روزنامه همدلی
1398/07/08
گزارش همدلی از رشد سالخوردگی در کشور به مناسبت روز جهانی سالمند آهنگ پرشتاب سالمندی در کشور
ایران جزء 3 کشوری است که بالاترین سرعت سالمندی در جهان را داردهمدلی| گروه اجتماعی- سالخوردگی جمعیت که دهه‌ها دغدغه کشورهای توسعه یافته بود چند سالی میشود به لیست بلندبالای دل‌مشغولی‌های مسئولان کشور ما نیز تبدیل شده است. در چند دهه اخیر کاهش تدریجی میزان موالید و مرگ و میر و همچنین افزایش امید به زندگی که از فواید توسعه یافتگی جوامع است، باعث افزایش تعداد سالمندان در جهان شده است و علیرغم سیاست‌های و برنامه‌های تشویقی فرزندآوری این رشد فزاینده افراد مسن همچنان ادامه دارد. به طوری‌‌که طبق پیش بینی کارشناسان در آینده‌ای نه چندان دور در جهان از هر پنج نفر یک نفر سالمند خواهد بود.
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی سن ۶۰ سالگی آغاز دوره سالمندی قلمداد میشود اما به تازگی آغاز دوره سالمندی از ۷۰ سالگی تعریف میشود و برای اینکه این تقسیم بندی بار منفی در ذهن ایجاد نکند، افراد با سن ۷۰ تا ۷۴ ساله را سالمند جوان، ۷۵ تا ۹۰ سال را سالمند میانسال و ۹۰ سال به بالا را سالمندِ سالمند می‌نامند.
ایران مواجه با پدیده سالمندی
کشور ما نیز که تا یکی دو دهه پیش تمرکز برنامه‌ها و سیاست‌های جمعیتی‌اش بر کاهش جمعیت بود، اکنون شرایط مطلوبی ندارد و طی سالهای اخیر افزایش تعداد سالمندان در کشوربه چشم می‌خورد. به نحوی که در حال حاضر کشور ما نیز با 9.3 دهم جمعیت سالمندی، مرحله انتقال ساختار سنی جمعیت از جوانی به سالخوردگی را تجربه می‌کند.
بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ از جمعیت ۷۹ میلیونی کشور، ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر یعنی ۹.۲۸ درصد سالمند هستند و پیش‌بینی میشود که درصد سالمندان ایران تا سال ۲۰۲۵ میلادی یعنی ۶ سال دیگر به ۱۰ و تا ۲۰۵۰ یعنی ۳۱ سال دیگر به بیش از ۳۰ درصد برسد. بر اساس گزارش سال 2013 سازمان جهانی بهداشت، ایران جزو سه کشوری است که بالاترین سرعت سالمندی در جهان را دارد.
البته جمعیت سالمند کشور ما به نسبت جمعیت آن نگران کننده نیست، ولی آن چه که این موضوع را نیازمند توجه جدی‌تر ساخته، رشد جمعیت سالمند در مقایسه با رشد جمعیت کل کشور است. رشدی که ما را در طراز کشورهای اول دنیا قرار داده است.
ریشه‌‌های سالمندی کشور
پدیده سالمندی در هر کشوری اجتناب‌ناپذیر است، اما در ایران به دلیل ساختارهای حاکم بر جامعه، سیاست‌گذاری‌های اشتباه حوزه جمعیتی و همچنین تغییرات سبک زندگی این پدیده با شیب تندی در کشور اتفاق افتاد.
در یکی دو دهه گذشته در سایه غفلت و بی‌خبری دستگاه‌های فرهنگی کشور آمار ازدواج به صورت جدی کاهش پیدا کرد و در مقابل آمار طلاق افزایش پیدا کرد. این عدم تناسب بین ازدواج و طلاق موجب شد از یک‌سو این پدیده باعث پیر شدن سیمای جمعیتی کشور شود و از سوی دیگر، بخشی از جمعیت به دلیل این غفلت و بیبرنامگی دچار چالش جدی شوند. جامعه نیز با پدیده و آسیب‌های اجتماعی تازه‌ای روبه‌رو شود.
