ماجرای ایدز در لردگان چه بود؟

روايت‌هاي مختلفي درباره بروز مواردي از ابتلا به ويروس ايدز در لردگان شنيده مي‌شود، مردم معتقدند که مامور شبکه بهداشت عامل انتقال ويروس اين بيماري بوده و البته وزارت بهداشت آن را تکذيب مي‌کند. در هر صورت برخي مردم محلي روايت وزارت بهداشت را نپذيرفته‌اند و اعتراض دارند، البته وزارت بهداشت هم شفاف ماجرا را توضيح نداده و اعلام کرده موضوع محرمانه است. اصل ماجرا چه بوده است؟
مساله اين است که تعداد زيادي از موارد ابتلا به ويروس ايدز در کشور ناشناخته است و حداکثر 42درصد موارد ابتلا به اين بيماري در کشور شناسايي شده يعني هنوز حدود 58درصد مبتلايان به اين ويروس شناسايي نشده‌اند؛ بنابراين هر جايي که وزارت بهداشت براي بيماريابي فعال اقدام کند و آمارهاي بيشتري به دست آورد، چالش‌برانگيز مي‌شود.
چرا وزارت بهداشت آمار دقيقي ندارد و اين موارد ناشناخته است؟
دليلش حساسيتي است که روي اين بيماري وجود دارد و انگي است که در مورد اين بيماري وجود دارد. به همين علت خيلي از افراد براي انجام آزمايش تشخيصي مراجعه نمي‌کنند تا به‌موقع تشخيص داده شود.


به‌طور خاص در روستاي چناران لردگان ماجرا چه بود؟
اين روستا تقريبا 1890نفر جمعيت دارد و بيماريابي فعال براي شناسايي موارد ابتلا به HIV ÇäÌÇã ÔÏå æ ÈÑÇÓÇÓ ÂÒãÇíԝåÇíí ˜å ÇäÌÇãÔÏå ãæÇÑÏí ãËÈÊ ãËá åãåÌÇí ˜ÔæÑ íÏÇ ÔÏå ÇÓÊ. ÇãÇ ÈÚÏ ÇÒ íÏÇÔÏä Çíä ãæÇÑÏ ãÊÇÓÝÇäå ãÓÇáå ãÍÑãÇäí ÇØáÇÚÇÊ ÈíãÇÑÇä ˜å ÇÒ ÇÕæá ÇÓÇÓí æÒÇÑÊ ÈåÏÇÔÊ ÇÓÊ¡ ÈÇÚË ÔÏ ˜å ãÇ äÊæÇäíã ÇØáÇÚÇÊ ãÈÊáÇíÇä ÑÇ ÇÚáÇã ˜äíã. ÇáÈÊå Èå ÎæÏ ÈíãÇÑÇä ÚáÊ æ ÚÇãá ÇÈÊáÇí Âä ÇØáÇÚ ÏÇÏå ÔÏå ÇÓÊ ÇãÇ ÈÞíå ãÑÏã äãíÏÇääÏ å ˜Óí ãÈÊáÇ ÔÏå íÇ Çíä ÝÑÏ ãÇá ˜ÌÇÓÊ. ÈÑÇÓÇÓ Ñæʘá æÒÇÑÊ ÈåÏÇÔÊ äãíÊæÇäíã ÇØáÇÚÇÊ ÇÝÑÇÏ ÑÇ ÇÚáÇã ˜äíã ÇãÇ ÑÓÇäååÇí ÈíÇäå ÇÒ Çíä ÇãÑ ÓæÁÇÓÊÝÇÏå æ ãÑÏã ÑÇ ÊÍÑí˜ ˜ÑÏäÏ æ ãÊÇÓÝÇäå Èå Çíä ãÓÇáå æ ÔÇíÚÇÊ ÏÇãä ÒÏå ÔÏ æ Çíä ãÑÏã ÎæÈ æ äÌíÈ æ Ç˜ æ ÈÇÕÝÇí Çíä ÑæÓÊÇ ÑÇ ÊÍÑí˜ ˜ÑÏäÏ.
