روزنامه ایران
1398/07/15
چرخش در الگوی توسعه نفتی
عطیه لبافخبرنگار
به این سه خبر توجه کنید. سه قرارداد نفتی با شرکت‌های ایرانی طی هفته گذشته امضا شد؛ وزیر نفت روز گذشته از کارخانه‌های یک گروه صنعتی داخلی بازدید کرد و برای استفاده از تکنولوژی‌های ساخت این شرکت مذاکرات جدی انجام داد. بیژن زنگنه در حاشیه این بازدید نیز از واگذاری کامل طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی به شرکت‌های ایرانی خبر داد؛ درحالی که قرار بود در این پروژه «توتال» فرانسه و «سی‌ان‌پی‌سی‌آی» چین حضور داشته باشند تا تکنولوژی‌های پیچیده مورد نیاز آن را تأمین کنند.
این تازه شروع کار است و وزیر نفت می‌گوید: «می خواهیم بیشتر کار در صنعت نفت را به شرکت‌های داخلی بدهیم و از این فرصت برای توسعه صنعت داخلی و نه تنها صنایع بلکه واحدهای فناوری و دانش بنیان داخلی هم استفاده کنیم».
بیژن زنگنه این موضوع را روز گذشته در پاسخ به خبرنگار ما به زبان آورد و حتی گفت: «از نظر ارزشی، حداقل دو سوم کاری را که در صنعت نفت انجام میشود، می‌توان به شرکت‌های داخلی سپرد. این کاملاً عملی و مفهوم درون زایی است.»
وی که بعد از اعمال تحریم‌های امریکا فروش نفت را اولویت اول صنعت برشمرد، درباره بازگشت توسعه به اولویت‌ها توضیح داد: «وقتی نفت می‌فروشیم می‌توانیم توسعه را نیز تسریع و تقویت کنیم، ما یک سازمان برونگرا هستیم، البته همان‌طور که اشاره کردم باید درونزا هم باشیم و درون زا بودن به معنی دادن بیشتر کارها به شرکت‌های داخلی است.»
به‌دنبال سرمایه خارجی و تکنولوژی بودم
آنچه وزیر نفت به زبان می‌آورد، چند سؤال را در ذهن‌ها ایجاد می‌کند: آیا رویکرد توسعه در صنعت نفت تغییر کرده است؟ چرا بعد از برجام، وزارت نفت به‌دنبال جذب سرمایه‌گذار خارجی بود؟ چقدر این اتهام «چشم به راه چشم آبی‌ها بودن» به زنگنه وارد میشود؟ زنگنه پاسخ می‌دهد: «می‌خواستیم سرمایه خارجی و تکنولوژی‌های روز دنیا را جذب کنیم.» وی درباره اینکه چرا به جای کنسرسیوم «توتال- سی‌ان‌پی‌سی‌آی- پتروپارس» از همان ابتدا کار توسعه فاز 11 پارس جنوبی را به شرکت ایرانی پتروپارس ندادند، می‌گوید: «می‌خواستیم برای طرح توسعه این فاز سرمایه خارجی جذب کنیم، ضمن اینکه سکوی فشارافزایی استحصال گاز نیز برای ما مهم بود. پتروپارس قرار بود در کنار این شرکت‌ها کار یاد بگیرد. من معتقد نیستم در همه کارها باید از روز نخست دکترا بگیریم، گرچه داریم همین کار را می‌کنیم، اما این روش درستی نیست.»
در پروژه‌های نفتی چند موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد. نخست موضوع تکنولوژی و توان فنی پیمانکار است. هنوز در این زمینه ما از دنیا عقب هستیم و برجام قرار بود فرصت انتقال تکنولوژی‌های روز دنیا به این صنعت را فراهم کند. موضوع دوم بحث هزینه است. تجربه نشان داده که شرکت‌های بین‌المللی با هزینه پایین تری و بدون آزمون و خطا پروژه‌ها را اجرایی می‌کنند و این مزیت را با تحقیق و سابقه عملی به دست آورده‌اند. سومین مورد، زمان اجرای پروژه است. وقتی توان علمی و فنی در کنار سرمایه کافی قرار می‌گیرد، زمان اجرای طرح را به حداقل می‌رساند و بهره‌برداری سریع‌تر انجام خواهد شد.
اکنون که صنعت نفت آماده است به شرکت‌های ایرانی اعتماد و کار توسعه طرح‌های مهم نفتی را واگذار کند، این شرکت‌ها هم باید بتوانند این سه عامل را رعایت کنند. هرچند که ممکن است تحریم‌ها، کار را سخت و پیچیده کند.
بازار اتهام رایج است
«من خودم چشم آبی هستم.» زنگنه این جمله را به طنز و در پاسخ به این سؤال خبرنگار ما که آیا آن‌طور که گفته میشود، شما «چشم به راه چشم آبی ها» بودید؟ به زبان آورد.
