌دهند.
سلیقه مخاطبان روزبه‌روز افول می‌کند. مارول بزرگ‌ترین موج‌سوار این جریان است. مارول هر کاری که بخواهد خواهد کرد. آنها از دنیاهای موازی فیلم می‌سازند تا شخصیت‌های از دست رفته را بازگردانند. احتمالا چند سال دیگر مارول تصمیم می‌گیرد ام‌سی‌یو را ریبوت کند و همه این داستان را از اول و با بازیگران جدید تعریف کند تا آن موقع و حتی بعد از آن همه برای آن هورا خواهند کشید.