روزنامه آفتاب یزد
1398/07/20
دارا و ندار؛ دو طبقه اقتصادی در ایران
آفتاب یزد- محبوبه مظفری: نابرابری‌های اقتصادی در جامعه ایرانی که از آن با عنوان شکاف طبقاتی یاد میشود روز به روز بیشتر میشود. جامعه ایرانی به نظر می‌رسد تقریبا طبقه متوسط را از دست داده و تقریبا به دو مرز دارا و ندار تقسیم شده است. گسترش فاصله طبقاتی، توزیع نامتعادل درآمد و ثروت، فزونی جمعیت زیر خط فقر و غیره همه از علائم آسیب‌دیدن رفاه اجتماعی است. هر ثروتمند ایرانی ۱۴.۴ برابر یک خانوار کم‌درآمد هزینه می‌کند.گسترش فاصله طبقاتی، توزیع نامتعادل درآمد و ثروت، فزونی جمعیت زیرخط فقر و... همه از علائم آسیب‌دیدن رفاه اجتماعی است.
> طبقه اجتماعی چیست؟
طبقه یا کلاس اجتماعی شکلی از قشربندی یا نابرابری ساختارمند است که مبنای قانونی وحتی موروثی نداشته و گروه‌بندی گسترده‌ای از افراد است که دارای منابع مشترک اقتصادی هستند. این نظام‌ها بسیار انعطاف پذیر بوده و مصداق عبارت یک شبه پولدار شدن، یک شبه می‌توانند تغییر کرده و جایگاه افراد را دگرگون سازند. در نتیجه طبقات مختلف اجتماعی وضعیت اقتصادی افراد متفاوت بوده و در جایگاه‌های متفاوتی قرار می‌گیرند.
این مسئله در ذات و به خودی خود نسبتا مسئله‌ای طبیعی است چرا که براساس طبیعت زندگی فردی و اجتماعی توان و پتانسیل افراد با یکدیگر متفاوت بوده و قرار نیست افراد متفاوت در همه زمینه‌ها شرایطی یکسان داشته باشند.
در واقع مشکل اختلاف و انتقاد از جایی شروع میشود که این فاصله و تفاوت اختلاف بسیار زیادی با هم داشته و فاصله این سر بردار تا آن سر بردار خیلی زیاد باشد. یکی از راه‌های اندازه‌گیری و سنجش مشکل ساز این اختلاف بین طبقات مختلف استفاده از «ضریب جینی» است.
شاخص جینی یا ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای سنجش و محاسبه توزیع ثروت در میان مردم است.زمانی که عدد بدست امده از طریق ضریب جینی در یک کشور بالا باشد به این معنی است که اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمد در آن کشور بالا است. این ضریب ارقامی بین 0 تا 100 را شامل میشود و هر چه این رقم به سمت 100 میل کند، نشان از شکاف و نابرابری بیشتر درآمدی دارد؛ در نتیجه بر خلاف بسیاری از ضرایب لزوما عدد بزرگتر در این ضریب، امری مثبت نیست.
بر همین اساس از جمله وظایف دولت‌ها تخصیص منابع، تثبیت و توزیع عادلانه درآمد است. در این زمینه بررسی‌ها نشان می‌دهد به جهت ناکارآمدی سیاست‌های دولت، در سال‌های اخیر ضریب جینی که ازجمله شاخص‌های اندازه‌گیری فاصله یا شکاف طبقاتی، با رشد بسیار چشمگیر از حدود 0.37 در سال 90 به 0.4132 در سال 97 رسیده که این میزان در 16 سال اخیر (از سال 82 به بعد) امری بی‌سابقه است.
همچنین بررسی‌های تطبیقی نشان می‌دهد ایران در شاخص ضریب جینی در سال‌های 2013 و 2014 در رتبه 67 جهان قرار داشته که طی چهارسال اخیر با سقوط هفت‌پله‌ای، در سال 2018 به رتبه 75 جهان تنزل پیدا کرده است. به‌عبارت دیگر، در حال حاضر وضعیت توزیع درآمدها در 75 کشور نسبت به کشورمان بهتر و عادلانه‌تر صورت می‌گیرد.