وزیر نفت می‌گوید: «بازار اتهام رایج است. ایده تأسیس مپنا، فرآب، پتروپارس و پتروایران از سوی کسانی مطرح شده که از این نوع اتهام‌ها به آنها می‌زنند. یکبار هم گفتم اگر دولت از اتهام‌زدن و دروغ گفتن مالیات می‌گرفت، درآمد آن بیشتر از درآمد نفت بود.»
البته وزیر نفت با چشم آبی‌ها مشکل ندارد؛ به طوری که در آن بخشی که نیاز و همین‌طور امکان آن باشد، جذب تکنولوژی و سرمایه خارجی را هم پس نمی‌زند.
ساخت تجهیزات پیچیده نفت در داخل
روز گذشته وزیر نفت به «گروه مپنا» یک مأموریت داد. آن‌هم ساخت تجهیزات و تکنولوژی‌های پیچیده صنعت نفت بود که از آنها با عنوان تکنولوژی‌های «های‌تک صنعت نفت» یاد میشود.
به‌گفته زنگنه خدمات «های‌تک» نفتی فقط در انحصار یک تا دو شرکت‌های بین‌المللی است و اگر ایران بتواند در این زمینه موفق شود، بخش اعظمی از مشکلات و فشارهای ناشی از تحریم رفع خواهد شد. مپنا نیز قول داده که در این زمینه ورود پیدا کند. باید منتظر ماند و دید که آیا موفق خواهد شد؟
اما سفارش کار به شرکت‌های داخلی از سوی وزیر نفت، یک پیام دارد. اینکه داخلی‌سازی تجهیزات و رفع نیازهای صنعت نفت به‌عنوان بزرگترین صنعت ایران دوباره مدنظران مدیران قرار گرفته و الگوی توسعه این صنعت اکنون تمایل به درون زایی دارد.
هم‌افزایی توان شرکت‌های ایرانی
امیرحسین زمانی‌نیا
معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل
تحریم‌های امریکا ورود تکنولوژی و سرمایه شرکت‌های بین‌المللی را به عرصه توسعه صنعت نفت دشوار کرده است. اما زمان را نباید از دست داد و لازم است که توسعه در صنعت با تکیه بر توان داخلی ادامه داشته باشد. شرکت‌های ایرانی نیز باید در این راستا با اعتماد به نفس کار توسعه را در دست بگیرند و به مرور ساخت داخل را ارتقا دهند. در برخی از بخش‌ها حتی لازم است که با هم‌افزایی توان شرکت‌های داخلی افزایش یابد. بخشی از تعیین‌تکلیف میادین مشترک تا پایان دولت دوازدهم نیز با اتکا به این توانمندی‌ها انجام خواهد شد. باید شرکت‌های ایرانی در کنار یکدیگر قرار بگیرند و در حریمی مشترک توسعه در صنعت نفت را جلو ببریم.
توان داخلی‌ها و حمایت دولتی‌ها
رضا پدیدار
رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران
تقویت حضور بخش خصوصی در صنعت نفت با نقاط قوت، نقاط قابل بهبود، تهدیدها و فرصت‌هایی مواجه است و دولت باید توجه کند که در این باره حساب خصولتی‌ها از بخش خصوصی جدا است. در نهایت این بخش می‌تواند با همکاری و هم‌افزایی توان ساخت داخل را افزایش دهند. نقاط قوت شرکت‌های داخلی را می‌توان در 7 سرفصل مطرح کرد: نیروی کار متخصص، نگاه صرفه‌جویانه و بهره‌ور محور، قابلیت تحرک و تغییر پذیری بالا، قابلیت چانه زنی و مذاکرات برد-برد، تجربه و سوابق ملی و بین‌المللی، توان صدور دانش و خدمات فنی و مهندسی، دسترسی به امکانات و تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری که می‌تواند 75 درصد نیاز صنعت نفت را تأمین کند. اما در همین حال باید در برخی از بخش‌ها بهبود ایجاد شود. از جمله توان تأمین مالی و مقابله با بحران‌های ناگهانی، راهبردهای مبتنی بر هم افزایی و تجمیع توان داخلی، نیاز به حمایت دولت در مشارکت‌های بین‌المللی و پشتیبانی در بازارها.
به هر حال ایران کشوری است که موقعیت مناسب و مهمی از لحاظ ژئوپولتیک منطقه و امنیت انرژی جهان دارد. اکنون که تحریم‌ها فرصت ورود سرمایه خارجی و فناوری‌های روز دنیا را سخت کرده است، بخش خصوصی می‌تواند سرعت حرکت صنعت نفت را روی ریل توسعه افزایش دهد.
سایر اخبار این روزنامه
آغاز مناسبات با اوراسیا از 5 آبان
تیم امید دست آقای مدیر
اندیشمندان را در ساحت قدسی ننشانیم
درخواست المپیادی‌ها از دولت
نبرد سنگین با سلاطین ارزش افزوده
پیش‌بینی‌ام درباره فروغ درست از آب درآمد
چرخش در الگوی توسعه نفتی
پایه‌های جرثقیل محکم نبود
اصلاحات گفتمان جدید می‌خواهد
فصل نو در صندوق ذخیره فرهنگیان
مردم و پایان وس
سلام ایران
