140 تیز پرواز نخستین سیلی را چگونه زدند؟

رضا میرزاده - هفته دفاع مقدس یادآور ایثار و جانفشانی مردم و نیروهای مسلح در هشت سال دفاع از خاک کشور است. دفاع در برابر دشمن متجاوزی که همه قدرت های سلطه‌گر دنیا را به همراه داشت و می‌خواست با کمک آن‌ها، لااقل بخشی از خاک این کشور را اشغال کند؛ اما با مقاومت همه جانبه ملت ایران مواجه شد. دفاع از میهن، هشت سال به طول انجامید و در پایان آن، حتی یک وجب از خاک ایران به دست دشمن نیفتاد.
بی‌تردید بخشی از این افتخار بزرگ، مرهون خدمات و ایثارگری های پرسنل نیروی هوایی است. خلبانان نیروی هوایی حماسه هایی ماندگار را در هشت سال دفاع مقدس به ثبت رساندند که نیروهای نظامی دنیا را متحیر کرد. به مناسبت فرارسیدن هفته دفاع مقدس، به پایگاه شکاری شهید حبیبی می رویم تا با تنی چند از فرماندهان و خلبانان این نیرو به گفت و گو بپردازیم. در ورودی اتاق فرماندهی، تمثال خلبانان شهید پایگاه بر دیوار نصب شده است. خلبانانی که هر یک، برگی از تاریخ پرافتخار پایگاه هوایی شهید حبیبی را به خود اختصاص داده اند. در اتاق فرمانده پایگاه، به گفت و گو با خلبانان پرافتخار نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران می پردازیم.
آن 140 هواپیمای جنگنده
امیر سرتیپ دوم خلبان سید هاشم رسولی، فرمانده اسبق پایگاه شکاری شهید حبیبی می گوید: روز اول که هواپیماهای عراقی به کشور حمله کردند و آمادگی اولیه مبنی بر دفاع در برابر تهاجم گسترده نیروهای عراقی نیز وجود نداشت، من در پایگاه یکم شکاری مستقر بودم. رمپ پایگاه بمباران شد و هواپیمای 707 و 330 هدف اصابت قرار گرفت. در دیگر پایگاه ها نیز، اتفاقات مشابهی به وقوع پیوست؛ اما از آن‌جا که لطف خدا شامل حال ما بود، فردای آن روز 140 فروند هواپیما از پایگاه های مختلف کشور به آن پاسخ دادند. کارشناسان می دانند که انجام یک مأموریت هوایی، مستلزم انجام مقدمات زیادی است که به زمان نیاز دارد. اما این حرکت خلبانان ما دنیا را متحیر کرد. این‌ها به شکلی از اعجاز جنگ است.


مجبور بودیم روی پای خود بایستیم
وی می افزاید: جنگیدن با ده‌ها کشوری که در مقابل ما ایستاده بودند، نمایش نبود. واقعیتی بود که ایران در برابر آن قرار گرفت. آن هم در شرایطی که ما تحریم شدیم و مجبور بودیم روی پای خود بایستیم. هواپیماهای اف - 5 ما در زمان جنگ، تانک های دشمن را در شرایط بسیار سخت شکار کردند و کشور را نجات دادند. ضمن این که ما در همان بحبوحه، دانشکده خلبانی را افتتاح کردیم. پیش از انقلاب، دوره های خلبانی را در کشورهایی مانند آمریکا می گذراندیم؛ اما خلبانان ما، حالا در کشور خودمان دوره می‌بینند و موفق هم هستند. در آن زمان، خلبانانی که دوره خلبانی آن ها تازه به پایان رسیده بود، در کابین جلوی هواپیمای اف -  4  قرار گرفتند. شهید فکوری فرمانده وقت نیروی هوایی قسم می خورد که چنین مسائلی سابقه نداشته است. ما از دوره های آموزشی آمریکا که بازمی گشتیم، بیش از دو سال باید در کابین عقب هواپیما آموزش می دیدیم تا بتوانیم در کابین جلو حضور یابیم.
دشمن هیچ گاه نتوانست در آسمان ایران خودی نشان دهد
امیر رسولی در ادامه تأکید می کند: دشمن هیچ گاه نتوانست در آسمان کشور ما خودی نشان دهد. بسیاری از رشادت ها و سلحشوری‌های بر و بچه‌های نیروی هوایی، هنوز در جایی منعکس نشده است. مردم باید با نیروهای هوایی و خلبانانی که اقتدار هوایی آسمان ایران را فراهم کرده اند، بیشتر آشنا شوند. در زمان جنگ و در اوج تحریم ها، حتی خلبانان ما با استفاده از موشک زمین به هوا که در زیر هواپیما بسته شد، توانستند اهداف مد نظر را هدف قرار دهند و این جزو مواردی است که دنیا را در حیرت فرو برد. الآن تعمیرات اساسی هواپیماهای جنگی در داخل کشور و به دست نیروهای متخصص داخلی انجام می شود.
پروازهای بی‌بازگشت
وی تأکید می کند: خلبانان ما بیش از نجات جان خود، به فکر حیثیت کشور و حتی هواپیمای خود بودند و تمام تلاش شان را می کردند که این هواپیما را سالم برگردانند. ضمن این که خلبانان برای آن که در تیم پرواز قرار بگیرند، با هم مسابقه می‌دادند. پروازهای زیادی بود که بازگشت آن مشخص نبود. مثلا در مأموریتی که شهید عباس دوران انجام داد، خودش صد درصد مطمئن بود که بازگشتی در کار نیست و فکر بازگشت در آن نداشت. اما باز هم این سبقت گرفتن در پرواز برای خلبانان وجود داشت.
