روزنامه فرهیختگان
1398/06/23
نسخه عربی رستاخیز؛ دوئل با سازمان سینمایی
16بهمن‌ماه 1392 بود که مخاطبان جشنواره فیلم فجر در سالن رسانه‌ها، پس از تماشای سه‌ساعته فیلم احمدرضا درویش درباره قیام امام‌حسین(ع)، به نشست خبری این فیلم آمده بودند و یکی از خبرنگاران از تهیه‌کننده کار پرسید که آیا به‌دلیل اختلاف با آقای شمقدری، رئیس سابق سازمان سینمایی، فیلمش را به جشنواره فجر سال گذشته نفرستاده است؟ و تقی علیقلی‌زاده، تهیه‌کننده «رستاخیز» گفت: «بله سوال شما درست است و به‌دلیل این اختلاف فیلم را به جشنواره ندادم.» بیان این جمله علیقلی‌زاده با تشویق بازیگران فیلم که در سالن حضور داشتند، روبه‌رو شد. احمدرضا درویش هم در ادامه، این مطلب را تایید کرد و گفت: «بستر نمایش فیلم در گذشته فراهم نبود.» شاید روزی که تهیه‌کننده و کارگردان «رستاخیز» چنین حرفی را در فضای اولین روزهای روی کار آمدن دولت جدید می‌زدند، کمتر کسی می‌توانست تصور کند که قضیه کاملا برعکس آن چیزی که به نظر می‌رسد، پیش خواهد رفت و روند اتفاقات پیش‌رو نشان داد در واقع کدام جریان حامی این فیلم و کدام جریان مانع نمایش آن است. درویش درباره اینکه ایده ساخت «رستاخیز» از کجا آمد و چطور شد که تصمیم گرفت چنین فیلمی بسازد، گفت: «حدود 14 سال قبل به اتفاق دوست گرامی‌ام احمد مسجدجامعی، رئیس شورای شهر تهران، سفری به دمشق داشتم که حین برگشت از زیارت مزار حضرت زینب(س) در یک جمعه بارانی غم‌انگیز، گفت‌وگوی دو ساعته‌ای با او داشتم. در آنجا پس از بحث درباره سینمای ایران و تاریخ صدر اسلام گفتم یکی از آرزوهای من این است که اثری درباره عاشورا در کارنامه‌ام باشد. بعد از گفت‌وگوهای زیاد به شخصیت حضرت عباس(ع) رسیدم و گفتم ایشان جزء معصومین نیست و چرا نباید تصویرشان را نشان دهیم؟! چون مخالفم با اینکه هاله نور استفاده شود یا دوربین به‌جای او قرار گیرد. به این ترتیب زیر همان باران عهد بستیم که این کار سرعت بگیرد و آن عهد اکنون به ظهور نشسته است. در این راستا آقای مسجدجامعی فارغ از مسئولیت‌هایی که داشته، با استفاده از توان، اعتبار و شخصیت فرهنگی خود در طول این سال‌ها همراه پروژه بود.»سقوط در دامچاله بازی‌های سیاسی احمد مسجدجامعی در تاریخی که احمدرضا درویش از آن نقل خاطره می‌کرد، وزیر ارشاد دولت اصلاحات بود و درویش به هیچ‌وجه نمی‌خواست فیلم «رستاخیز» دستاوردی برای دولت دهم به حساب بیاید. او حالا که جریان نزدیک به احمد مسجدجامعی مجددا سکاندار امور اجرایی کشور شده بود، فضا را برای اکران فیلمش مناسب‌تر می‌دید؛ اما روزگار دیگری پدید آمد و اتفاقات به نحوی غافلگیرکننده رقم خورد. همان روز احمدرضا درویش درباره زمان نمایش «رستاخیز» گفت: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم که اکران فیلم را تا قبل از محرم شروع کنیم، چون تجربه نشان داده آغاز نمایش در ماه محرم خوب نخواهد بود، ولو اینکه فیلم به موفقیت «روز واقعه» باشد، چون آن فیلم، آن زمان که در محرم اکران شد، شکست خورد.» این صحبت‌ها نشان می‌داد که درویش حتی با درصد پایینی احتمال این را نمی‌داد که در دولت وقت، اکران فیلمش با کوچک‌ترین مشکلی مواجه شود. به هر حال مدتی گذشت و انتظارها برای اکران «رستاخیز» کم‌کم طولانی شدند. نیمه تیرماه ۱۳۹4 بود که «ستاد اکران فیلم رستاخیز» با حضور معاون