در حال حاضرایران جزو چند کشور اول جهان است که به سرعت درصد سالمندی آن افزایش می‌یابد. در صورتی که در کشورهای توسعه‌یافته بیش از نیم قرن طول کشیده تا سالمندی جمعیت طی شود ولی در جامعه ایران به علت کاهش سریع و چشمگیر نرخ باروری، این مدت در زمان کوتاهی طی شود.
سن سالمندی چه سنی است
در تعیین و تعریف کشور سالخورده اختلاف نظر بسیار است و تعاریف متعددی از سن سالخوردگی و سالمندی در دنیا ارائه شده است. هر کشوری براساس شرایط فرهنگی و اقتصادی شاخص‌‌های را در تعریف خود مدنظر داشته، و با توجه به آن شاخص‌ها سن سالخوردگی را عدد خاصی تعیین کرده اند.
بر اساس یک شاخص شناخته شده جمعیتی، معمولا اگر بیش از 12 درصد کل جمعیت 60 سال و بالاتر و یا بیش از 10 درصد کل جمعیت 65 سال و بالاتر باشد جمعیت سالخورده تلقی میشود. در تعریفی دیگر سازمان ملل متحد نیز کشورها را به سه نوع ساخت جمعیتی جوان، بزرگسال و سالخورده تقسیم کرده است که مشخصه آنها میزان نسبت جمعیت سالمند در این کشورها است.
به این صورت که کشورهای دارای جمعیت جوان، کشورهایی هستند که نسبت سالمندان آن زیر 4درصد باشد. کشورهای دارای جمعیت بزرگسال کشورهایی هستند که نسبت سالمندان آن بین 4 تا 6 درصد باشد و کشورهای دارای جمعیت سالخورده کشورهایی هستند که نسبت جمعیت سالمندان آن بیش از 7درصد یا بیشتر باشد. با وجود اینکه حال حاضر، سازمان ملل معیار عددی مشخصی برای تعریف سن سالمندی ندارد، اما روی این اصل توافق دارد که افراد 60 ساله و بیشتر جمعیت سالمند را تشکیل می‌دهند.
در ایران سن پیری و سالخوردگی تعریف نشده است ولی اگر شروع دوره پیری را زمان بازنشستگی کامل از خدمت محسوب کنیم طبق قانون تامین اجتماعی سن پیری برای مردان 60 سالگی و برای زنان 55 سالگی است و طبق قانون استخدام کشوری سن بازنشستگی برای مردان و زنان 65 سالگی است .
سالمندی بیماری نیست، در کشور ما و بسیاری از کشورهای جهان سوم دوران سالخوردگی را دورانی تلقی می‌کنند که گویا فرد سالخورده و سالمند یک گزینه بیشتر پیش روی ندارد و آن مرگ است و بیماری! در صورتی که سالمندی بیماری نیست، بلکه یک دوره از چرخه حیات به حساب می‌آید و فرایند طبیعی است و نمی‌توان آن را متوقف و یا معکوس نمود، بلکه می‌توان با مراقبت‌‌های صحیح و ساده به سالمندی توام با سلامت رسید. جامعه‌شناسان نیز معتقدند این مرحله از عمر دوران سوم زندگی است و افرادی که در این مرحله قرار دارند دارای پتانسیل و کارکردهای خاصی هستند که می‌توان از آن در جامعه بهره برد.
یکی از مهم‌ترین کارکردهای افراد در میانسالی انتقال تجربیات و استفاده بهینه از آن است. در کشورهای شمال اروپا سال‌هاست که این رویه را پیش گرفته و از سالمندان در مهد کودک‌‌ها و مدارس ابتدایی دعوت می‌کنند تا برای آنها از تجربه و اتفاق‌‌های گذشته تعریف کنند. این کار هم حس خوبی به سالمندان می‌دهد و هم بدین وسیله گسست بین نسلی از بین می‌رود و دو نسل قدیم و جدید به هم پیوند می‌خورند و کنار هم قرار می‌گیرند.
