چالش‌های ساختاری و گستردگی و موازی‌کاری در وزارت جهاد کشاورزی

منصور صدریان ‪-‬ کل سهم کشاورزی کشور ما از GDP(تولید ناخالص داخلی) حدود 33درصد است. وظیفه وزارت جهاد کشاورزی تامین امنیت غذایی جامعه است و بر اساس این رسالت و وظیفه‌ای که برای این وزارتخانه متصور است‌، باید مشخص شود که میزان تولید واقعی (نه آماری) فرآورده‌های گیاهی و حیوانی هر کدام چقدر است. یعنی میزان تولید مورد نیاز برای رسیدن به امنیت غذایی و تامین پروتئین مناسب و مورد نیاز انسان از حیوان و گیاه چقدر باید باشد. پس باید بر اساس اینکه چه انتظاراتی از این وزارتخانه داریم ساختار وزارتخانه را شکل بدهیم. این مورد به ما کمک می‌کند که بدانیم دقیقا باید دنبال چه چیزی باشیم. البته فعلا درمورد امنیت غذایی صحبت نمی‌کنیم و ممکن است یک استراتژی و برنامه‌هایی هم برای صادرات داشته باشیم که جایگاه مناسب خود را می‌طلبد.
برای انجام هرکاری به سه مورد اساسی باید توجه داشته باشیم که لازمه انجام دادن صحیح آن کار است: تشکیلات‌، برنامه و نظارت برای اجرای درست برنامه.
درمورد تشکیلات وزارت جهاد کشاورزی باید بگویم که اولا این تشکیلات بسیار گسترده است و دوما در کنار این گستردگی موازی‌کاری فراوان و زیادی هم وجود دارد.(به طور مثال 7 معاونت وزارتخانه با کلی سازمان‌ها و زیر مجموعه دارد.)
با توجه به وظیفه و رسالتی که برای وزارت جهاد کشاورزی تعیین شده است، کل خروجی این وزارتخانه قرار است‌ در چهار بخش زراعی، باغی‌، دام و طیور و آبزیان تعریف شده باشند.


در واقع این چهار معاونت اجرایی و عملیاتی همانند چهار ژنرال یا سردار ارشد در وزارتخانه هستند که فرماندهی امنیت خوراکی کشور را سازماندهی‌، برنامه‌ریزی و نظارت می‌کنند و بقیه بخش‌ها و سازمان‌ها باید در زیر مجموعه آن قرار گیرند. بخشی دیگر در این خصوص در وزارتخانه به ذهن خطور نمی‌کند و کل وظایف وزارتخانه این مواردی است که ترسیم شد.
پس ما یک بخش اجرایی متشکل از چهار معاونت نیاز داریم: معاونت زراعی؛ معاونت باغی؛ معاونت دام و طیور و معاونت شیلات و آبزیان.
علاوه بر این معاونت‌ها به سه بخش یا سازمان دیگر با عناوین تحقیقات، آموزش و ترویج- شرکت‌های دانش بنیان- پشتیبانی نیاز داریم:
که وظیفه آنها‌ها حمایت از معاونت‌ها و بخش اجرایی است که مطرح شد. بقیه ادارات باید در این سازمان‌ها تجمیع و چابک‌سازی شوند.
در بخش یا سازمان تحقیقاتی هم چهار موسسه تحقیقات، آموزش و ترویج علوم زراعی؛ علوم باغی؛ علوم دام و طیور و علوم آبزیان به صورت جدا کارشان را انجام می‌دهند و کلیه مراکز تحقیقاتی‌، آموزشی و ترویجی در این چهار موسسه ادغام شوند از تحقیقات بنیادی کاسته و بیشتر به تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای توجه کنند و حد نهایی فعالیت آنها به پایلوت پلنت (تحقیقات نیمه صنعتی) منتج شود و آن را به شرکت‌های دانش بنیان شرکت‌های موسسه جهاد استقلال یا بخش خصوصی تحویل دهند.
در بخش یا سازمان دانش‌بنیان چهار شرکت نهاد‌های زراعی؛ دامی؛ باغی و آبزی قرار می‌گیرند که بهتر است در موسسه جهاد استقلال شکل بگیرند و کلیه شرکت‌های موسسه جهاد استقلال در این شرکت‌ها ادغام شوند و پل ارتباطی تحقیقات نیمه‌صنعتی با بهره‌برداران باشند و مراحل تولید پایلوت به بخش‌های خصوصی واگذار شود. در بخش یا سازمان پشتیبانی هم دو شرکت پشتیبانی امور دامی (دام، طیور و آبزیان) و شرکت پشتیبانی امور کشاورزی (باغی و زراعی) خواهند بود‌، که در جهت تنظیم بازار و ارتباطات بین‌المللی واردات و صادرات و ساختار حمایتی انجام وظیفه می‌کنند.
به نظر من اینها چارت کلی و ساختار کلی وزارتخانه را شکل می‌دهند و بقیه بخش‌ها و سازمان‌ها در دل این‌ها جاسازی می‌شوند و ادارات و واحدهایی هم که متناسب با نیاز وزارتخانه نیستند نیز حذف شوند.
نکته دیگر اینکه هر کدام از معاونت‌های اصلی باید در هر یک از سه بخش دیگر که وظیفه حمایتی را بر عهده دارند، عضویت داشته یا عضو هیات مدیره باشند تا بگویند دقیقا نیازشان چیست و چه انتظاراتی از بخش‌های تحقیقاتی‌، شرکت‌های دانش‌بنیان و پشتیبانی و حمایتی دارند.
در نهایت سازمان جهاد کشاورزی با شفافیت و اطلاعات صحیح و دقیق آمار تولید‌، واردات و صادرات‌، اشتغال‌زایی‌، سهم تولید ناخالص دولتی‌، بودجه مورد نیاز‌، نقش واقعی خود را در تامین امنیت غذایی کشور انجام می‌دهد.