فرهنگی سپاه امام سجاد(ع) و مسئولان فرهنگی استان هرمزگان در بندرعباس نشست خبری‌اش را برگزار کرد و به تدریج مشخص شد که آرایش‌های سیاسی و فرهنگی، در دو جبهه حامیان و مخالفان این فیلم مدتی شکل جدیدی پیدا کرده است. درویش در این نشست گفت: «این فیلم به تایید مقام معظم رهبری و همچنین مرجعیت دینی و اسلامی رسیده و در ساخت آن از مستندات تاریخی موثق استفاده شده است.» و بعد از اکران قریب‌الوقوع فیلم خبر داد. حدود دو ماه پیش از آن نیز غلامرضا فرجی، مدیر وقت پخش در حوزه هنری، از اکران این فیلم در روز عید فطر خبر داده بود؛ ولی نه‌تنها کسی حواشی پیش‌رو را پیش‌بینی نمی‌کرد، بلکه موضع‌گیری عجیب مسئولان فرهنگی حتی از آن هم غافلگیرکننده‌تر بود. ٢٤ تیرماه همان سال، با اولین روز نمایش «رستاخیز» در سینماها، عده‌ای با تجمع و دادن شعار، مخالفت خود را نسبت به اقدام وزارت ارشاد در اعطای مجوز نمایش به این فیلم نشان دادند. معترضان در این روز مقابل سینما شکوفه(در میدان شهدا) و وزارت ارشاد تجمع کردند. تجمع‌کنندگان نسبت به پخش تصویر حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) و آنچه توسط آنها اهانت به اهل بیت(ع) عنوان می‌شد، معترض بودند و شعارهایی ازجمله «درویش حیا کن، اکران را رها کن»، «اگر فیلم اکران شود، سینما ویران شود»، «حمایت از رستاخیز، خیانت است به شیعه» و «هیاتی می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد» سر دادند. تجمع‌کنندگان از وزارت ارشاد به سمت سینما شکوفه در میدان شهدا راهپیمایی کردند و با حمله به سمت درِ سینما پرده فیلم رستاخیز را پایین کشیدند و البته پس از آن با ورود ناجا متفرق شدند. در این تجمع چهار زن به صورت فعال حضور داشتند که تنها یکی از آنها پوشیه داشت. او سروصدا و بازارگرمی بالایی در این تجمع داشته است. زن‌پوشیه‌پوش در ادامه سروصداهای خود، شروع به قمه‌زنی و به زبان آوردن حرف‌هایی دون شأن کرد و پیرو این رفتارها بود که دستگیر شد. حالا وزیر ارشاد وقت که هنوز علنا اعلام نکرده بود مخالف یا حتی دشمن «رستاخیز» است، مجبور می‌شد در این خصوص موضع‌گیری کند و اتفاقی که طی آن تجمع در مخالفت با فیلم رخ داده بود، جایی برای دفاع باقی نمی‌گذاشت. علی جنتی اما به‌طور کل منکر همه چیز شد و گفت: «در شبکههای اجتماعی فیلم‌هایی دست‌به‌دست می‌چرخند که قمه‌‌زدن یک خانم را نشان می‌داد که اصلا معلوم نبود در کجا و برای چه زمان و موقعیتی بوده است. شاید برای ایام محرم بوده که به این موضوع نسبت داده‌اند.» این صحبت‌ها در حالی بود که آن خانم قمه‌زن دستگیر شده بود و در اظهاراتش بعد از دستگیری گفته بود: «در یکی از شهرهای مهم غرب کشور ساکن است. توسط فردی که به عراق و قم رفت و آمد داشته به دفتر «مرجع خودخوانده شیعه انگلیسی» معرفی میشود و در جریان فیلم «رستاخیز» به دفتر این مرجع خودخوانده در قم می‌رود و مبالغ قابل توجهی پول دریافت می‌کند و با یک سناریو که چند بار به صورت نمایشی آن را تمرین کرده بود، در تجمع علیه فیلم «رستاخیز» حضور پیدا می‌کند.» این اطلاعات در خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مختلف کشور همان روزها منتشر شده بود اما وزیر ارشاد که از دست‌به‌دست شدن فیلم زن قمه‌زن در شبکههای اجتماعی خبر داشت، وانمود می‌کرد از انتشار این اخبار بی‌خبر است.
