روزنامه ابتکار
1398/06/12
افزایش قیمت عوارض بزرگراهی کشور، چه تاثیری بر زندگی مردم می‌گذارد؟ آسفالت‌های گران
گروه جامعه: قم-گرمسار و خرم‌آباد-پل زال برای خودرو سواری 18 هزار تومان! قم-گرمسار برای نفتکش، 151 هزار تومان! قطعه 4 اتوبان سال‌ها در انتظار ساخت و تکمیل تهران-شمال، برای سواری 8 هزار تومان! زنجان-تبریز برای سواری 25 هزار، برای اتوبوس 51 هزار و برای تریلی 79 هزار تومان! این‌ها برخی از نرخ‌های جدید بزرگراهی کشور است که اخیرا بعد از افزایش 21 درصدی عوارض در سال 98 اعلام شده است.به گفته بهنام داوودی، مدیرکل بهره‌برداری آزادراه‌ها، عدد 21 درصد، میانگین افزایش قیمت‌هاست. وی به ایسنا گفته بود که این عوارض بسته به هر مسیر و آزادراهی متفاوت است اما بر اساس آخرین ابلاغیه وزیر راه و شهرسازی به صورت میانگین 21 درصد نرخ عوارض آزادراهی در کشور افزایش پیدا کرده و با پنج ماه تاخیر از ابتدای شهریور ماه امسال اعمال شده است.
تخفیف‌های بیفایده
این افزایش قیمت‌ها، گلایه‌های فراوانی بهویژه از سوی رانندگان و صاحبان خودروهای عمومی که همواره در جاده‌های کشور در حال تردد هستند را به وجود آورده است. هر چند بر اساس دستورالعمل ارسالی خودروهای عمومی که بیش از 40 بار از یک عوارضی در طول یک ماه عبور کنند 50 درصد تخفیف می‌گیرند. 20 درصد تخفیف مربوط به خودروهای پلاک عمومی و 30 درصد مربوط به تردد بیش از 40 بار خودروها در ماه است؛ یعنی با افزایش میانگین 21 درصدی عوارض، تخفیف 50 درصدی برای خودروهای عمومی و پرتردد لحاظ شده است و آنهایی که به مردم خدمات ارائه می‌کنند، مشمول تخفیف 50 درصدی شده و در این صورت عوارض آزادراهی برای آن‌ها 29 درصد کاهش پیدا خواهد کرد. با این حال در مسیرهای بلندی که رفت و برگشت آن‌ها یک روز در میان است، عملا خودروهای عمومی بیش از 15 روز در ماه از یک مسیر عبور نمی‌کنند و این قاعده درباره رانندگان بزرگراه‌های مسیرهای حتی پرترددی مثل تهران-تبریز، تهران-اهواز-بندرامام و ... صدق نخواهد کرد. در واقع این تخفیف بیشتر به درد رانندگان پرتردد مسیرهای کوتاه می‌خورد. همچنین صاحبان بسیاری از خودروهای عمومی باری نیز معمولا مسیر رفت و برگشت مشخصی ندارند و بار تعیین‌کننده مقصد و مسیر آن‌هاست و در نتیجه بعید است که شامل این تخفیف‌ها شوند. در عین حال حتی برای رانندگان پرتردد بسیاری از مسیرهایی که کوتاه هم هستند، افزایش قیمت‌ها برای همان 20 تردد با نرخ بدون تخفیف قابل توجه است.
آسفالت‌های گران بی‌کیفیت
سوی دیگر ماجرا، بحث چرایی دریافت عوارض بزرگراهی است. این هزینه‌ها که در همه جای دنیا رواج دارد، برای تامین هزینه‌های نگهداری و تعمیرات بزرگراه استفاده میشود. با این حال وضعیت آسفالت‌ها، نشانه‌ها، روشنایی و امکانات اغلب مسیرهای بزرگراهی باعث شده است که رانندگان، از عدم تناسب قیمت عوارض که اخیرا افزایش نیز داشته است با کیفیت خدمات دریافتی بگویند. رانندگان بسیاری در گفت‌وگو با «ابتکار» از کیفیت پایین آسفالت‌ها و خدمات بزرگراهی مسیرهای محل ترددشان گفته‌اند که بسیاری از مسیرهای اصلی را در بر می‌گیرد.
اعتراض؛ از بوق تا کنایه
افزایش قیمت عوارض بزرگراهی، باعث اعتراض‌هایی به این گرانی نیز شده است. مثلا اول شهریورماه، همزمان با اعلام نرخ جدید، رانندگان مسیر خرم‌آباد-پل زال، به عنوان گرانترین مسیر بزرگراهی کشور، در اعتراض به افزایش نرخ عوارض، برای یک ساعت بوق‌های خود را به صدا در آوردند. این اعتراض در حالی صورت گرفت که این بزرگراه خود علاوه بر چالش‌های ایمنی، از زمان ساخت نیز با انتقادهای فراوانی درباره از بین بردن مشاغل و تاثیر گذاشتن بر اقتصاد شهرهای مسیر پیشین – بهویژه پلدختر – مواجه بوده است. علاوه بر این، سیل فروردینماه امسال در آن محدوده، باعث شده است که با از بین رفتن جاده‌های قدیمی‌تر – و البته فرسوده و پرخطر – این منطقه، نیاز به تردد از بزرگراه بیشتر شود و همین موضوع بار مضاعفی بهویژه بر دوش ساکنان سیل‌زده منطقه افزوده است. این مسائل در حالی به وجود آمده است که در آینده نه چندان دور، تردد پرتعداد زائران اربعین نیز از این مسیر انجام میشود و احتمالا چه پرداخت هزینه گران بزرگراهی و چه انتخاب مسیر قدیمی و خطرناک پلدختر – که سیل بخش‌هایی از آن را با افزایش آسیب هم روبهرو کرده است – چالش‌های آن را افزایش خواهد داد. البته چالش انتخاب راه‌های قدیمی و پرخطر که می‌تواند منجر به افزایش وقوع حوادث رانندگی شود، درباره سایر مسیرهای جایگزین برای بزرگراه‌های گران شده محتمل است.
