بهبود وضع اقتصادی دلیل تظاهرات در مصر!

آفتاب یزد- گروه سیاسی: دیکتاتور محبوب ترامپ (عبدالفتاح السیسی) این روزها چندان حال خوشی ندارد. چرا که برای اولین بار بعد از سال‌ها زمامداری، تظاهراتی علیه او در میدان التحریر برگزار شده است. روز جمعه گروهی از مصری‌ها به خیابان‌ها آمدند و فریاد "عبدالفتاح‌السیسی باید برود" را سر دادند؛ و یا با توجه به حضور السیسی در نیویورک خطاب به ترامپ می‌گفتند که او را پیش خود نگه دارد. گفته می‌شود صدها تظاهرکننده در شعارهایی علیه سیسی خواستار کناره‌گیری او شدند و تصاویر او را پاره کردند.این از زمان سقوط دولت محمد مرسی از طریق کودتای نظامی در سوم ژوئیه ۲۰۱۳ است بی سابقه است. تظاهرکنندگان توانستند به میدان‌هایی از جمله التحریر که نماد بهارعربی و انقلاب مصر است، بیایند.
آن طور که خبرگزاری ایسنا می‌نویسد استان‌های اسکندریه، سوئز، دقهلیه، الغربیه و دمیاط شاهد تظاهرات‌هایی در محکومیت سیسی و نظامش بود.
گفته می‌شود این خیزش جدید در پاسخ به دعوت هنرمند و تاجر و پیمانکار مصری یعنی محمد علی به پا شده که معتقد است اولین هدفش را عملی کرده و ترس ناشی از چند سال سرکوب را شکسته است. محمد علی بعد از خروج تظاهرکنندگان متعهد به برداشتن گام‌های بعدی شده و از محمد زکی وزیر دفاع مصر خواسته سیسی را به دلیل ریختن خون مصری‌ها بازداشت کند.
وی تاکید کرد: اگر سیسی کناره‌گیری نکند و بازداشت نشود خودم به قاهره می‌آیم و وزیر دفاع مصر باید پیامدهایش را بپذیرد.در این راستا هشتگ «میدان- التحریر» در لیست ترندها در شبکه‌های اجتماعی مصر و هشتگ «سیسی برو» در رتبه دوم ترندها در مصر قرار گرفت.


به گفته منابع، احزاب سیاسی مصری و جریان‌های فعال محلی در فراخوان برای این تظاهرات مشارکت نداشتند. تاکنون موضع رسمی از سوی دولت مصر درباره این تظاهرات‌ها منتشر نشده است. اما آنچه مسلم است اینکه نیروهای امنیتی برخورد خشونت‌آمیزی با تظاهرکنندگان نداشتند.
البته این همه ماجرا نیست چرا که از سوی دیگر، حساب‌های کاربری طرفدار سیسی در شبکه‌های اجتماعی مدعی شدند که ویدیوهایی که درباره تظاهرات در میدان التحریر منتشر شده جعلی و مربوط به چند سال قبل هستند.برخی نیز می‌گویند، تظاهرات در واقع مراسم خوشحالی مصری‌ها از پیروزی تیم الاهلی بر تیم الزمالک بوده نه تظاهرات علیه سیسی.روزنامه الیوم السابع که حامی نظام مصر است نوشت که آرامش بر میدان التحریر حکم‌فرماست و شبکه‌ها، ویدیوها را جعل کرده‌اند.
اما عمرو ادیب، یکی از اصحاب رسانه نزدیک به نظام در شبکه ام بی‌سی به تظاهرات محدودی علیه سیسی اذعان کرد.این در حالی است که سیسی، رئیس‌جمهوری مصر جمعه‌ شب برای شرکت در نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک رفت. منابع دولتی مصری اعلام کرده بودند که عبدالفتاح سیسی درحال بررسی لغو سفرش به نیویورک یا کوتاه کردن مدت سفرش است.
