روزنامه ابتکار
1398/07/11
در گفتوگو با یک کارشناس مسائل آلمان مطرح شد جایگاه برلین در استراتژی بلندمدت ایران
گروه ایران و جهان - روابط ایران و آلمان در طول تاریخ 150 ساله خود روابطی آکنده از نزدیکی و اعتماد نسبی بوده است. این امر در پس از انقلاب اسلامی نیز تداوم داشت بهطوریکه آلمانی‌ها همواره به عنوان بزگترین شریک اقتصادی ایران در اروپا مطرح بودند.در این میان در طول دولت‌های پس از جنگ ایران و عراق هر چند فراز و نشیب‌های مختلفی در روابط دو کشور ایجاد شد، اما روی کار آمدن دولت یازدهم و متعاقب آن منعقد شدن توافق هسته‌ای فصل نوینی را در استحکام روابط میان دو کشور رقم زد. بهطوریکه آنگلا مرکل صدراعظم آلمان طی نامه خود به مناسبت پیروزی حسن روحانی در انتخابات سال 92 خاطرنشان کرد که انتخاب جنابعالی نوید بارور شدن این امید را می‌دهد که مرحله نوین همکاری سازنده برای صلح و امنیت در منطقه و جهان را در پیش رو داشته باشیم.
همچنین وزیر اقتصاد و وزیر خارجه آلمان نیز از نخستین مقامات اروپایی بودند که در مسابقه آمد و شد به ایران پس از برجام به تهران سفر کرده و با مقامات ایران دیدار کردند. در همین راستا و با توجه به نقش و تاثیر آلمان در روند مناسبات بین‌المللی در گفتوگو با فریدون عسکری کارشناس مسائل آلمان، تاریخچه روابط دو کشور و دورنمای تحولات آتی آن را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
لطفاً به عنوان نخستین پرسش، تاریخچه مختصری از روابط ایران و آلمان را تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بیان بفرمایید؟
روابط ایران و آلمان دارای قدمت طولانی بوده و به طور رسمی از سال 1873 میلادی و پس از سفر اول ناصرالدینشاه به آلمان در نخستین سفرش به اروپا آغاز شد.
در بین سالهای 1870 تا 1917 که امنیت ایران از سوی بریتانیا و روسیه به خطر افتاده بود، از نظر سیاستمداران ایرانی، آلمان کشوری بود که میتوانست بهعنوان دولتی که دیدگاه استعماری به ایران نداشت، با ورود به عرصه ایران به عنوان قدرتی اروپایی و متحد کشور ما، خود را مطرح کرده و از ایران در برابر استعمارگران روسی و انگلیسی حمایت کند. آلمانی‌ها نیز بر این باور بودند که اجرای یک سیاست فعالانه در خاورمیانه، منافع آنان را تامین میکند.
در فاصله دو جنگ جهانی اول و دوم، زمانی که رضاشاه به قدرت رسید، آلمان برای پایداری حکومت پهلوی اول در زمینههای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی همکاری کرد.
همچنین دولت‌های آلمان و ایران سه موافقتنامه (عهدنامه دوستی، قرارداد اقامت، توافقنامه گمرکی بازرگانی) را در 28 بهمن 1307 شمسی مطابق با 17 فوریه 1929 میلادی منعقد کرده و در زمینه تجارت نیز، آلمان در سال 1940 به رتبه اول در تجارت خارجی ایران نائل آمد.
روابط دو کشور که در نتیجه اشغال تهران توسط متفقین در شهریور 1320 قطع شده بود، پس از جنگ با افتتاح سرکنسولگری ایران در اشتوتگارت در سال 1946 مجدداً شروع شد.
بعد از تقسیم آلمان به دو کشور جمهوری فدرال آلمان و جمهوری دموکراتیک آلمان ( آلمان شرقی و غربی)، حکومت پهلوی از برقراری ارتباط با آلمان شرقی امتناع کرده ولی با آلمان غربی ( به دلیل وابستگی هر دو کشور به ایالات متحده آمریکا ) روابط خوبی در زمینههای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی برقرار کرد.
از مهمترین قراردادهایی که بین ایران و آلمان غربی به امضاء رسید میتوان به توافقنامه فروش اسلحه به ایران (1966) ، مشارکت ایران در کروپ آلمان ( 1974 ) و احداث نیروگاه اتمی بوشهر در سال 1974 اشاره کرد.
ارزیابی شما از روابط دو کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی چیست؟
همزمان با شروع جنگ ایران و عراق، کشور آلمان اعلام بیطرفی کرد. بعد از پایان جنگ و در سال 1369 نیز روابط دو کشور به طور تقریباً منظم برقرار شد.
در سال 1373 که وضعیت اقتصادی ایران در پی افزایش بدهیهای خارجی دچار بحران شده بود، آلمان اقدام به عقب انداختن بازپرداخت میلیاردها مارک بدهی ایران کرد که کمک بزرگی به ایران بوده است.
اما در طی سالهای 1375 و 1376 چالشهای بزرگی در روابط دو کشور به وجود آمد که به تیرگی روابط انجامید. از جمله میتوان ماجرای میکونوس، کنفرانس برلین و دستگیری فرج سرکوهی به اتهام جاسوسی برای آلمان و غیره را نام برد.
در زمان دولت‌های اول و دوم اصلاحات، آلمان در چندین پروژه در ایران حضور داشت. از جمله در سفر وزیر اقتصاد آلمان در سال 1379 به ایران دو پروژه بزرگ اقتصادی مربوط به گسترش پتروشیمی بندر امام و پارس جنوبی به شرکتی آلمانی واگذار شد. همچنین ساخت 6 فروند کشتی اقیانوسپیما در سال 1381 به ارزش 189 میلیون دلار، انتقال فناوری ساخت کشتیهای کانتینربر، ساخت مجتمع PVC به ارزش 509 میلیون دلار در منطقه ویژه پتروشیمی امام خمینی و ... از پروژه های مهم این سفر بوده است.