تعداد مبتلايان به HIV در اين روستا چه نفر است؟
تا الان حدود 1400 تست سريع تشيخص HIV ÑÇ ÈåÕæÑÊ ÏÇæØáÈÇäå ÏÑ ÑæÓÊÇí äÇÑÇä ÇÒ Èíä 1890 äÝÑ ÌãÚíÊ Çíä ÑæÓÊÇ ÇäÌÇã ÏÇÏåÇíã.
يعني شما اين تست را براي همه جمعيت روستا انجام مي‌دهيد؟
نه براي زير پنج‌ساله‌ها ضرورت ندارد، مگر اينکه مادر مبتلا باشد و حداکثر تا امروز (سه‌شنبه) براي کل جمعيت روستا که مشمول هستند، اين تست انجام مي‌شود. براساس اين نمونه‌گيري با اطمينان اعلام مي‌کنم که بالاي 95درصد مردم اين روستا کاملا پاک و سالم هستند و کمتر از پنج‌درصد به HIV ÂáæÏí íÏÇ ˜ÑÏåÇäÏ. ÇáÈÊå ÇÈÊáÇ Èå æíÑæÓ ÇíÏÒ ÈåãÚäÇí ÈíãÇÑÔÏä ÇÝÑÇÏ äíÓÊ. åãå ÇÝÑÇÏ ÔäÇÓÇíí ÔÏå ˜å ãËÈÊ ÈæÏäÏ ÊÍÊ ãÔÇæÑå ÞÑÇÑ ÑÝÊåÇäÏ¡ ÈÑÇí åãå ÂäåÇ ÑæäÏå ÊÔ˜íá ÔÏå æ ÈÑÇí ÊÚÏÇÏí ÇÒ Çíä ÇÝÑÇÏ åã ÏÑãÇä ÔÑæÚ ÔÏå ÇÓÊ. ÈÑÇí ÈÞíå ÇÝÑÇÏ äíÒ ÂÒãÇíԝåÇí ʘãíáí ÇäÌÇã ãíÔæÏ æ Ó ÇÒ Ê˜ãíá ÂÒãÇíԝåÇ ÏÑãÇä ÈÞíå ÇÝÑÇÏ åã ÔÑæÚ ãíÔæÏ¡ ÇãÇ ÑÓÇäååÇí ÈíÇäå æ ãÚÇäÏ ØæÑí ãÇÌÑÇ ÑÇ Ìáæå ÏÇÏåÇäÏ ˜å ÇäÇÑ ˜á ÑæÓÊÇ ÏѐíÑ Çíä æíÑæÓ ÔÏåÇäÏ.
چند نفر مبتلا شناسايي شد؟
تا الان کمتر از 70نفر مبتلا شناسايي شده‌اند و حداکثر تا امروز (سه‌شنبه) کل آمار مبتلايان در اين روستا مشخص مي‌شود. پيش‌بيني ما اين است حداکثر پنج‌درصد جمعيت روستا (يعني زير 90نفر) در اين روستا مبتلا باشند؛ اين آمار که نياز به غائله ندارد.
پس چرا مردم عصباني هستند؟ آنها روايت وزارت بهداشت را قبول ندارند و بهورز شبکه بهداشت را عامل انتقال مي‌دانند؟
من تازه از همين روستا برگشته‌ام. يکي دونفر از اهالي روستا تصور کرده‌اند که بهورز روستا خطايي انجام داده که يکي از آنها پيش من هم آمد. ايشان فکر مي‌کرد کار وزارت بهداشت اشتباه بوده و کار خودش درست بوده که به تصور خودش بايد اطلاع‌رساني کند تا بقيه هم بفهمند که چرا وزارت بهداشت مخفيانه کار مي‌کند، در حالي که محرمانه‌بودن اطلاعات بيماران و عامل انتقال جزو پروتکل وزارت بهداشت است ما نبايد بلندگو برداريم و در روستا داد بزنيم که فلاني مبتلا شده و چرا مبتلا شده است.
مردم معتقدند سوزن آلوده بهورز روستا عامل انتقال بوده است. ممکن است تعدادي از مردم از اين طريق مبتلا شده باشند؟
اين ادعاي برخي از افراد روستاست که درست نيست. 33هزار بهورز در روستاهاي کشور فعال هستند که صادقانه در حال خدمت هستند.
