روزنامه جمهوری اسلامی
1398/07/16
ناآرامی‌های عراق و لزوم اجرای «طرح صلح هرمز»
دکتر محمدمهدی مظاهریاستاد دانشگاه
در آستانه اربعین حسینی و در شرایطی که مقامات دو کشور ایران و عراق برای برگزاری شکوهمند این مراسم همچون سال‌های پیش مهیا می‌شوند، بروز برخی ناآرامی‌ها و اعتراضات سیاسی در کشور دوست و همسایه، عراق موجب ایجاد نگرانی در مورد وضعیت امنیتی این کشور شده است. اعتراض و تظاهرات مردم برخی از شهرهای شیعه‌نشین عراق به اوضاع اشتغال، ضعف خدمات‌رسانی و گسترش فساد و عدم مبارزه جدی با آن است که همچنان نیز به صورت پراکنده ادامه دارد و متاسفانه با تلفات جانی و مالی نیز همراه بوده است.
در شرایطی که گزارش‌ها درخصوص کشته شدن شهروندان و برخی نیروهای امنیتی و نظامی عراق نگرانی جامعه جهانی را در پی داشته و مقامات مختلفی از جمله دبیرکل سازمان ملل، ائتلاف بین‌المللی ضد داعش تحت امر آمریکا و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را به موضع‌گیری وا داشته، گمانه‌زنی‌های مختلفی در مورد علل و چرایی بروز این اعتراضات مطرح میشود.
نارضایتی مردم عراق از فقدان ارائه مناسب خدمات اداری، بیکاری، قطعی مکرر برق، آب غیربهداشتی و مسائلی از این دست، امری مسبوق به سابقه است و در شهریور سال 1397 نیز به مشکلی جدی برای دولت عراق تبدیل شد. با این حال اعتراضات آنها در روزهای اخیر، نخستین معضل بزرگ در برابر دولت عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر شیعه عراق است که تنها یک سال از به قدرت رسیدن وی می‌گذرد؛ هرچند عبدالمهدی، در پی بالا گرفتن این اعتراضات که از سه‌شنبه هفته گذشته آغاز شده اعلام کرد «خواسته‌های معقول معترضان را شنیده است» و خواستار آرامش معترضان و اعطای فرصت بیشتر به دولت برای انجام اصلاحات اساسی شد، اما گویا کاسه صبر معترضان عراقی لبریز شده است.
نخست‌وزیر عراق از زمان آغاز به کار خود در مهرماه 1397، وعده انجام اصلاحات اساسی در ساختار سیاسی و اقتصادی عراق را داد و البته اعلام کرده است که یک سال زمان اندکی برای تحقق کامل این وعده‌هاست و اتفاقات معجزه‌آسا برای رفع مشکلات ساختاری یک کشور به وقوع نمی‌پیوندد. با این حال، رویکرد مردم عراق نشان می‌دهد آنها بعد از سال‌ها جنگ، ناامنی و درجا زدن از نظر اقتصادی، دیگر تحمل زیادی برای فرصت دادن به مقامات کشورشان ندارند.
به نظر می‌رسد عراق امروز نیز همچون بسیاری دیگر از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا گرفتار سه بحران و بیماری مزمن شده است که امکان بهره‌برداری از امکانات فراوان این کشور را کاهش داده و اقتصاد نحیف عراق را بیش از پیش تضعیف کرده است؛ «درگیر شدن در بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، افراط‌گرایی و جنگ مذهبی و فساد داخلی» سه بلای اصلی و مهلکی هستند که جلوی پیشرفت عراق و تامین نیازهای اساسی مردم این کشور را گرفته‌اند.
عراق در سال‌های اخیر بحران‌های سیاسی فراوانی را تجربه کرده است، حمله مداخله‌جویانه آمریکا به این کشور برای ساقط کردن صدام حسین دیکتاتور، نتوانست درخت آزادی و دموکراسی در این کشور را به بار بنشاند و در فضای خلا قدرت حاکم و کشمکش گروه‌های سیاسی، فضا برای فعالیت و ظهور گروه‌های تندرو و تروریستی فراهم شد. در نتیجه این کشور به یکی از پایگاه‌های اصلی تاخت و تاز داعش و سایر گروه‌های تروریستی تبدیل شد که به نام مذهب، آرامش، ثبات، امنیت و امکان توسعه و آبادانی را از این کشور گرفتند و در زنجیره‌ای ناقص و معیوب بار دیگر پای نیروهای خارجی به این کشور را باز کردند.