همچنین از دیگر شاخص‌های ارزیابی توزیع عادلانه درآمد در جامعه، نسبت هزینه دهک دهم (ثروتمندترین) به دهک اول (فقیرترین) است که در این شاخص نیز بررسی‌ها نشان می‌دهد هر خانوار دهک دهم (ثروتمندترین) در سال 90 درحالی 12.2 برابر یک خانوار دهک یکم (کم‌درآمدترین) هزینه می‌کرد که این میزان به 14.4 برابر در سال97 رسیده است. در این گزارش علاوه‌بر ضریب جینی و نسبت درآمد دهک ثروتمند به دهک کم‌درآمد، جزئیات گروه‌های هزینه‌ای ماهانه خانوارهای شهری کشور در سال‌های 96 و 97 و چهارماهه ابتدایی سال جاری محاسبه و برآورد شده است که نتایج آن نشان می‌دهد میانگین هزینه ماهانه هر خانوار شهری از حدود سه‌میلیون و 511هزار تومان در سال 96 به بیش از پنج‌میلیون تومان در چهارماهه اول سال جاری رسیده است؛ رقمی که فاصله نجومی با درآمدهای ماهانه خانوارهای شهری دارد.
> تغییر سبک زندگی در ایران
اما چرا روزبه روز شکاف طبقاتی در جامعه ایرانی گسترده‌تر میشود موضوعی که با مجید ابهری رفتار شناس اجتماعی در میان گذاشتیم. وی در گفت‌وگو با آفتاب یزد در این خصوص گفت: تغییر سبک زندگی در ایران تحت تاثیر عوامل بیرونی مانند تورم، گرانی، شبکه‌های ماهوارهای و فضای مجازی و عوامل مختلف اقتصادی و فرهنگی موجب بروز اختالافات طبقاتی و عمیق‌تر شدن شکاف اجتماعی میشود.
وی ادامه داد: از یک سو فشارهای ناشی از تورم و گرانی که بخشی از آن به خاطر تحریم‌های ناجوانمردانه وغیر منطقی آمریکا به وجود آمده و از سوی دیگر قبیله‌سازی، ویژه خواری و استفاده از رانت‌های اجرایی باعث شده دو طبقه در جامعه به وجود آید.
وی تصریح کرد: یعنی از نگاه رفتار شناسی اجتماعی همواره 3 طبقه اقتصادی و اجتماعی در جامعه وجود داشته است؛ طبقه توانمند، طبقه متوسط و طبقه ضعیف یا فقرا و نیازمندان که شامل افراد بیکار کم درآمد وقشرهای دیگر میشود. در حال حاضر در جامعه ایران تقریبا دو طبقه وجود دارد؛ طبقه اول ویژه خواران وکسانی که برای خرید کوچکترین نیازمندی خود کشورهای خارجی را انتخاب می‌کنند و تنوع و استراحت‌شان در سواحل مدیترانه ویا کشورهای اروپایی است.اما طبقه دوم شامل افرادی است که شاید در طول سال گذشته رنگ مرغ یا گوشت را در سفره خود ندیدند در حالی که فشار و بار سنگین جامعه بر دوش آنهاست.همان افرادی که مسئولیت نگهبانی از دستاوردهای کشور را برعهده دارند، نه کسانی که فرزندانشان در دانشگاههای آمریکا و کانادا مشغول تحصیل و یا در حال مصرف پولهای کلان برای تفریح و خوشگذرانی در خیابانهای این کشورها هستند.
وی خاطرنشان کرد: این امر باعث اختلاف شدید طبقاتی و عمیق‌تر شدن فاصله بین افراد و سبب بروز حاشیه نشینی‌های جدید، سرقتها و... میشود. وقتی می‌گوییم سرقت تنها منظور بالا رفتن از دیوار مردم نیست بلکه رشوه‌گیری‌ها،
کم فروشی‌ها و وارد کردن خاک و سنگ در گندم مصرفی مردم و یا پرورش مرغهای تریاکی و عرضه آن به جامعه است. انواع تقلب در مواد غذایی وسایر اقلام مصرفی باعث فربه شدن اقتصادی این
افراد میشود.
وی افزود: بنابراین در این اقتصاد ناسالم شاهد دیدن این افراد هستیم؛ کسانی که کشتی‌های کروز و خصوصی سوار می‌شوند و در قصرها و ویلاهای آنچنانی می‌زیند و با دریافت گذرنامه‌های کشورهای دیگر بر مردم فخر می‌فروشند. این افراد بدون زحمت و تلاش به ثروتهای کلان می‌رسند.