اما تظاهرات هرچند نه چندان گسترده و البته با مخلوط شدن تصاویر و فیلم‌هایش با تصاویر قدیمی یا بی ربط در شبکه‌های اجتماعی، بعد از گذشت چندین سال این سوال را مطرح می‌کند که مگر چه اتفاقی افتاده که شورش به مصر بازگشته است و دلیل این تجمعات چیست؟ آیا غم نان و مشکلات اقتصادی است و یا تلاشی برای رسیدن به آزادی و دموکراسی؟و چرا این زمان باید شاهد چنین تظاهراتی باشیم؟ آیا ممکن است یک انقلاب دیگر و سقوط السیسی درشرف اتفاق باشد؟
>تحریکات اخوان‌المسلمینی
علی بیگدلی کارشناس مسائل بین‌الملل به آفتاب یزد گفت: من تصور می‌کنم این تحریکات در مصر نیز، تحریکات اخوان‌المسلمین است و ارتباطی به مسائل اقتصادی ندارد. با توجه به کمک‌های سخاوتمندانه‌ای که آمریکا و حتی عربستان به مصر می‌کنند وضعیت اقتصادی بد نیست. بنابراین این تحرکات، تحرکات اخوان‌المسلمین است هر چند هنوز کانون تحریکات کاملا مشخص نشده، اما این تظاهرات بیانگر نارضایتی مردم از وضعیت اقتصادی شان نیست، چراکه اتفاقا وضعیت اقتصادی مصر روبه بهبود بوده است.
وی درباره نسبت دادن این تظاهرات به شخصی به نام محمد علی تاجر، هنرمند و پیمانکار مصری می‌گوید: محمدعلی هم ممکن است تفکرات اخوان‌المسلمینی داشته باشد. از طرفی این موضوع ارتباطی با اینکه تجمعات را اخوان‌المسلمین هدایت می‌کند، ندارد.
بیگدلی درباره اینکه چرا بعد از 6 سال اخوان‌المسلمین تصمیم به انجام چنین تظاهراتی گرفته است، پاسخ می‌دهد: اخوان‌المسلمین بعد از مرگ مرسی به شدت پراکنده شدند. هر چند قبل از آن هم پراکندگی داشتند و گروه‌های زیادی به قطر و ترکیه رفتند که اردوغان هم یکی از طرفداران اصلی این گروه است.آن‌ها اکنون به واسطه باز پس گیری روحی و قدرت دوباره تجمع کردند. اما اینکه این تظاهرات را ناشی از نارسایی‌های اقتصادی بدانیم، چنین چیزی واقعی نیست. چون مصر امروز وضعیت نسبتا خوبی در اقتصاد دارد.
وی در مورد اینکه این تجمعات تا چه اندازه جدی است و می‌تواند حکومت السیسی را سرنگون کند؟ می‌گوید: اخوان‌المسلمین دیگر کمرنگ شده است. صرفا یکسری حرکات برای ابراز هویت می‌کنند. چرا که خود اخوان‌المسلمین‌ها تغییروضعیت داده و از آن حرارت و شدت و حدتی که داشتند دست برداشتند. جمعیت اخوان‌المسلمین پیرشده و جوانان به این جماعت علاقه‌ای ندارند. بنابراین، این حرکات و هیجانات نمی‌تواند کاری پیش ببرد.
بیگدلی در مورد اظهارات آن تاجری که تظاهرات را به او نسبت می‌دهند، اظهار می‌کند: پایان این داستان به اخوان‌المسلمین ختم می‌شود. پایگاه اخوانی‌ها الازهر بود. همواره هم در مصر درحال جنگ بودند؛ از همان زمان که دست به ترور عبدالناصر زدند تا به امروز. اخوان‌المسلمین در گذشته خیلی قدرتمند بود و یکی از اهداف عبدالناصر هم این بود تا این گروه از بین برود، اما موفق نشد و تنها این گروه را غیرقانونی اعلام کرد. بعد از حسنی مبارک هم این گروه خیلی قدرت پیدا کرد و محصول آن نیز محمد مرسی شد. از زمان محمد مرسی این گروه پذیرفته شد اما تصور نمی‌کنم این حرکت‌های کنونی آن‌ها خیلی باعث دگرگونی‌های سیاسی مصر شود. به هر حال ژنرال السیسی هم از طرف عربستان، امارات متحده و آمریکا حمایت می‌شود.
>برخورد خشن و خونبار؟
این کارشناس درباره اینکه اگر رفتار دولت السیسی در برخورد با تظاهرکنندگان خشن شود و به خونریزی بینجامد، آیا امکان دارد این خشونت علیه مخالفان، باعث شود تا سایر مردمی که ارتباطی هم با اخوان‌المسلمین ندارند به میدان شهر آمده و با السیسی مخالفت کنند؟ می‌گوید: در حال حاضر عربستان و آمریکا نمی‌خواهند که مصر با خشونت با تظاهر کنندگان برخورد کند. با توجه به اینکه یکی از قدرت‌های آمریکا در خاورمیانه، مصر است آن‌ها تلاش می‌کنند که این برخورد خشن صورت نگیرد وگرنه شما مطمئن باشید که السیسی قدرت برتر را در ارتش دارد. از زمان عبدالناصر تاکنون قدرت نهایی در اختیار ارتش است و هم اکنون هم ارتش کاملا وفادار به السیسی است.