لغو اکران یک فیلم با قمه‌کشی فردای روزی که علی جنتی چنین حرفی زد، سردار پاسدار سیدمسعود جزایری، معاون امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستادکل نیروهای مسلح پس از اینکه گفت وزارت ارشاد در تعلیق اکران «رستاخیز» عجله کرده است، اعلام کرد: «برخی اطلاعات حاکی است عده‌ای که جلوی یکی از سینماهای تهران تجمع و حتی اقدام به قمه‌زنی کرده بودند، وابسته به جریان معروف اسلام انگلیسی بوده‌اند و اسناد و مدارک آن در اختیار نهاد مسئول است. سردار جزایری با تاکید بر لزوم توجه گروه‌ها و جریانات متدین به این مساله و با اشاره به اصلاحات به عمل آمده در فیلم، اظهار امیدواری کرد نسبت به اکران مجدد آن خارج از بعضی ملاحظات غیرضروری اقدام شود.» واکنش علی جنتی اما این بود که بگوید «رستاخیز را بهانه کرده‌اند تا به دولت حمله کنند» و به این ترتیب، بحث را از سویه فرهنگی به سویه سیاسی گسترش داد. به نظر می‌رسید دولت وقت روی آرای انتخاباتی کسانی که با «رستاخیز» مشکل داشتند، حساب باز کرده بود و از طرف دیگر امیدی نداشت که با حمایت از این فیلم، بتواند آرای مدافعان آن را به دست بیاورد. این حساب سرانگشتی باعث شده بود علی جنتی، کسی که بعد از برکناری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۶، رئیس ستاد انتخاباتی رئیس‌جمهور وقت شد، از بن‌دندان به مخالفت با اکران فیلمی بپردازد که کارگردان آن جریان اجرایی به قدرت رسیده در آن روزها را حامی اصلی خودش می‌دانست و به نفع آنان و به زیان دولت قبل، فیلمش را با یکی دو سال تاخیر به جشنواره فرستاد. علی نوش‌آبادی، سخنگوی وزارت ارشاد در آن ایام اعلام کرد راه‌حل بحران «رستاخیز» قرار دادن هاله نور روی صورت حضرت عباس(ع) است اما عوامل فیلم این خواسته را غیرفقهی و سلیقه‌ای می‌دانستند و کار به شکایت آنها از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کشید. بعد از کشیده شدن ماجرا به راهروهای دادسرا و پیدا شدن جنبه حقوقی برای آن، علی جنتی در شهریور 1395 رسما بغض خود را نسبت به این فیلم شکافت و گفت: «متاسفانه وزارت ارشاد و بنیاد فارابی به‌خاطر صرف هزینه‌های هنگفت و بسیار زیاد برای ساخت اثری که نه‌فقط عاشورا و تاریخش را تحریف کرده بلکه با نمایش چهره حضرت عباس(ع) و حضرت علی‌اکبر(ع) و نیز شخصیت‌پردازی بسیار ضعیف و خلاف‌واقع درمورد این بزرگواران، همچنین دروغ بستن به برخی مراجع عظام شیعه باعث هدررفت بودجه‌ای شدند که می‌شد با مدیریت صحیح آن آثار بهتر و اثرگذارتری ساخت؛ ضمن اینکه ارشاد در این فقره هم بخشی از پول ساخت را پرداخت و هم جریمه نقدی و سهم اکران داخلی آن را که متاسفانه با عدم مسئولیت‌پذیری در بازه زمانی تولید اثر و نظارت ضعیف آنها فیلمی با هزینه ساخت سرسام‌آور تولید و مستقیم به بایگانی سپرده شد.» اما این حرف‌ها چندان تغییری در حکم دیوان عدالت اداری ایجاد نکرد و برخی رسانه‌ها مدعی شدند وزارت ارشاد، ملزم به جبران خسارت 40 میلیارد تومانی به صاحبان فیلم «رستاخیز» شده است. فردای همان روز روابط‌عمومی فیلم در بیانیه‌ای مشخص کرد «حکم شماره 1114 دادگاه دیوان عدالت اداری درمورد شکایت تهیه‌کننده فیلم «رستاخیز» از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» صادر شده و مصاحبه جنتی به همین دلیل بوده است.» با روی کار آمدن رضا صالحی‌امیری به‌نظر می‌رسید وزارت ارشاد رویکرد تازه‌ای برابر فیلم «رستاخیز» دارد. نخستین اتفاق خبر وزیر درباره تشکیل کمیته حکمیت برای رستاخیز بود: «فیلم «رستاخیز» را به یک کمیته حکمیت سپردیم تا پس از بررسی، ابعاد آن را به ما گزارش دهند. در این راستا سه نفر از اصحاب مطرح سینما انتخاب شدند و در حال بررسی نحوه اقدام ما برای چگونگی برخورد با فیلم «رستاخیز» هستیم.»
