روزنامه همدلی
1398/07/07
مجلس و طرح شفافیت
مسعود خادمی- طی ماه‌های اخیر، در فضای عمومی جامعه، بحث‌هایی پیرامون «طرح شفافیت آرای نمایندگان» در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است که رفتار نمایندگان در خصوص فوریت‌های آن و همچنین عدم توفیق طراحان که از هر دو طیف اصلاح‌طلب و اصول‌گرای مجلس در آن حضور داشتند، قابل تامل است.فارغ از مطرح شدن اسامی موافقان یا مخالفان و گرایش سیاسی آنها و اهدافی که در پشت این مخالفت یا موافقت نهفته است و به‌دور از هر گونه نیت‌خوانی، و صرفا جهت تنویر اذهان، خصوصا کنشگران سیاست و حوزه عمومی جامعه، ذکر چند نکته را برای تامل بیشتر و مداقه لازم می‌دانم.
با نگاهی به فرایند تصمیم‌سازی و مکانیزم تصویب مصوبات و موضوعاتی که در مجلس مورد بحث، بررسی و نهایتا در معرض آرای نمایندگان قرار می‌گیرد باید در نظر داشت که این موضوعات، یا به صورت طرح پیشنهادی نمایندگان یا لایحه تقدیمی دولت امکان‌پذیر خواهد بود. که در هر دو صورت فوق و بعد از انجام مراحل مقدماتی و اعلام وصول توسط هیات رئیسه محترم و ارجاع به کمیسیون‌های تخصصی مربوطه و انجام مراحل کارشناسی و تشریفات قانونی، در صحن مجلس مطرح و در معرض آرای نمایندگان ملت قرار می‌گیرد.
در این مرحله ذکر دو نکته حائز اهمیت است. اول اینکه اگر موضوع به رای گذاشته شده، طرح نمایندگان مجلس باشد، با نام و امضای حداقل 15 نماینده محترم به عنوان پیشنهاددهندگان طرح، بعد از انجام تشریفات قانونی، نمایندگان ملت باید رای خود را در موافقت و مخالفت با موضوع اعلام کنند و در این حالت به حکم عقل و منطق، وقتی پیشنهاددهندگان طرحی معلوم است و تعدادی در مخالفت یا موافقت آن به صورت علنی سخنرانی می‌کنند، طریق صواب آن است که موافقان و مخالفان نهایی آن نیز به صورت شفاف رای خود را اعلام کنند. لذا اجرای این روش به شفافیت تصمیمات و رفتار نمایندگان ملت کمک فراوانی می‌نماید. بویِ‍ژه اینکه بهترین و مهمترین معیار برای ارزیابی رفتار نمایندگان برای مردم عملکرد ایشان در خصوص موضوعات مطروحه در مجلس است تا صحت انتخاب نماینده یا ضرورت تغییر ایشان در انتخابات بعدی را بدانند.در حالت دوم که لایحه از طرف دولت برای کسب رای به مجلس ارجاع داده شده باشد، اعلام رای نمایندگان نه تنها نباید مخفی باشد بلکه عقلا باید رای نمایندگان به صورت شفاف در مخالفت یا موافقت اعلام و ثبت شود؛ زیرا نماینده محترم به وکالت از مردم درخصوص رای اعلام شده مسئولیت دارد و در خصوص مخالفت یا موافقت باید ادله عقلی لازم را داشته باشد. زیرا مصالح عموم جامعه و منافع ملک و ملت در میان است و نمی‌توان ادعا کرد که رای مخفی حق نماینده‌ها است و علنی کردن آن نمی‌تواند مصداق تفتیش عقاید باشد، زیرا نماینده بر اساس وظیفه قانونی خود، برای حفظ حقوق مردم و به وکالت از مردم رای می‌دهد. پس ادله برخی از مخالفان محترم