تولید گندم وابسته به میزان منابع آبی کشور است

تورج فتحی - در حال حاضر بیش از 90درصد منابع آبی کشور در زمینه کشاورزی مصرف می‌شود، اما به دلیل اینکه همچنان از روش‌های سنتی در کشاورزی بهره می‌بریم و مصرف آب را از حالت قدیمی به شیوه مدرن تغییر نداده‌ایم می‌توان گفت تولید گندم در کشور برای ما مطلوب نیست و به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی بحث خودکفایی گندم منطقی نیست. در شرایطی که امکان استفاده از آبیاری مدرن وجود ندارد و زهکشی یا استفاده مجدد از منابع آبی انجام نمی‌شود، دستیابی به خودکفایی در تولید محصولاتی مانند گندم جای بحث دارد. چرا که حالا تحت شرایطی به سوی خودکفایی گندم گام برمی‌داریم که کشور ما بیش از 80 میلیون نفر جمعیت دارد و تهیه آب برای این تعداد کار ساده‌ای نیست. این در حالی است که اگر برنامه‌ریزی درستی در این زمینه انجام شود و منابع آبی با مدیریت صرف کارهای صنعتی، کشاورزی یا شرب شود، بهتر می‌توان در زمینه خودکفایی موفق شد. این موضوع بخصوص درباره کشت گندم صحت دارد و در صورتی که بتوان از منابع آبی حداکثر استفاده را و با ارتقای راندمان انجام داد بهره‌گیری از خودکفایی می‌تواند نتیجه خوبی را داشته باشد. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی دستیابی به خودکفایی گندم خودزنی است. چرا که به هر میزانی که آب برای تولید گندم مصرف می‌شود، به همان اندازه منابع و سفره‌های زیرزمینی کشور تخلیه می‌شود. در حال حاضر بیلان بیش از 90 درصد از منابع آبی کشور منفی است.
بیلان منفی آب هم نشان می‌دهد که مصرف آب بی‌رویه‌ای داشته‌ایم. اگر در برخی از سال‌ها در تولید گندم خودکفا شده‌ایم این موضوع نمی‌تواند نشان‌دهنده این باشد که در زمینه تولید این محصول کشاورزی پتانسیل‌های لازم در کشور ما وجود دارد. اگر در کشوری مانند مالزی بر اساس زمین زیر کشت برای کشاورزی و خاک در زمینه تولید گندم و دستیابی به خودکفایی تصمیم گرفته می‌شود، در کشور ما نباید این طور باشد و ما باید بر اساس منابع آبی خود در این باره به نتیجه برسیم. چرا که در کشور ما زمین کافی برای کشت گندم وجود دارد ولی منابع آبی بسیار محدود است. در حال حاضر آمار دقیقی درباره اینکه تولید گندم در هر سال چه میزان آب نیاز دارد از سوی وزارت نیرو اعلام نشده و معلوم نیست که چند حلقه چاه برای این کار هزینه می‌شود. بنابراین باید در ابتدا همه برآوردهای لازم در این زمینه انجام شود و تخمین بزنیم که بعد از مصارف صنعتی، شرب و تولید سایر محصولات کشاورزی چه میزان آب باید مصرف شود و سپس در زمینه تولید گندم تصمیم‌گیری کنیم.