«ابتکار» تبعات کوچ سپرده حساب‌های بلندمدت به کوتاه‌مدت بانکی را بررسی کرد اقتصاد روی مین سرمایه‌های سرگردان!

کیمیا نجفی
وقتی صحبت از سرمایه‌های سرگردان به میان می‌آید، بازارهای اقتصادی منتظر می‌مانند تا ببینند که کدام یک از آنها هدف این ماجرا قرار می‌گیرند. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که ورود نقدینگی سرگردان که بدون پشتوانه کارشناسانه و تحلیل‌های اقتصادی به هر بازاری باشد می‌تواند بازار را به زوال و نابودی بکشاند. حال اخیرا کوچ ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از سپرده‌های بلندمدت به کوتاه‌مدت تیتر خبر رسانه‌ها شده و خطر این مقدار سرمایه‌ سرگردان را به بازارهای اقتصادی گوشزد می‌کند. با توجه به این شرایط باید منتظر ماند و دید که کدام یک از بازارها هدف این خطر قرار می‌گیرند؟
این روزها وضعیت اقتصاد و بازارهای مختلف کشور با شرایط متفاوتی روبه‌رو است. در این میان تحلیل از وضع روزهای آتی با دشواری همراه خواهد بود و کمتر تحلیل‌گری تمایل به پیش‌بینی و تحلیل شرایط در زمان پیش‌رو را خواهد داشت. این شرایط زمانی هیجان بیشتری را به خود می‌گیرد که شوک و یا اتفاقی تازه در اقتصاد رخ دهد. ورود سرمایه‌های سرگردان از جمله اتفاقاتی است که می‌تواند اقتصاد را به چالش بکشاند و وضعیت را از ثبات به سمت بی‌ثباتی سوق دهد. اخیرا مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران از کوچ سپرده‌های بلندمدت بانکی به حساب‌های کوتاه‌مدت مطابق با آمارهای بانک مرکزی خبر داد و گفت: «خطر ورود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان به بازارهای سوداگرایانه وجود دارد.» با مطرح شدن اینکه چه بازاری ممکن است هدف سرمایه‌های خرد سپرده‌گذاران شود، مهم‌ترین پرسشی است که به وجود می‌آید. البته صاحب‌نظران و تحلیل‌گران اقتصادی در این‌باره نظرات متفاوتی را مطرح می‌کنند. به عنوان نمونه آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی به کوچ 150 هزار میلیارد تومان از سپرده‌های بلندمدت به کوتاه‌مدت اشاره کرد. وی در پاسخ به این پرسش که در شرایط فعلی کدام یک از بازارهای اقتصادی در معرض خطر ورود این حجم از نقدینگی سرگردان قرار می‌گیرند به «ابتکار» گفت: اگر بررسی‌ها نشان می‌دهد که این مبلغ از سپرده‌های بلندمدت به سپرده‌های کوتاه‌مدت منتقل شده است به نظر می‌رسد که این حجم از پول می‌خواهد آماده شود تا یک بازار را به عنوان هدف انتخاب کند. اینکه بگوییم چه بازاری در معرض این خطر قرار دارد؟ باید بگویم که احتمال دارد بازار ارز هدف قرار گیرد. چراکه بازار خودرو و مسکن به حدی رسیده است که کشش نداشته و در این دو بازار دیگر توان و تمایل خریدی وجود ندارد. تنها بازاری که قیمت واقعی در آن برقرار نیست بازار ارز است. بنابراین ممکن است که عده‌ای در حال آماده شدن برای وارد کردن این حجم از سرمایه به بازار ارز باشند.