طرح «شفافیت آرای نمایندگان» قابل تامل است. اول اینکه این دوستان، شفافیت رای نمایندگان را اسباب نگرانی موکلین درحوزه انتخابیه عنوان کرده‌اند یا فشار گروه‌های خودسر را اهرمی برای ترس نمایندگان مجلس مطرح می‌کنند و با این قرائن و منطق ضعیف استدلال می‌کنند که بهتر است رای نمایندگان همچنان مخفی بماند یا اینکه این شفافیت در آرای نمایندگان در خصوص طرح یا لوایح مطروحه در مجلس، را موجب عدم تایید صلاحیت نماینده برای دوره بعدی توسط شورای نگهبان می‌دانند که لازم می‌دانم این دوستان را به اصول84 و 86قانون اساسی توجه دهم. در اصول 84 و 86 قانون اساسی صراحتا نماینده مجلس را درخصوص اظهارنظر در تمامی مسائل داخلی وخارجی آزاد گذاشته و به لحاظ ماهوی و شکلی نماینده را در ایفای نقش نمایندگی مصون از تعقیب قضایی می‌داند. بنابراین مصونیت نمایندگان، علاوه بر اظهار نظر در صحن مجلس، مشارکت در کمیسیون‌ها و کارگروه‌ها و حتی محیط خارج از محدوده مجلس(مشروط بر اینکه مرتبط با وظایف نمایندگی‌اش باشد) را شامل میشود و حتی این عدم مسئولیت کیفری به لحاظ حقوقی فقط محدود به دوره نمایندگی‌اش نیست، بلکه نمایندگان به خاطر آراء و نظرات ابرازی خود در دوره نمایندگی، و پس از دوره نمایندگی نیز مصونیت دارند.
پس بنا بر قانون اساسی نماینده باید به وظایف ذاتی و قانونی خود عمل کند. شورای نگهبان نیز با آگاهی از وظایف نمایندگان طبق قانون اساسی، نباید از رای و اظهارنظر نماینده در مجلس به عنوان بهانه‌ای برای رد صلاحیت ایشان استفاده کند و نگرانی از رفتار سلیقه‌ای و سیاسی در عدم تایید صلاحیت مجدد نمایندگان نباید مانع از انجام وظایف قانونی و تقنینی ایشان شود، در بخش دیگر این طرح، موضوع حضور وغیاب نمایندگان مجلس در سامانه‌ای به اطلاع مردم می‌رسد و میزان حضورنماینده در مجلس در این سامانه ثبت خواهد شد تا فردا روز معلوم شود که نمایندگان ملت در کدام بزنگاه تاریخی، چه تصمیمی گرفته و آیا در مجلس حضور داشته‌اند یا خیر!؟
برای این بخش از طرح یاد شده یعنی حضور نماینده در محل خدمت یعنی مجلس شورای اسلامی لازم است اشاره کنم که طبق اصل 85 قانون اساسی مسئولیت نمایندگی قائم به شخص وغیر قابل تفویض به غیر بوده و نماینده نمی‌تواند این مسئولیت را به دیگران واگذار و به طریق اولی تعطیل کند. نماینده نمی‌تواند از انجام آن شانه خالی کند. لذا عدم حضور نماینده در مجلس می‌تواند به منزله سهل‌انگاری یا تعطیلی در انجام ماموریتش باشد. یعنی الزام نماینده به مشارکت در مشروح مذاکرات مجلس و تحصیل نظرات فنی و کارشناسی و... به بهتر شدن انجام ماموریت می‌انجامد و نماینده با بودن در محل خدمت و استفاده از مشاوران مجرب باید برای رسیدن به بهترین تصمیم جهت منافع ملی و مصالح موکلین اقدام کند. لذا ایجاد سامانه حضور و غیاب و مطلع نمودن موکلین بهترین تضمین برای انجام ماموریت به نحو ممکن خواهد بود.