در شرایطی که دولت‌های مختلف عراق می‌کوشیدند با این بحران‌های بیرونی مقابله کنند، فرصتی برای تقویت جامعه مدنی و نهادهای مردم‌سالار، اجرای قانون اساسی، توسعه اقتصادی پایدار و مردم محور ایجاد نشد و به جای آن افراد و گروه‌های متنفذ و سودجو به جان اقتصاد و بیت‌المال عراق افتادند و بساط رانت‌خواری، فساد، سودجویی و اختلاس گرم شد؛ تا جایی که این کشور به گفته نهاد شفافیت بین‌الملل که کشورها را از نظر فساد مالی رده‌بندی می‌کند، دوازدهمین کشور دنیا از نظر فساد مالی و اداری است.
بر کسی پوشیده نیست که رونق تجارت و اقتصاد، اشتغال‌زایی و اصلاحات ساختاری در حوزه سیاسی و اقتصادی تنها در یک فضای آرام و باثبات و با محوریت قانون‌گرایی امکان‌پذیر است و اینها همان حلقه‌های مفقوده در عراق و بسیاری دیگر از کشورهای خاورمیانه هستند که توسعه و پیشرفت آنها را هدف قرار داده‌اند. بنابراین هرچند اعتراضات فعلی مردم عراق درحال افول و مهار است، اما تردیدی وجود ندارد که وعده‌های مکرر و امنیتی کردن فضا برای کاهش اعتراضات، راه‌حل‌های جدی و پایدار برای جلوگیری از وقوع اعتراضات اینچنینی نیستند. همانگونه که کشورهای اروپایی و ببرهای آسیایی در سایه تفاهمات منطقه‌ای و برقراری صلح و آرامش پایدار داخلی و منطقه‌ای موفق شدند به توسعه و رونق اقتصادی برسند و شاخص‌های رفاه مردم خود را به بهترین سطوح ارتقاء دهند، کشورهای خاورمیانه نیز باید درنهایت به این جمع‌بندی برسند که راه پیشرفت آنها از مسیر تفاهمات منطقه‌ای و تمرکز بر مسائل و مشکلات داخلی می‌گذرد و مداخلات و به اصلاح کمک‌های خارجی بیش از آنکه توسعه آفرین باشد، تنش زاست.
شاید اعتراضات عراق تلنگری باشد برای مقامات کشورهای منطقه تا «طرح صلح هرمز» که ازسوی رئیس‌جمهور کشورمان در سازمان ملل ارائه شد را اندکی جدی‌تر بگیرند و به این جمع‌بندی برسند که اگر بحران‌ها و مشکلات منطقه‌ای و بین‌المللی را حل و فصل نکنند و تمرکز خود را بر اصلاحات درونی قرار ندهند، باید هریک به تناوب منتظر اعتراضات اینچنینی در عرصه سیاسی خود باشند.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد:
نرخ رشد تولیدات صنعتی مثبت شد
افتتاح چند طرح عمرانی درخراسان جنوبی با حضور معاون اول رئیس جمهور
جهانگیری: تمام امکانات را برای تولید و رفاه در خراسان جنوبی بکار خواهیم گرفت
رئیس سازمان انرژی اتمی:
ظرف دو یا سه هفته آینده از زنجیره 30 تایی IR6 رونمایی میشود
تولید بنزین یورو 5 در کشور افزایش یافت
وزیر نیرو:
هر هفته 30 روستای کشور به شبکه آبرسانی پایدار متصل میشود
فردی که با 20 میلیارد تومان تراکنش مالی یارانه می‌گرفت
آغاز دور جدید حذف یارانه ثروتمندان در روزهای آینده
دادستان عمومی و انقلاب شهرستان دماوند خبر داد:
تخریب 3800 مورد ساخت و ساز غیرمجاز در شش ماهه نخست سال در دماوند
کالین پاول: سیاست خارجی کنونی آمریکا افتضاح است
بایدن: آیا رئیس جمهوری روان‌پریش‌تر از ترامپ دیده‌اید؟
ناآرامی‌های عراق و لزوم اجرای «طرح صلح هرمز»
چرخه معیوب پرداخت یارانه
رئیس قوه قضاییه «دستورالعمل شناسایی و تقدیر از مفاخر دستگاه قضایی» را ابلاغ کرد
130 بار مراجعه برای دریافت شناسه ملی زمین مهدیه از اوقاف!