حال آيا اين امکان وجود ندارد که بهورز اشتباه کرده باشد يا به هر دليل شخصي خطايي مرتکب شده باشد؟
جواب ما به مردم اين است اگر چنين چيزي ثابت شود، ما با اشد مجازات حاضريم خطاکار را تنبيه کنيم.
يعني شما شائبه خطاي بهورز را هم بررسي مي‌کنيد؟
بله اين شائبه را هم بررسي مي‌کنيم. حتما بررسي مي‌کنيم، بالاخره مطالبه مردم است، ولي به هر صورت از نظر وزارت بهداشت اين امکان بسيار بعيد است، چون از افراد خون مي‌گيريم نه اينکه خون تزريق کنيم.
البته تست قند خون بوده و امکان آلوده‌بودن سوزن دستگاه تست بايد بررسي شود.
بله، ولي ما موضوع را به دو بخش تقسيم مي‌کنيم؛ يکي بحث درمان و مداواي بيماران است که حتما به‌طور کامل انجام مي‌شود و خدمات مشاوره‌هاي عمومي و تخصصي و درمان دارويي و بقيه خدمات مورد نياز افراد مبتلا به ويروس انجام مي‌شود.
يکي از شائبه‌هايي که بين مردم پخش‌شده اين بوده که بهورز روستا سوزن آلوده را براي آشنايان خودش استفاده نکرده است.
نه اين هم درست نيست. دو طايفه در اين روستا وجود دارد؛ مي‌گفتند از طايفه اين بهورز کسي مبتلا نشده در حالي که اين‌طور نيست، تعدادي از مبتلايان هم از طايفه خود بهورز هستند.
وزارت بهداشت براساس پروتکل درماني کار درمان را انجام مي‌دهد، اما آنچه مردم را عصباني کرده عامل انتقال است، چرا عامل انتقال را اعلام نمي‌کنيد؟
اين ديگر جزو اسرار بيماران است.
حال بدون ذکر نام افراد اعلام کنيد عامل انتقال چه بوده چون به هر حال روش‌هاي انتقال ويروس ايدز مشخص است. افراد مبتلا مي‌گويند وزارت بهداشت به ما توهين و اعلام کرده مردم خطا کرده‌اند.
واقعيت اين است که در مشاوره‌هايي که به افراد داده مي‌شود به تک‌تک افراد راه انتقال گفته مي‌شود و فقط به خودشان گفته مي‌شود نه به فرد ديگري.
به هر حال دو روش مطرح يکي اعتياد تزريقي و سرنگ آلوده و ديگري روابط جنسي محافظت نشده است و احتمال انتقال از فرآورده‌هاي خوني و از مادر به نوزاد کمتر است.
بله، راه‌هاي انتقال مشخص است. اين بررسي هم براي تک‌تک مبتلايان انجام شده است و خودشان مي‌دانند.
يعني وزارت بهداشت دقيقا مي‌داند عامل انتقال چه بوده ولي به علت حفظ محرمانگي شفاف اعلام نمي‌کند.
بله، در مورد تک‌تک افراد اين اطلاعات را داريم و تا زماني که در محيط قرار نگيريم و آزمايش‌هاي علمي و دقيق انجام ندهيم، نمي‌توانيم با تصور اينکه مثلا در يک روستاي کوچک چه وضعيتي وجود دارد رأي صادر کنيم. به هر حال حرف افرادي که مي‌گويند مردم خطاکار نيستند درست است، جامعه ما يک جامعه اسلامي است و همه به خانواده و مسائل اخلاقي پايبند هستند. ما هم تاييد مي‌کنيم ولي به هر حال هر اتفاقي ممکن است در يک جايي پيش بيايد که قابل تعميم نيست. بر اين نکته هم تاکيد مي‌کنم که حفظ محرمانگي جزو اصول وزارت بهداشت است و من معاون وزير و شخص وزير بهداشت هم به اسامي مبتلايان دسترسي نداريم.