وی با بیان این که افراد موردنظر از نظر روانشناختی باعث تحریک و تشویق دیگران به رانت خواری و ویژه خواری و حتی قمارهای اینترنتی و شرط بندی‌های آنچنانی و حتی تشویق به سوی جوایز میلیونی و میلیاردی توسط برخی سازمانها شوند و این امر جوانان را تشویق می‌کند قید زحمت وتلاش را بزنند و انتظار درآمدهای نجومی داشته باشند. به همین جهت این تغییر سبک زندگی باعث ایجاد تغییرات چشمگیر در نگاه و اندیشه بسیاری از افراد جامعه به خصوص جوانان می‌گردد.
وی گفت: اختلاس‌های میلیاردی حتی در صورت برداشتن 4 صفر از پول ملی مردم را خسته کرده تا آنجا که چشم امید برای مبارزه با فساد از سوی قوه قضاییه دوخته‌اند. رسالت رسانه‌ها در این شرایط حساس زنده نگه داشتن امید در قلب مردم و بیان واقعیت‌های موجود است تا افسردگی بیشتر از این گریبان جمعیت ما را نگیرد.
وی ادامه داد: امیددهی به مردم در بخش رفتاری و روانی مفید بوده و تداوم وتقویت مبارزه با فساد و مجازات چپاولگران امید به اکثریت جامعه تزریق می‌کند.افرادی که زیر بار گرانی کمر خم کرده‌اند و در شرایط سخت اقتصادی زندگی می‌کنند.
> لزوم پایش‌های سرزمینی
علیم یارمحمدی، نماینده مجلس نیز با اشاره به مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم گفت: مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم از جمله مهمترین دغدغه‌های نمایندگان مجلس است. به همین دلیل دولتمردان باید برنامه‌ریزی درستی برای شرایط اقتصادی کشور و اوضاع معیشتی مردم داشته باشند.
این نماینده مجلس ادامه داد: دولتمردان نباید همه موضوعات خرد و کلان کشور را به حوزه تحریم‌ها مرتبط کنند. البته این تحریم‌ها وجود دارد، ولی دولتمردان باید برای دور زدن تحریم‌ها برنامه‌ریزی می‌کردند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه دولتمردان باید در مقوله‌هایی چون بودجه‌ریزی دقت لازم را داشته باشند، گفت: بر پایه بررسی‌های بنده در این بخش، دقت نظر دولت در بخش بودجه ریزی کم است و همچنین دولتمردان اصلا مطالبات آمایش سرزمینی در دست ندارند.
وی با بیان اینکه قطعاً باید یارانه پنهان بر سر سفره مردم قرار گیرد، گفت: متاسفانه در حال حاضر شکاف طبقاتی عمیق‌تر شده و تا زمانی که مطالعات در زمینه آمایش‌ها و پایش‌های سرزمینی صورت نگیرد، ما همچنان مشکلات اقتصادی و معیشتی خواهیم داشت؛ بنابراین نیاز است ما از صنایع و کشاورزی به خوبی بهره ببریم و دید درستی درباره آن داشته باشیم.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهوارهای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
یک سوم جوانان نه کار می‌کنند نه درس می‌خوانند
دارا و ندار؛ دو طبقه اقتصادی در ایران
سرانجام مبهم کمک‌های میلیاردی مردم به سلبریتی‌ها
اندر حکایت اظهارات وزیر ارشاد درباره مشکلات اقتصادی که مهمترین دلیل کوچ هنرمندان است
ناطق بیاید نان پایداری آجر میشود
امکان‌سنجی استیضاح ترامپ توسط جناح رقیب در گفت‌وگوی امیرعلی ابوالفتح با آفتاب یزد
واکاوی ابعاد سیاسی- میدانی عملیات ارتش ترکیه علیه کردهای سوریه در گزارش آفتاب یزد؛
دیروز «زکریا»ی 8ساله از دست «گاندو» جان به در بُرد و امروز سارا و بسمه 14 و 16 ساله مقهور نامهربانی «هوتگ» شدند و این قصه ادامه دارد
تیم ملی فوتبال ایران کامبوج را 14 بر صفر برد و زنان نیز پس از 40 سال بدون ایجاد مشکلی به ورزشگاه رفتند
فرماندار کجا است ؟!
درباره حادثه سابیتی
قیام محافظه‌کاران علیه جانسون!
زمان اصلاح فرا رسیده
زمان اصلاح فرا رسیده
از رشد این افراد جلوگیری کنید
قیام محافظه‌کاران علیه جانسون!
دیروز «زکریا»ی 8ساله از دست «گاندو» جان به در بُرد و امروز سارا و بسمه 14 و 16 ساله مقهور نامهربانی «هوتگ» شدند و این قصه ادامه دارد