سرهنگ خلبان «حمید مصطفوی» فرمانده پایگاه شکاری شهید حبیبی نیز در ادامه می گوید: دشمنان ما از سلاح ما نمی ترسند. آن‌چه موجب هراس آن ها می شود، فرهنگ و تفکر عاشورایی است که در سربازان این مملکت وجود دارد. همه قشرهای مردم در دفاع مقدس سهیم بودند و نیروهای مسلح هم در کنار مردم بودند. هیچ کس نمی تواند این دفاع را به نفع خود مصادره کند؛ اما رشادت های خلبانان و پرسنل نیروی هوایی در جنگ کم نظیر است. زمانی که در دزفول مشغول خدمت بودم، به سراغ دفاتر پرواز زمان جنگ رفتم. دفاتری که خلبانان، پیش از مأموریت و پس از آن، مواردی را در آن ثبت می کردند. در بسیاری از موارد در دفاتر ثبت شده بود که این پرواز، بدون بازگشت بوده یا خلبان آن به شهادت رسیده است. نوع شهادت آن ها هم متفاوت است. بیشتر شهدای خلبان، پیش از طلوع آفتاب به سمت هدف پرواز کرده بودند. باید پای صحبت خلبانان هواپیماهای دو کابینی نشست که خلبان یک کابین آن به شهادت رسیده است. این افراد حرف های زیادی برای گفتن دارند. این نوع دفاع خلبانان متفاوت است.
سرهنگ مصطفوی تأکید می کند: اولین پاسخ نیروی هوایی به دشمن، در همان روز اول جنگ اتفاق افتاد؛ این، نخستین سیلی سنگینی بود که به صورت دشمن بعثی نواخته شد. در فاصله دو ساعت بعد از اولین تهاجم دشمن، دو دسته چهار فروندی هواپیما، از پایگاه های بوشهر و همدان به پرواز در آمد تا به دشمن نشان دهد که نیروی هوایی ایران آماده است. روز اول مهر و پس از این پاسخ نیز، بیش از 200 هواپیما به پرواز در آمد. 140 فروند از این هواپیماها وارد خاک عراق شد و مأموریت خود را انجام داد و بقیه این هواپیماها نیز نقش پشتیبانی داشتند. از جمع این 140 هواپیما، 2 فروند از آن ها به کشور بازنگشت و 4 خلبان شهید شدند که اتفاقا یکی از همین خلبانان، شهید «غفار رامین فر» از استان خراسان بزرگ آن زمان و از منطقه قائنات بود.
حضور نیروی هوایی در تمام عملیات دفاع مقدس
فرمانده پایگاه شکاری شهید حبیبی می افزاید: هیچ عملیاتی در روی زمین انجام نشد، مگر آن که نیروی هوایی در آن حضور داشت. علاوه بر آن، در ترابری نیروها، حمل مجروحان، از جبهه ها به بیمارستان ها و عملیات شناسایی، کارهایی کردند که کارستان بود. ضمن آن که پوشش حمله ها نیز توسط نیروی هوایی انجام می گرفت یا آن که تجهیزات عقبه دشمن توسط خلبانان از بین می رفت تا به نیروهای سطحی کمک کنند. پس از دوران جنگ نیز، با بهره گیری از تجارب دوران جنگ و علم روز، فعالیت های مختلف، از جمله آموزش های دانشکده، ساخت هواپیما و قطعه و موشک و بهینه سازی رادار و ... در کشور انجام شدو نیروی هوایی از مأموریت های خود سربلند بیرون آمد.
خط مقدم ما اخطار پایگاه است
سرهنگ مصطفوی در ادامه تأکید می کند: اگر خدای نکرده بنای این باشد که تهاجمی به این کشور صورت بگیرد، پس از اعلام رادار و به محض آن که زنگ اخطار اعلام شود، در کمتر از 7 دقیقه، جنگنده های ما به سمت هدف اعزام می‌شوند. خط مقدم ما، اخطار پایگاه هوایی است و خلبانان به صورت شبانه روزی آماده انجام مأموریت هستند.
سخت ترین تنبیه برای یک خلبان
سرهنگ خلبان «محمد بخشنده»، جانشین فرمانده پایگاه شکاری شهید حبیبی نیز در ادامه صحبت همکاران و در بیان خاطرات خود می گوید: یکی از کارهایی که انجام می دادیم، این بود که هواپیمایی را که روی آن تعمیرات انجام شده بود، دوباره آزمایش کنیم تا مطمئن شویم برای پرواز آماده است. این کار باید توسط یک خلبان با تجربه انجام شود. در یکی از این مأموریت ها، با اشکالی در هواپیما مواجه شدم و موتور چپ هواپیما روشن نمی شد. با هر دردسری که بود، توانستم خودم را به زمین برسانم. در مورد دیگری از این پروازها، هواپیما در ارتفاع 35 هزار پا نتوانست دور کامل بزند. هواپیما را پایین‌تر آوردیم و دیدیم این اتفاق در ارتفاع پایین انجام می شود. دوباره به ارتفاع 35 هزار پا برگشتیم. این کار را سه بار تکرار کردیم تا اشکال کار را متوجه شویم. وی درباره حس یک خلبان به پرواز گفت: یکی از سخت ترین تنبیه ها برای یک خلبان، این است که از پروازکردن محروم شود. هر چند این محرومیت کوتاه باشد. حاضر است به هر شکل تنبیه شود، ولی از پرواز محروم نشود.