لزومي ندارد اسامي افراد را اعلام کنيد اما همان‌طور که در آمار رسمي مبتلايان به HIV در کشور اعلام مي‌کنيد که مثلا 30درصد از اين روش مبتلا شده‌اند، مي‌توانيد در مورد اين روستا نيز اين عدد را اعلام کنيد.
درست است اما در مورد يک روستاي کوچک نبايد اين آمار را اعلام کنيم، اين جزو پروتکل وزارت بهداشت است مثلا بگوييم در يک خانواده دونفر مبتلا هستند و اينکه اين درصد مبتلايان هم از اين روش مبتلا شده‌اند معلوم مي‌شود و اين درست نيست. وقتي در مورد آمار کلي کشور صحبت مي‌کنيم، اشکال ندارد آمار را اعلام مي‌کنيم. اما اگر بخواهيم در مورد يک روستا آمار بدهيم، واقعا انگ‌زدن است.
به هر حال اعلام وزارت بهداشت طوري بوده که برخي مردم روستا آن را توهين‌آميز تلقي کرده و عصباني شده‌اند.
چنين نيست؛ وزارت بهداشت اعلام کرد که از طريق سرنگ آلوده و تست قند خون نبوده و از طريق ديگري بوده است. عده‌اي اصرار دارند که اعلام کنيم از طريق سرنگ آلوده بوده است ولي حتي اگر از اين طريق هم بوده باشد، نمي‌توانيم اعلام کنيم. آبروي افراد و حفظ حرمت تک‌تک شهروندان و جلوگيري از انگ به مردم وظيفه وزارت بهداشت است.
در روستاها و مناطق ديگر هم وضعيت‌هاي مشابه داريم؟
ما نمي‌توانيم اطلاعات را به اين شکل اعلام کنيم، در مورد اين روستا هم يکي دونفر به اشتباه تصور کردند که بايد اين مسائل را مطرح و شلوغ کنند و اين داستان شده است.
در هر صورت شيوع پنج‌درصدي HIV در اين روستا از ميانگين کشوري ابتلا به ويروس در کشور بالاتر است.
بله، البته از ميانگين فعلي موارد شناسايي‌شده بيشتر است. ممکن است با شناسايي همه مبتلايان در کشور آمار ميانگين کشوري هم افزايش پيدا کند، چون تاکنون حدود 42درصد مبتلايان را شناسايي کرده‌ايم.
تا الان چندنفر مبتلا به ويروس ايدز در کشور شناسايي شده‌اند؟
تا الان حدود 40هزار نفر مبتلا شناسايي شده‌اند.
البته تعدادي از اين مبتلايان فوت شده‌اند و پيش‌بيني‌ها اين است که حدود 100هزار مبتلا در کشور داشته باشيم.
بله، دقيقا.
مساله ديگر اين است که با تست‌هاي معمولي ايدز اين ويروس تا حدود شش‌ماه قابل تشخيص نيست چون در دوره پنجره است، بعد از آن هم تا سال‌ها فرد HIV مثبت هيچ علامتي ندارد، آزمايش‌هاي تشخيصي سريع هم در دسترس مردم روستا نيست، چطور اين موارد به اين سرعت شناسايي شده است.
اين تعداد مبتلايان هيچ علامتي ندارند و هنوز بيمار محسوب نمي‌شوند. اين افراد از طريق رندوم چک (کنترل تصادفي) و غربالگري فعال وزارت بهداشت شناسايي شده‌اند. در واقع با اجراي برنامه فعال بيماريابي براي اين افراد تست سريع تشخيص HIV ÇäÌÇã ÔÏå ÇÓÊ ˜å ÈÚÏ ÈÑÇí ÊÇííÏ ÊÓÊ ÇáÇíÒÇ åã ÏÑ ÔåÑÓÊÇä ÇäÌÇã ãíÔæÏ. ÏÑ æÇÞÚ í˜ ÞØÑå Îæä ã흐íÑäÏ æ Ñæí ˜íÊ ÊÔÎíÕ ÓÑíÚ ãíÑíÒäÏ æ åãÇä ãæÞÚ äÊíÌå ÂÒãÇíÔ ãÔÎÕ ãíÔæÏ.
