روزنامه همدلی
1398/07/14
بررسی ظرفیت‌های پایتخت در گفت و گو با میرلوحی عضو شورای شهر تهران تهران در قامت شهری جهانی
همدلی- ستاره لطفی- امروز روز تهران است. همان روزی که آقامحمدخان قاجار زیستن در این شهر را آن قدر مطلوب و دلپذیر دانست که آن را به پایتختی برگزید. آن گونه که مورخان می‌گویند ٢٣٠سال قبل، آقامحمدخان قاجار، روز یکشنبه ۱۱ جمادی‌الثانی ۱۱۶۴هجری همزمان با عید نوروز در کاخ گلستان تاج سلطنت ایران را بر سر گذاشت و تهران را به عنوان پایتخت کشور معرفی کرد.البته تهران امروزی با تهران آن روزها فاصله‌ای به بلندای تاریخ دارد. اگرچه هنوز عده‌ای آن را شهری دلپذیر و به‌خاطر سپردنی، مهربان و سخاوتمند می‌دانند که زیستن در آن مطلوب و خواستنی است، اما عده‌ای دیگر تهران را جوری دیگر می‌بینند.
عده‌ای پایتخت کشور را آنقدر زشت و بی‌قواره می‌دانند که لابه‌لای برج‌هایش قد کشیدن ساده نیست. عده‌ای دیگر می‌گویند زندگی در هیاهوی شلوغی‌اش گیج‌کننده و مغشوش است. برخی نیز آن را شهری گران و خاص طبقات مرفه می‌دانند. برخی از حاکم بودن روابط سرد، خشن و غیرانسانی‌اش سخن می‌گویند به گونه‌ای که اگر دست‌هایش را بگیری آلوده می‌شوی و صدایش کنی به سرفه می‌افتی و عده‌ای دیگر اقلیمی خشک با هویتی خاک‌آلود می‌نامندش که ناودان‌هایش خواب باران می‌بیند.
تهران هر تعریفی داشته باشد، امروزه دیاری فراموش شده است که هویت‌اش در هیاهوی زر و برق و نقش زینتی و عنوان دهن‌پرکنی «پایتخت» گم شده است. دیگر کمتر کسی است که روایت‌های این شهر را بداند و تمایل داشته باشد روایت رنگارنگ این شهر را سینه به سینه به نسل بعد خود منتقل کند. روایت زندگی رمضون یخی، گذر لوطی صالح، میدان چه کنم؟ هفت‌کچلان، دروازه دولاب، میدان پاتاپوق و... حالا اسامی کوچه‌ها و محلات هم به تناسب ساکنان آن، چنان دستخوش تغییرات شده است که دیگر رنگی از گذشته ندارد؛ به نحوی که بعید نیست تا یک دهه دیگر خاطرات و آنچه بر این شهر گذشت، از حافظه تاریخی آن پاک شود.
در روزی که تهران نام نهاده شده است گذری می‌زنیم به حیات و تاریخ پرفراز و نشیب هزارساله‌اش.
طهران قدیم
براساس گفته مورخان تهران در ابتدا روستایی نسبتاً بزرگ بود که میان شهر بزرگ ری و کوهپایه‌های البرز جای گرفته بود. پس از یورش مغولان و ویرانی ری، مهاجرت مردم از شهرهای اطراف به تهران افزایش یافت.
هر چند تاریخ دقیقی از آغاز شکل‌گیری تهران به‌عنوان یک شهر در دست نیست، اما ساخت تهران در سال ۹۶۱ ه.ق به‌دستور شاه طهماسب صفوی را می‌توان نقطه آغاز شکل‌گیری هسته تهران امروزی در نظر گرفت. توسعه و تغییرات تهران در دوره شاه‌عباس و سایر شاهان صفوی از جمله شاه سلیمان و پس از آن نادرشاه افشار و کریم‌خان زند در محدوده حصار شاه طهماسبی باقی ماند.
