روزنامه ابتکار
1398/06/30
محمدعلی وکیلی شفافیت؛ رویه سکه پاسخگویی
۱- در حکمرانی کمتر ارزشی، همترازِ پاسخگویی وجود دارد. یک ساختار هرقدر پاسخگو باشد همانقدر مشروعیت دارد. پاسخگویی، هم متضمنِ «حکمرانی خوب» است و هم ضامنِ مشروعیت تصمیمها است. پاسخگویی، تعریف واحدی ندارد. بسته به مختصات تکنولوژی ارتباطی و آگاهی از ساحتهای قدرت در جامعه، پاسخگویی در یک الهیات سیاسی معنا می‌‌شود. از همین روی، این مفهومِ مهم در حکمرانی، در هر دوره ای در معنا و صورت خاصی متعین شده است.اکنون باتوجه به توسعه حوزه شفافیت، الهیات سیاسی جدیدی پیرامون مفهومِ پاسخگویی شکل گرفته است. جامعه، اکنون دیگر به این سطح از پاسخگویی قانع نیستند. سطح پاسخگویی و درجه شفافیت باید با هم نسبت داشته باشند.
۲- امروز شفافیت به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است. جامعه میخواهد نسبت به فرآیندهای تصمیمگیری اطلاعِ واثقتر و دقیقتری داشته باشد. البته شفافیتی مراد مردم است که در پرتوِ پاسخگویی ایجاد شود. اگر یک نهاد پاسخگو نباشد اصلاً شفافیت در موردِ آن چندان معنایی ندارد. لذا این مطالبه شفافیت، به معنای تجدیدنظر در الهیات سیاسی و توسعه مفهوم پاسخگویی هم به حساب میآید.
۳- اگر بخواهیم دقیقتر حرف بزنیم، به جز ملاحظه پاسخگویی، شفافیت یک قیدِ دیگر نیز دارد. ما باید دقیقاً بدانیم کجا را باید شفاف کنیم، یعنی کدام نقطه بلاخیز و فسادخیز در قدرت وجود دارد. به عبارتی باید بدانیم شفافیت با مانیتور کردنِ کدام بُرش از زیست سیاسی سیاستمداران و فرآیندهای نهادها ایجاد خواهد شد؟ به طور مثال، دانستنِ مسیرهای درآمدی یک سیاستمدار بیشتر به کارِ شفافیت میآید تا مبلغِ حسابِ بانکیِ او. و یا دانستنِ منابعِ تغذیه اطلاعاتی نمایندگان معنای دقیقتری از شفافیت است تا اطلاع از آرای آنان!
۴- برای جامعه یک علامت سوال بزرگ وجود دارد که چرا باوجود این همه بگیروببند و اقدامات پلیسی در حوزه فساد، از آمار فساد چیزی کاسته نمیشود؟ من معتقدم باید جای دوربینها را عوض کرد. دوربینها فقط یک فاسد را رصد میکنند اما نسبت به فرآیندهای فسادپرور بیتفاوتند. امروز شفافیت را به این تنزل دادهاند که بدانیم «ب ز» همان بابک زنجانی است و یا فلان واردکننده متخلف، نسبت فامیلی با یک مسئول دارد. این کارها اگر هم معنایی از شفافیت باشند، خفیفترین و کمخاصیتترین معنای آن است. به جای اسم بابک زنجانی یا نسبت فلان بازرگانِ متخلف با فلان وزیر، باید روشن و شفاف شود که چه کسی و با چه فرآیندی برای این تخلفها امضای طلایی تعریف کرده است؟!
۵- شفافیت، یک مفهومِ مشکک است. میتوان از شفافیتِ کم و یا زیاد سراغ گرفت و ازدیادِ آن فضیلت است. شفاف شدنِ آرای نمایندگان، اگر فضیلت است که هست، شفاف شدنِ اهداف تبلیغاتی طرحکنندگانِ آن در برههای خاص، فضیلت بیشتری دارد. اینکه روشن کنیم یک واعظِ که علیه نمایندگان فحاشی می‌کند و از تریبونهای عمومی که با پول ملت اداره میشوند استفاده می‌کند، اطلاع دقیقی از احوال مملکت و موضوعی که در مورد آن درشتی و زشتی منتشر می‌کند ندارد، بخشی از شفافیت است.
۶- دانستن رای نمایندگان مجلس کمترین حق موکلان است. اما بازی سیاسی با آن، یک نامردی سیاسی است. برخی اگر واقعاً به شفافیت اعتقاد دارند نباید نسبت به شفافسازیِ ما حساس باشند! ما گفتهایم که شفافیت آرای نمایندگان کوچکترین جزء یک کلِ مبارک است. چرا به آن کل اعتنایی نمیشود؟ چرا آب شفافیت را به همه لانهها نریزیم تا کرمهای فساد بیرون بیایند؟ این سخنِ بدیهی چرا اینقدر بر کسی مثل آقای رائفیپور گران میآید؟ نگران روشن شدنِ چه چیزی هستند که اینچنین دستپاچه حمله میکنند؟ انشاءالله با همراهی همه همکاران این طرح تصویب خواهد شد؛ اما صداقتِ واعظانِ خودشیفته زمانی مشخص می‌‌شود که ببینیم با شفافیتهای بیشتر همراهی خواهند کرد یا نه؟ آیا اینان به قانون گردش آزاد اطلاعات تن خواهند داد یا نه؟ آیا اینان مدافعِ آزادی پس از بیان(که شرطِ تحققِ شفافیت است) خواهند شد یا نه؟
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» به بهانه درگذشت مسعود عربشاهی نقاشی «سقاخانه‌ای» را مرور کرد
تلفیق سنت و مدرنیته روی بوم نقاشی
محمدعلی وکیلی
شفافیت؛ رویه سکه پاسخگویی
«ابتکار» وضعیت بازار لوازم‌التحریر را بررسی کرد
سایه گرانی بر سر دانش‌آموزان
زین العابدین بن علی، رئیس جمهوری مخلوع تونس درگذشت
پایان دیکتاتور تونس در عربستان
دلایل ناکامی اصولگرایان برای رسیدن به ائتلاف درونی بررسی شد
شکاف اصولگرایان به صداوسیما رسید
سد گتوند یک فاجعه ملی است یا ناجی خوزستان و بی‌نیاز از علاج‌بخشی؟
معمای هشت ساله یک سد
شرکت‌های دولتی دیگر حیاط خلوت نخواهند بود؟
گام‌به‌گام تا شفافیت
با پیروزی ۳-۱ مقابل کره جنوبی
سردار صفوی:
ترامپ با حسرت تسلیم کردن ملت ایران به تاریخ خواهد پیوست
مصباحی‌مقدم:
رسانه ملی در مسیر افزایش مشارکت انتخاباتی حرکت کند
فلاحت‌پیشه:
آمریکا در مقابل ایران دست به عصا حرکت می‌کند
امیرنصیرزاده خبر داد
برگزاری رژه و پرواز جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش و سپاه در منطقه جنوب
جدول خالی تفکر نقد در برنامه مدارس
سرلشکر سلامی:
چنان قدرتمند شدیم که مجبورند هر حادثه‌ای را به دروغ به ما نسبت دهند