از آنجا که معمولا سالمندی همراه با کمبودهایی است، بنابراین توجه به نیازهای بهداشت روانی و جسمانی افراد سالخورده لازم و ضروری است. از طرفی اگر خود مردم قبل از رسیدن به سن سالمندی نسبت به واقعیات و مسائل دوره سالمندی شناخت و آگاهی لازم را داشته باشند، می‌توانند با رعایت پیشگیرانه موارد تاثیرگذار در کیفیت زندگی زمان سالمندی، سالهای پایانی عمر خویش را در نهایت آرامش و سلامت جسمی، روانی و اجنماعی سپری کنند.
برای حفظ پویایی سالمندان در جامعه چه باید کرد؟
حال با پذیرش واقعیت تلخ پیر شدن زودتر از موعد سیمای جمعیتی کشور و همچنین روند رو به رشد آن در سالهای آتی، مساله بهداشت، سلامت و تامین آسایش و رفاه آنان در جامعه هر روز ابعاد تازه و گسترده‌ای پیدا می‌کند، بنابراین با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد باید زیرساخت‌‌های مورد نیاز بر کیفیت زندگی سالمندان ایجاد شده و گسترش یابد و همچنین از تجربه کشورهای مانند ژاپن که در امر ارائه خدمات به سالمندان موفق عمل کرده‌اند استفاده کرد.
برای حفظ پویایی سالمندان در جامعه باید شرایط برای حضور و فعالیت آنان در بیرون از منزل و فعالیت‌‌های اجتماعی فراهم شود. بنابراین باید شهری دوستدار سالمند داشته باشیم که در آن سالمندان بتوانند به راحتی از خانه بیرون آمده و کارهای روزمره خود را بدون نیاز به دیگران انجام دهند.
امروزه در جوامع پیشرفته، برای حفظ شان سالمندان و تکریم به آنان، عنوان «شهروند ارشد» را برای افراد سالخورده درنظر می‌گیرند برای این که سالمندان به این باور برسند که هنوز در محور تصمیم گیری هستند و در جامعه نقش پررنگی را ایفا می‌کنند، اکنون با توجه به شرایط پیش آمده و تغییرات دموگرافیک جمعیت در ایران، به نظر می‌رسد باید شهرها را به سمت شهر دوستدار سالمند پیش برد. چرا که اگر موضوع سالمندی در کشور به درستی مدیریت و برنامه ریزی نگردد می‌تواند به عنوان مهم‌ترین چالش اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی درمانی قرن جاری مطرح شود.
سایر اخبار این روزنامه
گزارش همدلی از رشد سالخوردگی در کشور به مناسبت روز جهانی سالمند آهنگ پرشتاب سالمندی در کشور
نائب رئیس فراکسیون مستقلین: آنها که دیگران را دیکتاتور خطاب می‌کنند، خودشان به این لقب شناخته می‌شوند
«همدلی» روند خصوصی‌سازی کارخانه‌ها و شرکت‌های دولتی را ارزیابی کرد از خودمانی‌سازی تا رها‌سازی
انصاری راد: شفافیت آرا، نباید نمایندگان را محدود کند
جلالی زاده: طرح شفافیت آرا مثل شمشیر دو لبه است
شفافیت ، آزادی یا محدودیت هادی غفاری: رای نمایندگان مجلس باید تحت نظر مردم باشد
تصمیم جدید نمایندگان مجلس برای پاسخگویی به ملت شفافیت نظام قانون گذاری، یک گام به پیش
«همدلی» درگیری روز گذشته مجلس را بررسی می‌کند؛ سریال سیاسی «دیکتاتور»خوانی
برشی از نحوه شکل‌گیری جغرافیای سیاسی قرن بیستم ایران و بازی بزرگ ژئوپولیتیک
به بهانه هشتم مهر، زادروز مولوی تجلی آفتاب شمس در وجود مولانا
سرقت ۳ میلیارد پول نقد از منزل نماینده مجلس!
تلاش‌های بی‌سرانجام دیپلماتیک در نیویورک
تظاهرات اخیر مصر و آینده سیسی