تهران فراز و فرودهای زیادی را به خود دید تا 233سال قبل، آقامحمدخان قاجار، در کاخ گلستان تاج سلطنت ایران را بر سر گذاشت و تهران را به عنوان پایتخت کشور معرفی کرد. گرچه آن روزها، وی حتی تصورش را هم نمی‌کرد که این تصمیم، روزی کلانشهری را به وجود آورد که بیش از ١٢میلیون نفر را در خود جا بدهد.
روزی برای تهران
در کشورهای مختلف دنیا بر حسب ظرفیت فرهنگی روزهایی از سال برای آشنایی یا یادآوری جامعه به نام موضوعی نامگذاری میشود، اما تا سه سال پیش تهران به عنوان پایتخت کهن ایران، در تاریخ رسمی کشور جایی نداشت و روزی به نامش ثبت نبود. تا این که در سال 1395 به همت شورای چهارم شهر تهران، «روز تهران» به تقویم کشور اضافه شد و این گونه تهران نیز صاحب روز شد و 14 مهرماه که در قانون اساسی مشروطیت، تهران به عنوان پایتخت تثبیت شد، به نام روز تهران، انتخاب شد.
امروز روز تهران است. تهران 1398 امروز با تهران 1164 آقامحمدخان قاجار فاصله‌ای به درازای تاریخ دارد. حالا تهران12 میلیون نفری، کمتر نشانی از تهران قدیم دارد، جز چند ساختمان قدیمی که در انبوه برج و ترافیک و دود، یادآور سده‌های رفته‌اند. از تهران قدیم چنارهای بلند مانده و مردمان ساکت عکس‌های قدیمی، و چند خانه فرو رفته در خود که ساعت‌شان در همان سال‌های دور یخ زده است در تهران شلوغ امروز جا مانده‌اند و سخت غریبی می‌کند. تهران امروز هر روز بزرگ‌تر و رنگی‌تر میشود و از تهران سال‌های سیاه و سفید، دورتر و دورتر... بسیاری، غریبی شهر تهران را به کوچ ساکنان اصلی‌اش گره می‌زنند و می‌گویند در طول تاریخ به وِیژه چهل سال اخیر بسیاری از ساکنان بومی و قدیمی این شهر، ناچار شهر را تنها گذاشتند و به دست غریبه‌ها سپرده‌اند. بسیاری از ساکنان امروز تهران نیز که اصالت تهرانی ندارند، بلکه به تهران کوچ کرده‌اند، به هویت‌اش زیاد پایبند نبوده و نیستند و هویتی دوگانه دارند.
«همدلی» به مناسبت روز تهران گفت‌وگویی با «محمود میرلوحی» عضو شورای شهر تهران انجام داد. وی در تعریف تهران و این که تهران چگونه است؟ چگونه باید باشد؟ و برای این بایستگی چه اقداماتی باید صورت گیرد، نظراتی را مطرح کرد که در ادامه می‌خوانید.
«تهران پایتخت ایران اکنون 15درصد جمعیت کشور را در خود و پیرامونش جا داده است. تهران اگر 200سال سابقه پایتختی دارد، اما این منطقه و جغرافیا دارای تاریخ کهن است و دماوند مظهر و نماد ایران در حاشیه این شهر قرار دارد. می‌توان تهران را از جنبه‌های مختلف نگاه کرد. برخی ممکن است این شهر را با دود و ترافیک بشناسند، اما می‌توان ظرفیت و توانمندی‌های این شهر را فراتر از این دید و باید آن را ببینیم.
