پیام عاشورا برای امروز ما

 غلامرضا ظریفیان
استاد دانشگاه
واقعه عاشورا مصاف دو نوع خداشناسی است. بنی امیه وقتی در صدر امور قرار گرفت، دین را ابزار ساخته و خدا، کلمات، الهیات و شریعت را برای تحقق هدف خود که همانا سلطه بر جهان اسلام بود، به کار برد. این ابزار آنچنان گسترش یافت که دین پوستین وارونه شد؛ ظاهر دین در عمل ماند و نماز و روزه به‌جای آورده می‎شد اما باطن دین که خداشناسی واقعی و مبتنی بر عدالت و اخلاق و رعایت حقوق بشر و حفظ کرامت انسانی بود از درون آن جدا شد. دین و خدایی به مردم معرفی شد تا نشان دهد که قدرتی مبتنی بر جبر جهان را اداره می‎کند. بنی‎امیه برای اینکه اقدامات خود را توجیه کند می‎گفت که این خدا بود که لباس خلافت را بر تن معاویه و یزید کرد. در الهیات اموی محور اداره امور جهان براساس جبر بود و بنی امیه اینگونه به مردم القا می‎کرد که اگر ما حاکم هستیم و از بیت‎المال سوء استفاده می‎کنیم، اگر حقوق انسانی را در نظر نداریم و بسیاری از مشکلاتی که جامعه اسلامی با آنها روبه‌رو بود، همه اینها خواست الهی است.
نوع دیگر خداشناسی در اندیشه امام حسین (ع) خود را نشان داد. در آن زمان که خدا، دین و شریعت اسیر اشرار شده بود، امام حسین (ع) با الهیات و خداشناسی خود تلاش کرد تا آن را از دست اندیشه‏‌های امویان نجات دهد. بنابراین مبارزه با تفکری را که می‎شد با آن ظلم کرد و حقوق انسانی را زیر پا گذاشت آغاز کرد. او بدنبال اسلام حقیقی بود که در آن نماز و روزه و حج هست و حاصلش نیز ایمان آگاهانه و متکی بر انتخاب و حفظ حقوق انسانی است. پیام عاشورا برای ما این است که؛ می‎شود در طول تاریخ دین را ابزار کرد. دینی که هدیه خدا به انسان‎ها و نعمتی برای سعادت بشر است تا انسان‌ها در آن به جای عدالت به سمت نابرابری و به جای کرامت انسانی به سویی بروند که عده‎ای برخوردار و عده‌ای دیگر برده و بنده حاکمان باشند.


پیام عاشورا برای ما این است که؛ در دین حقیقی، توحید حقیقی نقش اساسی را ایفا می‎کند. اگر این فهم به وجود بیاید به حاکمیت اخلاق، برقراری عدالت، احساس امنیت، کاهش فاصله طبقاتی و ایجاد روابط مهربانانه‌‏تر بین مردم خواهد انجامید و جامعه به جای جنگ به سوی صلح و به جای اختلاف به سوی وحدت حرکت می‎کند.  پیام عاشورا برای ما همان است که در زیارت اربعین می‎خوانیم. امام حسین(ع) خون قلبش را هدیه کرد (نه برای بخشش گناهان  ما مردمان) بلکه برای این مهم تا انسان‎ها از جهل، گمراهی و بی‏‌عدالتی نجات یابند.پیام عاشورا برای ما این است که؛ اگر به سمت شعارهای واقعی برویم جامعه عادلانه‎تر و مهربان‎تر خواهد بود. امروز این پیام عاشورا نه فقط برای جامعه اسلامی بلکه برای جامعه بشری نیز کاربرد دارد. کرامت انسانی، حقوق برابر، رفع تبعیض نژادی و اقتصادی نتیجه گوش فرا دادن به پیام عاشوراست. اگر همه ما به این پیام‎ها به درستی توجه کنیم می‎توانیم جامعه‌ای متکی بر امنیت، ایمان بدون خرافات و آگاه از حقوق انسان‎ها و روابط اخلاقی داشته باشیم.