بیگدلی درباره برخورد خشن و خونبار با تظاهرکنندگان و احتمال سقوط السیسی بدان واسطه، اضافه می‌کند:نوع برخورد، بستگی به موضع آمریکادارد. وضعیت بعد از حسنی مبارک به گونه‌ای شد که هیلاری کلینتون در آن زمان اشتباه آمریکا را منع کردن مبارک برای برخورد با خشونت طلبان عنوان کرد. اما السیسی جوان است، تحصیل کرده آمریکاست. نحوه برخوردش با تظاهر کنندگان هم بستگی به این دارد که چه سیگنال‌هایی از آمریکا ساطع شود، اما با توجه به وضعیتی که امروز عربستان و امارات دارد تصور نمی‌کنم تظاهرات به خشونت کشیده شود.
>توسعه اقتصادی باعث شورش در مصر
فریدون مجلسی دیپلمات سابق نیز در اینباره اظهار می‌کند: مصر در حدود 100 سال پیش پیشروترین کشور منطقه بود. اما وقتی ما درباره پیشرو بودن مصر سخن می‌گوییم از سویی دیگر درباره بخش دیگری از جامعه مصر هم باید حرف بزنیم، قاهره و اسکندریه دو شهر اروپایی محسوب می‌شدند مثل قسطنطنیه و استانبول که بسیار اروپایی بود. وقتی که توسعه در شهرهای اینگونه کشورها، به یک مرحله قابل توجهی می‌رسد، ادامه توسعه با آن سرعت امکانپذیر نیست، بلکه ترمزها و نگهدارنده‌هایی در مسیرش قرار می‌گیرند و آن عبارت است از وارد شدن امواج مردمی که تا دیروز پنهان بوده ولی حالا در مدرنترین بخش‌های کشورحضور یافتند.
وی می‌گوید: روستاییان و آن‌هایی که با مدرنیته رایج بیگانه هستند، وقتی تعدادشان در بخش‌های مدرن کشور زیاد شود، احساس می‌کنند با آن مدنیتی که براین بخش از کشور حاکم است نمی‌توانند ارتباطی برقرارکنند و آنجاست که مرحله خطر شروع می‌شود، تاجاییکه این گروه در مقابل ساختار خلاف میل خود می‌ایستد. در زمان مبارک اگرچه گروه‌های متفاوت در برابر وی ایستادند اما حاصل آن روی کار آمدن حکومتی متصل به توده‌هایی بود که مایه‌های فرهنگی داشتند و از جنس همین گروه‌های پنهان بودند. این درست که حکومت مبارک حکومت دیکتاتوری بود اما بعد از مبارک، مردم حکومتی دیدند متفاوت از جنس اخوان‌المسلمینی‌ها. به طوریکه بخشی از همان‌هایی که مخالف حکومت مبارک بودند نیز با این سیستم اخوان‌المسلمین دچار مشکل شدند.
وی درباره اینکه آیا این تظاهرات به مسائل اقتصادی مصر مربوط است، می‌گوید: در این مدت به دلیل کاهش هزینه‌های نظامی، از بین رفتن رقابت‌ها با اسرائیل،گشوده شدن خط دوم کانال سوئز -که کانال سوئز را به صورت اتوبان درآورده است – دستیابی به کمک‌های مختلف و بهره مندی از آشوب‌هایی که در کشورهای دیگر عربی بوده است، السیسی توانسته وضع اقتصادی را بهتر بکند و برخلاف تصورات اتفاقا یک علت اصلی شورش‌ها بهتر شدن وضع اقتصادی است که مهاجرین جدیدی را به شهرها کشانده است. این اختلاف، اختلاف اقتصادی نیست که تظاهرات به راه انداخته بلکه اختلافات فرهنگی است. اختلافاتی که در ترکیه هم بعد از توسعه شدید اقتصادی بروز کرد.
مجلسی درباره اینکه تظاهرات اخیر چه قدر می‌تواند جدی بوده و حکومت السیسی را به خطر بیندازد، می‌گوید: اینکه حسنی مبارک سرنگون شد چون هیچ پایگاهی نداشت، پایگاه السیسی شهری است و طرفداران کنونی‌اش مطلوب است.