همین طورکه مرحوم اقبال لاهوری یک زمانی آرزو کرده است که تهران مرکز سیاسی بین‌المللی شود، ما هم باید این چنین نگاه و توقعی از آینده پایتخت داشته باشیم. به عنوان مثال شهر «وین» امروز یک مقر اروپایی سازمان ملل محسوب میشود من اخیراً این شهر را از لحاظ دارایی‌ها، ظرفیت‌ها، آثار تاریخی و تاریخ‌اش با اصفهان مقایسه کردم، قابل قیاس نبود و میشود گفت اصفهان کجا و وین کجا؟ اما امروز این شهر مقر اروپایی سازمان ملل است، چرا تهران مقر آسیایی مثلا سازمان ملل نباشد؟ چرا دوبی مرکز مالی آسیا باشد، چرا تهران نباشد؟ چرا دبی و استانبول مرکز خواب پروازهای منطقه و آسیایی باشند، چرا تهران که شرایط‌اش بسیار از لحاظ فنی مساعد‌تر است و درست روی خط مستقیم شرق و غرب آسیا قرار می‌گیرد در این جایگاه قرار نگیرد؟
تهران از نظر جغرافیایی، جمعیتی و سیاسی موقعیت فوق‌العاده‌ای دارد. باید تلاش کنیم این تهران به جایگاه واقعی خود برسد و دود و ترافیک مانع دیده شدن این شهر نشود و این شدنی است. ما این روزها در حال گفت‌وگو در مسائل محیط زیست، حمل و نقل، ساخت و ساز و .... هستیم. می‌بینیم که اگر با نگاه مسئولانه، اگر با نگاه به آینده و رعایت اصول و ضوابط کار و شهرسازی انجام شود، میشود این شهر به تهران مطلوب و تهران ایده‌آل تبدیل شود. چرا که قابلیت، ظرفیت و شرایط تبدیل شدن به چنین شهری را داراست.
در واقع انتخاب روز تهران با این هدف بوده و هست که اولا این ظرفیت‌ها را به خوبی شناسایی و بررسی کنیم و ثانیاً به راه رفته و طی شده را ببینیم که چه اتفاقی افتاد و چرا به مشکلات رسیدیم تا مسیر راه و همچنین راه آینده را اصلاح کنیم و راه را به گونه‌ای ترسیم بکنیم که دیگر به سنگلاخ نخوریم تا این شهر ده میلیون جمعیتی بتواند احساس راحتی، دلگرمی، رضایت، امید به آینده و ... داشته باشد و احساس کنند که میشود اقتصاد آینده این شهر، اشتغال، هوا و ترافیک این شهر می‌تواند به نحوی باشد که هم ساکنان و هم گردشگران این شهر احساس رضایت کنند.
تهران امکانات، جاذبه‌های گردشگری و زیبایی‌های فوق‌العاده‌ای دارد. این شهر 200 گالری فرهنگی، خانه سینما تئاتر دارد. 360 شهر سازمان مردم‌نهاد یا همان NGO در این شهر فعال است. مرکز انواع هنرها از نقاشی و خطاطی گرفته تا آی تی و ... در این شهر قرار دارد. اما با تمام این ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها به دلیل برخی از اشکالات، زیاده‌روی‌ها و ضعف در برنامه‌ریزی‌ها این زیبایی‌ها متاسفانه غبار گرفته و مقداری دود اندود شده است که لازم است این دوده‌ها را از چهره تهران برطرف کنیم. باغ‌هایش را حفظ کنیم، مراکز تاریخی‌اش را که 2000 بنای ارزشمند دارد، حفظ کنیم. انشاءالله با طرح فکر و برنامه این شهر را برای آیندگان تبدیل به شهری زیباتر و آماده‌تر کنیم.
تهران کنونی چگونه است؟
این شهر مشکلاتی دارد و قابل کتمان نیست. تهران امروز مشکل ترافیک دارد. سیاست‌های حمل و نقلی‌اش اشکالاتی دارد و خودرومحور تعریف شده است و امروز 6 برابر خیابان‌ها ماشین در این شهر رفت و آمد می‌کند، باغات بسیار ارزشمندی در تهران وجود داشت که به‌خاطر بی‌توجهی بخصوص در این ده، پانزده سال اخیر بسیاری از آن از دست رفت.