يعني اگر ويروس حتي روز قبل هم وارد بدن شده باشد، از اين طريق تشخيص داده مي‌شود.
بله، اگر ويروس در بدن فرد باشد تشخيص داده مي‌شود و البته بعدا بايد تست دقيق‌تر الايزا هم انجام شود.
به هرحال اکنون اين مساله جنبه‌هاي ديگري هم پيدا کرده و تجمع و اعتراض‌هايي را برانگيخته است، وزارت بهداشت چه پاسخي براي مردم دارد؟
بله درست است، من به لردگان رفته بودم، ناراحتي‌هاي مردم را ديدم. به مردم مي‌گوييم که اين افراد بيمار نيستند و ابتلاي آنها به ويروس کاملا قابل کنترل است، داروهاي بسيار خوب و پيشرفته‌اي داريم، تيم‌هاي متخصص حضور دارند، تمام درمان رايگان است و اين بيماري در صورتي که درمان شود و افراد درمان را ادامه دهند، که کار سختي هم نيست، مي‌توانند عمر و زندگي کاملا طبيعي داشته باشند. با روش‌هاي درمان فعلي مي‌توان انتقال ويروس را به صفر رساند و افراد مثبت مثل يک فرد عادي زندگي خواهند کرد. هيچ مشکلي هم ندارند، دست‌دادن، روبوسي‌کردن و با هم غذاخوردن هيچ مشکلي ندارد. نکته بعد اين است که اين همه داستاني که برخي مردم روستا درست کرده‌اند، نوعي خودزني براي روستاست. 95درصد مردم روستا سالم هستند ولي با اين شلوغ‌کاري‌ها اين‌طور جلوه مي‌دهند که گويي همه مردم روستا مبتلا هستند يا مشکل دارند، در حالي که اين‌طور نيست. راه انتقال هرچه باشد؛ وزارت بهداشت، درمان مبتلايان را آخرين مرحله و کاملا رايگان انجام مي‌دهد.
بيماريابي چگونه انجام مي‌شود؟
يک حسينيه را در نظر گرفته‌ايم و تيمي را مستقر کرده‌ايم. مردم خودشان داوطلبانه مي‌آيند و تست مي‌دهند. همين دو روز پيش 220نفر تست دادند، اگر مورد مثبتي هم پيدا شد، براي تست الايزا و تاييد به مرکز استان فرستاده مي‌شود و بعد هم مشاوره و درمان دنبال مي‌شود.
يکي از حرف‌هايي که در برخي رسانه‌هاي خارجي هم عنوان شده، اين است که بروز اين موارد در يک روستاي کوچک نشانه اين است که ما با يک آتش زير خاکستر در جامعه مواجه هستيم. نظر شما درباره اين تعبير چيست؟
اين يکي از مشکلات وزارت بهداشت است. وظيفه ماست که بيماريابي فعال انجام دهيم و موارد ناشناخته را پيدا و درمان کنيم. آيا درست است که بدوبيراه بشنويم و اين‌چنين تعابير نادرست در رسانه‌هاي معاند منتشر شود؟ واقعيت اين است که دنيا از اين مرحله و انگ ايدز عبور کرده است و همه اين تست‌ها داوطلبانه براي مردم انجام مي‌شود. نکته جالب اين است که از حدود 1400 تستي که تاکنون براي اهالي اين روستا انجام شده، فقط 30 تا 40درصد در روستا انجام شده و چون ديدند که مردم روستا حساس شده‌اند، بقيه تست‌ها در شهرستان انجام شده است. يک مرکز در لردگان براي تشخيص و مشاوره مستقر شده و يک مرکز هم در شهرکرد براي اقدامات پيشرفته‌تر مستقر است و اعلام کردم اگر کساني هم بخواهند براي دريافت خدمات به اصفهان بروند، اين خدمات در آنجا هم رايگان به آنان ارائه مي‌شود. براي وزارت بهداشت بين فرد مبتلا و غيرمبتلا فرقي وجود ندارد به‌جز اينکه به مبتلايان بيشتر خدمات ارائه مي‌کنيم.