در شرایط کنونی نباید نام بازاری را مشخصا ذکر کرد


چه بازاری در معرض خطر قرار می‌گیرد؟ پرسشی که اغلب پس از شنیدن خبر کوچ ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از سپرده‌های بلندمدت به کوتاه‌مدت به وجود می‌آید. مسعود دانشمند، کارشناس مسائل اقتصادی نیز در این ‌راستا معتقد است که نباید از بازار هدف نام برد، وی با بیان این مسئله به «ابتکار» گفت: من در این راستا باید بگویم که بهتر است قبل از این اتفاق نام بازاری برده نشود. چراکه نام هر بازاری که برده شود حتی اگر در معرض این خطر قرار گرفته نباشد دارندگان این حجم از سرمایه به سمت آن بازار کشانده می‌شوند. به عنوان مثال اگر بگوییم که بازار لوازم خانگی مانند یخچال ممکن است هدف قرار بگیرد افرادی که سپرده‌های بلندمدت خود را به کوتاه‌مدت تبدیل کرده‌اند به سمت خرید این کالا می‌روند. بنابراین باید بگویم که باز کردن این مسئله کار درستی نیست و نباید نام بازاری را رسانه‌ای کنیم.
وی در ادامه افزود: دلیل اصلی هم این است که این اقدام به ضرر مردم و اقتصاد خواهد بود و نتیجه‌ دیگری نخواهد داشت. من توصیه می‌کنم که به این بحث ورود نکنیم چراکه این سرمایه سرگردان راه خود را پیدا می‌کند و درست یا غلط بازاری را هدف قرار می‌دهد، ما نباید یه این قضایا دامن بزنیم.
دانشمند در بخشی دیگر از سخنانش به راهکار کنترل سرمایه‌های سرگردان مانند این 150 هزار میلیارد تومان اشاره کرد و گفت: ما باید بدانیم که برای هر مشکلی در اقتصاد یک راهکار وجود دارد و در این راستا اگر بخواهیم به راه‌حلی اشاره کنیم این است که سرمایه را به سمت تولید سوق دهیم. برای اینکه توانایی سوق داد این سرمایه به سمت تولید را داشته باشیم باید حتما سود حاصل از عملیات تولیدی با سود حاصل از سپرده‌های بانکی برابر باشد. اکنون این اتفاق رخ نمی‌دهد، به همین دلیل باید به دنبال تدبیری باشیم تا تولید رونق یابد. در آن شرایط سرمایه‌گذاران خود به سمت تولید حرکت می‌کنند. ما باید بدانیم که به غیر از این راه، هیچ راه‌حلی در شرایط فعلی برای کنترل این حجم از نقدینگی اعلام شده، وجود ندارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: در دنیا اصولا به وجود آمدن بورس به این معناست که سرمایه‌های خرد مردم به سمت تولید حرکت کند، مفهوم درست بورس این است. بورس ما اکنون در دست خودمان قرار دارد، من معتقدم باید به‌طور کل و همه جانبه به سمت تولید حرکت کنیم تا در این راستا مشکلی به وجود نیاید.
دانشمند به ضرورت مشارکت بانک‌ها در بخش‌های تولیدی تاکید کرد و در این‌باره گفت: بانک‌ها باید برای بهبود و کنترل شرایط کار دیگری را در برنامه‌های خود قرار دهند و به جای پرداخت وام‌های کلان از ابزارهای پولی جدید استفاده کنند. یعنی بانک‌ها در تولید مشارکت کنند. به عنوان مثال کارخانه‌ای تلوزیون تولید می‌کند و برای این کار نیاز به سرمایه دارد بانک می‌تواند در این کار مشارکت کند و سرمایه مورد نیاز را تامین کند. از سوی دیگر اعلام کند که اگر افرادی تصمیم به سرمایه‌گذاری دارند سپرده‌های خود را نزد بانک‌ها بگذارند و در ازای آن سودی را دریافت کنند.
وی افزود: به عبارتی دیگر سرمایه‌های خرد افراد توسط بانک‌ها تجمیع و وارد بازار تولید شود. این راهی برای جذب سپرده‌های خرد افراد بوده و در آن شرایط این اطمینان وجود دارد که بانک بر امور نظارت داشته، همچنین سرمایه‌های افراد از بین نمی‌رود و از سوی دیگر سرمایه به سمت تولید حرکت می‌کند. در این شرایط سرمایه‌های سرگردان به عنوان پول پرفشار وارد بازار نمی‌شوند، بلکه در جریان تولید قرار می‌گیرد. این در حالی است که بانک‌ها نیز مسئولیت خود را به عنوان ابزار تامین مالی برای تولید بر عهده می‌گیرند.
سایر اخبار این روزنامه