اکنون به جایی رسیدیم که وقتی تهران را از بیرون نگاه می‌کنند در تعریف آن می‌گویند شهری خشن، شهری که محلاتی مانند هرندی دارد، شهری که سرشار از نزاع، کارتن خوابی اعتیاد و به طور کلی آسیب‌های اجتماعی است. این مشکلات محصول بعضی از مشکلات کشور و مشکلات برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات بود.
به صورت خلاصه می‌توان ریشه مشکلات شهر تهران را به جنگ، تحریم، سیاست‌های نادرست دولت‌ها، مهاجرت تصمیمات غلط و برنامه‌های نادرست گره زد. ضمن این که باید یادآور شوم ما مدتی با توجه به شرایط کشور بدون برنامه عمل کردیم. از سوی دیگر در برخی از مقاطع برنامه‌ریزی جامع تنظیم نشد. بعد از تنظیم به خوبی اجرا نشد. اکنون این مشکلات را باید با همت و اندیشه و استفاده از نظرات کارشناسان اصلاح کنیم. شورای پنجم با کمک خداوند مسیر را هموار کرده و اکنون در همین مسیر قدم برمی‌دارد و می‌بینیم که تصمیمات موثری نیز گرفته و می‌گیرد.
باید ببینیم کلانشهرهای دنیا مسائل شهری خود را مانند فضای سبز، حمل و نقل عمومی، آلودگی هوا و ترافیک چگونه حل کرده و از آنان الگو بگیریم و انجام بدهیم تا تهران زیست‌پذیر شود و به تعبیر آقای حناچی، شهردار پایتخت، این شهر برای همه باشد. اکنون این شهر برای عده‌ای ایده‌آل است. ثروتی عظیمی و امکانات زیادی در این شهر وجود دارد، به نحوی که خیلی‌ها را از سراسر کشور در این شهر جمع کرده است، اما هنوز این شهر برای همه نیست و هنوز این قابلیت وجود ندارد که همه بتوانند از امکانات این شهر استفاده کنند. هنوز عده‌ای در این شهر شب‌ها سرگرسنه به بالین می‌گذارند. اعتیاد هست و نارسایی‌هایی وجود دارد. باید این مشکلات را با طرح و برنامه حل کرد تا تهران برای همه زیبا، نشاط‌آور و کاربردی باشد. می‌توان این شهر را شادمان، بانشاط، راضی و امیدوار دید. اکنون این رویه آغاز شده است و امیدواریم در آینده ادامه پیدا کند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
بررسی ظرفیت‌های پایتخت در گفت و گو با میرلوحی عضو شورای شهر تهران تهران در قامت شهری جهانی
نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران در گفت‌وگو با همدلی: وضعیت امروز عراق نتیجه رفتار دیروز سیاستمداران است
«همدلی» ماجرای خروج پراید از چرخه تولید و جایگزینی خودرویی جدید را ارزیابی کرد تیراید به جای پراید
عراق در انتظار آرامش عزم سیاستمداران بغداد برای اصلاحات
گزارش همدلی به مناسبت روز تهران از مهمترین مسائل پیش روی پایتخت تهران 98و چالش زوال همبستگی
ولی‌الله شجاع‌پوریان بازگشت تهران به هویت فرهنگی
مصطفی مهرآیین در تبیین کم و کیف جنبش روشنفکری در ایران: روشنفکران ما صنعت راه انداخته‌اند، نه تفکر
ولی‌الله شجاع‌پوریان بازگشت تهران به هویت فرهنگی
پاسخی به یک اعلامیه
جانشین وزیر دفاع: پهپاد جاسوسی آمریکا با تجهیزات بومی ایران سرنگون شد
بازگشت ناطق نوری به جلسات جامعه روحانیت مبارز در گفت‌وگو همدلی با اکرمی مهمان یا صاحبخانه؟
گزارش «همدلی» از اقدام جدید یک عضو جامعه روحانیت مبارز بازگشت ناطق‌نوری