لذا در کمال تاسف و حیرت فراوان این روزها شاهدیم که ضمن موافقت و مخالفت عده‌ای نسبت به شفافیت رای نمایندگان، تعداد 7 نفر از نمایندگان مجلس هم درمرحله تصویب فوریت و هم در مورد تصویب کلیات طرح یاد شده در مجلس رای ممتنع داده‌اند!!! یعنی این تعداد در هر دومرحله هیچ نظری نداده‌اند و بی‌تفاوت بوده‌اند و این در حالی است که اگر قرار بود آرای نمایندگان شفاف و علنی باشد، قطعا این 7 نفرنظر موافق یا مخالفت خود را اعلام می‌داشتند. لذا این موضوع می‌تواند بهترین مدعا برای ضرورت تصویب طرح شفافیت رای نمایندگان در مجلس باشد. آیا رفتار این 7 نماینده غیر از این است که حضور در مذاکرات و موضوعات مجلس برایشان بی‌اهمیت بوده است؟!
آیا این اشخاص صلاحیت این را دارند که سرنوشت کشور در خصوص موضوعات مهمی مثل جنگ یا صلح، رای اعتماد به وزراء، تصویب قانون، مذاکرات هسته‌ای یا قانون شفافیت مالی FATF یا برقراری رابطه با کشورهای جهان را به آنان سپرده و آیا با روش قیام و قعود یا انداختن رای مخفی به گلدان مجلس، می‌توان سلامت، صلابت و سربلندی کشور را تضمین کرد؟
لذا انتظار می‌رود که اصلاح‌طلبان مجلس همت خود را معطوف به تصویب این طرح نموده، حال آنکه دیگران در این خصوص پیشگام و سبب خیر شده‌اند، هر چند با نیت‌های غیردموکراتیک یا به قصد رفتارهای حذفی بعدی چنین طرحی را مطرح کرده باشند.
لذا باید استقبال کرد و به آن رای مثبت داد تا گامی مهم در خصوص شفاف‌سازی و شایسته‌سالاری در کشور خصوصا در جریان موسوم به اصلاحات برداشته شود تا فرداروز کسی نتواند راهنمای چپ بزند، ولی به راست بپیچد. لذا مصالح ملی و منافع عمومی جامعه ایجاب می‌کند که این گام مهم در خصوص شفاف‌سازی برداشته شود تا نمایندگان ملت در خصوص موضوعات مهمی که در آینده ضرورت طرح دارند از قبیل شفافیت مالی، برقراری رابطه با آمریکا، بازنگری قانون اساسی و ده‌ها طرح و لایحه موثر دیگرکه به صراحت و شفافیت نیاز دارد، مواضع نمایندگان مشخص شود.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب اسلامی سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری را ابلاغ کردند سه قوه موظفند اقدامات را زمانبندی و پیشرفت‌ها را گزارش نمایند
حسین کنعانی‌مقدم در گفت‌وگو با «همدلی»: اصول‌گرایان رهبری سازمانی ندارند
هر چه نظام بانکی کارآمدتر؛ وضعیت اقتصادی بهتر
قهرمان‌پروری و رستگاری سیاسی امیر کبیر بدون روتوش
روسیه و عمان از طرح روحانی اعلام حمایت کردند؛ بیم و امید‌ها برای آینده «صلح هرمز»
گفت‌وگوی«همدلی» با خانواده‌های شهدای آتش‌نشان حادثه پلاسکو به مناسبت 7 مهر روز آتش‌نشان
«همدلی» بررسی می‌کند چالش اصول‌گرایان برای رسیدن به بهارستان
«همدلی» اقدامات بانک مرکزی برای استاندارد سازی نظام بانکی را ارزیابی کرد سدی پیش روی شیطنت بانکی
گیلتی پلژری به نام تتلو چرا تتلیتی‌ها برای امیرشان هر کاری انجام می‌دهند؟
رهبر معظم انقلاب اسلامی سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری را ابلاغ کردند سه قوه موظفند اقدامات را زمانبندی و پیشرفت‌ها را گزارش نمایند
مجلس و طرح شفافیت