تماشای یک فیلم ایرانی به زبان عربی! این شرایط تا پایان خرداد امسال ادامه داشت تا اینکه بنیاد سینمایی فارابی در اطلاعیه‌ای مفصل از حل‌وفصل موضوع خبر داد: «در فرآیند تولید فیلم سینمایی «رستاخیز» که در دهه 80 و در بخش خصوصی آغاز شد، بنیاد سینمایی فارابی طی توافقنامه‌ای در سال 1385، در تولید پروژه 45 درصد مشارکت (مالکیت و همه حقوق فیلم) کرده است.» گفته شده وزارت ارشاد بابت این 45 درصد، 13 میلیارد تومان برای صاحبان «رستاخیز» در نظر گرفته است. به‌نظر می‌رسد با این حرف‌های سیدعباس صالحی، همان اتفاق به وقوع پیوسته و اکنون می‌توان گفت «رستاخیز» به این زودی‌ها در ایران اکران نخواهد شد؛ چراکه سهم آن از اکران ایران توسط بنیاد سینمایی فارابی خریداری شده است و به قول سیدعباس صالحی «برای نمایش داخلی هنوز اقدامی انجام نمی‌شود.» به هر حال یکی، دو روز بعد از عاشورای سال ۱۳۹۸ بود که نسخه عربی فیلم رستاخیز در فضای یوتیوب قرار گرفت و بلافاصله توسط سایت‌های متعدد فارسی، کپی‌برداری و بارگذاری شد. پیش از این اعلام شده بود قرار است با وجود منتفی‌بودن اکران داخلی «رستاخیز»، نسخه‌ای که تصویر چهره حضرت عباس(ع) در آن مشخص است، اکران خارجی داشته باشد؛ اکرانی که احتمالا باید بخشی از سهم سرمایه‌گذاری شرکای خارجی این فیلم را بازگرداند و اکنون به‌نظر می‌رسد خروجی چنین اکرانی، لو رفتن نسخه اصلی فیلم و قاچاق آن باشد. احمدرضا درویش که 10 سال درگیر پروژه «رستاخیز» بود، تصمیم گرفته تا زمانی که مشکل نمایش این فیلم در ایران حل نشود، دیگر فیلمی را کارگردانی نکند و حالا با پخش نسخه‌های قاچاق فیلم در فضای وب، امکان دارد حتی با تغییر دولت و روی کارآمدن وزیر ارشادی که موافق اکران «رستاخیز» باشد، دیگر سینمادارها و مخاطبان سینما، به نمایش اثری که قبلا در ویدئوهای خانگی تماشاشده، اقبال نشان ندهند. احمدرضا درویش که در حال حاضر پنج فیلمنامه کامل را نوشته و هنوز هیچ‌کدام را جلوی دوربین نبرده، ممکن است در روزهای آینده و با ناامید شدن از اکران «رستاخیز» در ایران، آنها را در قالب کتاب چاپ کند علی جنتی از وزارت ارشاد رفت بی‌اینکه موانع قرار داده شده توسط او بر سر راه «رستاخیز» با رفتنش رفع شوند. شاید فیلم «رستاخیز» هم عبرتی برای هنرمندان در رابطه با افتادن در دام جناح‌بندی‌های سیاسی باشد و هم بتوان این فیلم را بلاگردان آثار دیگری دانست که بعد از این ساخته خواهند شد و به موضوعات تاریخی- مذهبی ورود می‌کنند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