آلمان بعد از پیروزی انقلاب به جز در سال 2001 میلادی ( در رتبه دوم بعد از ایتالیا ) همواره بزرگترین صادرکننده به ایران بوده است.
لازم به ذکر است شروع بحث پرونده هسته‌ای ایران در سال 2003 میلادی و تشکیل گروه موسوم به 5 + 1 با مشارکت آلمان و کشورهای عضو دائم شورای امنیت، جایگاه و موقعیت تازهای را برای آلمان در رابطه با ایران ایجاد کرده و روابط دو کشور را وارد مرحله جدیدی کرد.
در ادامه باید عرض کنم که از سال 1368 تاکنون که چهار دولت سازندگی، اصلاحات، گفتمان عدالت و تدبیر و امید در ایران حاکم بودهاند و با توجه به سیاستها و برنامههای کلان و استراتژیک بین‌المللی هر یک از این دولتها، روابط ایران و آلمان با فراز و فرودهای متعددی روبهرو شده است. همچنین تشدید تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، جایگاه این کشور را برای ایران، ارتقاء داده و نقش مهمتری را برای آلمان در سپهر سیاسی ایران به وجود آورده است.
جنابعالی روابط دو کشور را در دولت تدبیر و امید چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با انتخاب آقای روحانی به عنوان رئیس‌جمهوری و رئیس دولت یازدهم، وزارت امور خارجه آلمان ضمن تبریک پیروزی، جهت بهبود روابط با ایران ابراز امیدواری کرد. خانم انگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز طی نامهای تنفیذ حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهوری جدید ایران را تبریک گفت که در بخشی از این پیام تبریک آمده است: انتخاب جنابعالی نوید بارور شدن این امید را می‌دهد که مرحله نوین همکاری سازنده برای صلح و امنیت در منطقه و جهان را در پیش رو داشته باشیم و آلمان مانند گذشته همداستان با همکاران بین‌المللی، سهم خود را ادا خواهد کرد تا با بهرهگیری از راهکار گفتمان، راهحلهای مناسب برای چالشهای موجود پیدا شود.
پس از انعقاد توافق برجام، میان ایران و گروه 5 + 1 ، معاون صدراعظم آلمان در راس هیئتی بلندپایه به ایران سفر کرده و با مقامات ایرانی دیدار کرد.
با روی کارآمدن دولت یازدهم (تدبیر و امید) روابط فرهنگی دو کشور نیز رو به فزونی گذاشت. افزایش سفر گردشگران آلمانی از ایران و همچنین چاپ کتابهایی درخصوص فرهنگ و تاریخ ایران در آلمان، از جمله نتایج تغییر رویه مدیران و مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در جهت جذب گردشگر خارجی است.
به عنوان آخرین سوال ضرورت روابط ایران و آلمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به وضعیت خاص بین‌المللی و سیاسی موجود برای ایران در جهان امروز و تنازع روزافزون ایالات متحده آمریکا با ایران و تنگناهای ایجادشده برای کشورمان، ضرورت بهبود و ارتقای روابط ایران با دیگر قدرتهای بین‌المللی، امری اجتنابناپذیر به نظر میرسد. بر این اساس، آلمان به عنوان یکی از مهمترین قدرتهای بین‌المللی که جایگاه ممتازی در اقتصاد، تجارت و صنعت بین‌المللی داراست و پیشینه روابطی نسبتاً طولانی و به نسبت کمتنش با ایران را داشته، میتواند در استراتژی بلندمدت روابط بین‌المللی دولت ایران، جایگاه خاص و ممتازی را به خود اختصاص دهد.
البته حفظ و ارتقای روابط ایران و آلمان نیز، نیازمند شناخت کافی و شایسته از پتانسیلهای دوطرف و تلاش در جهت افزایش نقاط اشتراک و منافع همسوی دو کشور و کاهش افتراق و واگرایی بین دو کشور است.
سایر اخبار این روزنامه
آیا ضمانتی برای بازگشت سایر الواح تاریخی ایران از آمریکا وجود دارد؟
رونمایی از 110 لوح هخامنشی پس از 80 سال
علیرضا صدقی
بازگشت شیخ؟
تقویت ارزش پول ملی واقعی است؟
عددبازی با شاخص‌های اقتصادی!
ماجرای شیوع یک بیماری در لردگان استان چهارمحال و بختیاری چیست؟
«چنار محمودی» در غبار شایعات ایدزی!
«ابتکار» به مناسب تاسیس تلویزیون در ایران، یکه‌تازی‌ها در رسانه‌های تصویری را بررسی کرد
در گفتوگو با یک کارشناس مسائل آلمان مطرح شد
جایگاه برلین در استراتژی بلندمدت ایران
نگران ریزش شاخص سهامداران جدیدالورود هستیم
تشریح عوامل موثر در جذب نقدینگی
رهبر انقلاب در دیدار فرماندهان سپاه مطرح کردند
ایران با جدیت کاهش تعهدات هسته‌ای را ادامه می‌دهد
رئیس‌جمهوری در جلسه هیئت دولت تصریح کرد
عزت ملت ایران، شرط مذاکره
آیت‌الله جوادی آملی در دیدار عارف:
برخی در کشور دهه غارت راه انداختند
رئیس قوه قضائیه:
برخورد با چند آدم نادرست در قوه قضائیه، «ضعف» نیست
