روزنامه مردم سالاری
1398/06/23
قاعده شدن عاشورا
نظام سیاسی هر سرزمینی بر مبنای عقاید، اصول و بنیان‌های دینی و معرفتی آن جامعه یا اندیشه فیلسوفان و متفکران دارای رای و نظر جامع و جهان‌شمول شکل می‌گیرد و بر همان مبنای معرفتی که مورد پذیرش همگان است اموری همچون آزادی، عدالت، منافع ملی، سیاست خارجی، جنگ و صلح تعریف میشود. در واقع سیاستگذاری و بکارگیری قوانین اساسی و عمومی‌حکومت‌ها پایه فلسفی و معرفتی دارد. سیاست و شکل‌گیری قدرت در کشورهای اسلامی‌نیز بر پایه آموزه‌های اسلام و قرآن پایه‌ریزی شده است و با توجه به تفاوت و تکثر مذاهب و کثرت تفسیرها از منابع دین، شکلهای متفاوتی از نوع حکومت در جهان اسلام وجود دارد. همین فرآیند در تشیع و تشکیل حکومت در ایران مبنای کار نخبگان بوده است. جمهوری اسلامی برپایه قوانین اسلام و مباحث کلامی شیعه تاسیس شده و بر مبنای اصول دین بخصوص اصل امامت، تعاملات سیاسی و فرهنگی و مولفه‌های سیاست داخلی و خارجی برنامه‌ریزی میشود. حادثه عاشورا که از آن بعنوان قیام، نهضت و حماسه حسینی نام برده میشود از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین پدیده‌های سیاسی و فرهنگی تشیع بوده که ابعاد مختلفی دارد و نقطه عطفی در تاریخ سیاسی شیعه است و این واقعه به سبب گستره تاثیرگذاری در فرهنگ شیعه در نزد برخی نخبگان دینی و سیاسی بعنوان قاعده و الگویی برای نوع مواجهه با اغیار یا افراد و حکومتهای غیر شیعی تئوریزه شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. مرحوم شریعتی یکی از متفکرانی است که با تحلیل حادثه عاشورا و توصیف شخصیتهای این حادثه به ابداع الگوهای تعیین کننده و ثابت برای همه عصرها پرداخته است و در دایره تفکر ایشان افراد جامعه به سه دسته حسینی، زینبی و یزیدی تقسیم می‌شوند و حادثه عاشورا بعنوان قاعده، سرلوحه همه تعاملات سیاسی اجتماعی قرار می‌گیرد. پرسش اینجاست که جامعه شیعه می‌تواند چنین الگویی را در سیاست و فرهنگ برای همیشه و تا ابد پذیرش کند و در عصر کنونی با گوناگونی و پیچیده بودن سپهر سیاست و فرهنگ، بهره‌گیری از مدلها و الگوهایی کلی از یکی از حوادث تاریخی تشیع ما را به سر منزل مقصود می‌رساند و آیا میزان منفعت و مزایای چنین عقیده‌ای بر میزان خسارت و آسیبها برتری دارد یا خیر؟اخیرا نقدهایی از سوی نواندیشان دینی در این خصوص مطرح شده و فحوای کلام این است که حادثه عاشورا یک استثنا است نه یک قاعده. نقد اخیر بر برداشت یکسان و متعادل از سیره همه معصومین و ائمه دین تاکید دارد و یکتا انگاری و تک بعدی کردن سیاستگذاری‌ها بر اساس حادثه عاشورا را خطا می‌داند و معتقد است همانگونه که امام حسن مجتبی (ع) با دشمن صلح کرد یا امام رضا (ع) به ولیعهدی مامون برگزیده شد و دیگر رفتارهای متفاوت سیاسی از امامان معصوم که در شرایط متفاوت به ثبت رسیده است بنا به مقتضیات زمان می‌تواند الگو و مبنای سیاست داخلی و خارجی ما قرار گیرد.
همچنین یکی از مباحث دیگری که در شکل‌گیری حادثه عاشورا بیان میشود موضوع امر به معروف و نهی از منکر است و قاعده‌مند شدن این فریضه بعنوان ابزاری در دست حکومت از نقد‌های وارده بر این موضوع است. در واقع حاکمان نیاز به نقد و ارزیابی بیشتری دارند تا محکومان و در این خصوص قاعده‌مندی به واژگونی تعابیر و انحراف مبدل شده است. با این توصیف مسلما یکتا انگاری و قاعده‌مند کردن حادثه عاشورا ما را با مطلقیت، شکنندگی و خطرات ایدئولوژیک شدن روبرو خواهد کرد. برای تداوم و پایداری ایران و تشیع نیاز به تبادل و گفتگو و بهره‌گیری از همه ظرفیت‌ها از سیره معصومین ضرورت دارد.
سایر اخبار این روزنامه
قاعده شدن عاشورا
کدام خواسته زنان مهم است؟ همه‌شان!
حرکت شهر فرودگاهی در مسیر تبدیل شدن به هاب هوایی در منطقه
شاید هیات مدیره پرسپولیس تغییر کند
تدارک برای عبور از ترامپ
اسدالله عسگراولادی درگذشت
در شبکه سه اتهام زدند، خواستار پاسخگویی‌ام
جزئیاتی از زندگی سیاسی، دینی و شخصی آیت‌الله سیستانی
۹۰۰ میلیارد تومان به معلمان بدهکاریم!
تام فاز، راهی برای خانه‌دار شدن اقشار متوسط
اعتراض شدید تهران به فروش اموال ایران توسط دولت کانادا
شایعه کاهش تحریم