اعتراض‌ها و گلایه‌ها البته منحصر به بزرگراهی که محمود احمدی‌نژاد در زمان افتتاح، آن را به شوخی-جدی «خرم زال» نامید منحصر نبوده است. به عنوان مثال، سیده فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران، اسلامشهر، ری، پردیس و شمیرانات در مجلس، در گفت‌وگویی با ایسنا از طرف موکلانش به افزایش نرخ عوارض آزادراه تهران-پردیس که به طور میانگین روزانه 35 هزار خودرو از آن تردد می‌کنند، اعتراض کرده است: «واقعاً قابل قبول نیست برای ۲۳ کیلومتر مبلغ ۴۵۰۰ تومان پول دریافت کنند و افزایش ۱۱ درصدی عوارضی را بر مردم متحمل شوند.».
در این میان هستند مسئولان محلی که سعی کرده‌اند حداقل ساکنان منطقه را از تبعات گرانی نرخ عوارض بزرگراهی در امان نگه دارند. مثلا در حالی که مبلغ عوارض بزرگراه امامزاده هاشم رودبار از 2500 تومان به 3000 تومان رسیده است، دادستان رودبار خبر داده که این عوارض از خودروهای پلاک رودبار دریافت نخواهد شد و خودروهای با کد پلاک «56 ط» می‌توانند در مسیر رودبار تا رشت و شهرهای اطراف به رایگان تردد کنند.
بهانه‌هایی برای گرانی
وزارت راه و شهرسازی، میزان هزینه نگهداری از آزادراه‌ها در سال 1398 را با فرض حداقل هزینه ضروری نگهداری، سالانه (2 درصد هزینه احداث) برابر با 400 میلیارد تومان اعلام کرده است. این در حالی است که درآمد کل آزادراه‌ها از محل عوارض کنونی که صرف نگهداری از آن‌ها میشود برابر با 120 میلیارد تومان یعنی کمتر از یک سوم این مبلغ است. در نتیجه این وزارتخانه می‌گوید که برای تامین حداقل بودجه هزینه نگهداری راه‌ها، عوارض فعلی تردد خودروها باید 300 درصد افزایش پیدا کند، در حالی که میانگین رشد عوارض در سال جاری حدود 21 درصد تعیین شده است. همچنین بر اساس محاسبات انجام شده، مبنی بر داده‌های آماری بارنامه‌های صادر شده به طور متوسط، نسبت کل عوارض دریافتی از خودروهای سنگین شامل تریلی، کامیون دو محور و سه محور به میزان دریافتی آن‌ها بابت کرایه حمل بار در چند نمونه مورد بررسی برای کل مسیر بین دو تا شش درصد است. در نتیجه میزان عوارض افزایش یافته برای سال 1398 حداکثر دو هزارم تا یک درصد میزان کرایه دریافتی است و مطلقاً سهم قابل محاسبه‌ای در سبد قیمت حمل و نقل ندارد. این در حالی است که استفاده از آزادراه‌ها که بخش عمده‌ای از هزینه نگهداری آن ناشی از استهلاک وسایل نقلیه سنگین روی آن است، حداقل موجب کاهش 467 کیلومتری مسیر نسبت به راه‌های موجود و صرفه‌جویی 166 میلیارد تومانی سالیانه در مصرف سوخت آن هم با قیمت سوخت یارانه‌ای انواع وسایل نقلیه میشود. معنی این استدلال این است که وزارت راه و شهرسازی نهتنها برای افزایش قیمت فعلی توجیه دارد که برای افزایش ندادن قیمت‌ها بیش از این بر سر مردم منت هم گذاشته است!
عوارض آزادراه‌ها نباید موجب افزایش فشار بر مسافران شود
با این حال همه این دلایل باعث نشده است که مردم و حتی نمایندگان آن‌ها در مجلس با گرانی عوارض بزرگراهی کنار بیایند. حسین هاشمی تختی‌نژاد، عضو کمیسیون عمران مجلس در این باره به «خانه ملت» گفته است: «قطعا هیچ کس نافی کسب درآمد بخش خصوصی و ساماندهی آزادراههای بینشهری نیست، اما این مسئله نباید به موضوعی برای افزایش فشار مالی بر مسافران تبدیل شود». وی تاکید کرد: «در شرایط کنونی عوارض برخی از آزادراه‌ها بسیار بالا بوده و این مسئله موجب اعتراض و نگرانی مردم و مسافران شده است». نماینده مردم بندرعباس، قشم، ابوموسی، حاجی‌آباد و خمیر در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: «در چند سال اخیر به دلیل افزایش هزینه آزادراه‌ها، وزارت راه و شهرسازی مدیریت این بخش‌ها را به تدریج به بخش خصوصی واگذار کرده و این بخش‌ها نیز بر اساس هزینه‌های صورت گرفته و منافع مالی خود نسبت به اخذ عوارض اقدام می‌کنند، البته میزان عوارض از سوی وزارتخانه تایید و ابلاغ میشود». هاشمی تختی‌نژاد تصریح کرد: «قطعا مدیریت و ساماندهی آزادراه‌ها هزینه سنگینی را به بخش خصوصی وارد کرده است، حال این بخش نیز چاره و محل درآمدی جز اخذ عوارض از مسافران ندارد». این نماینده مردم در مجلس دهم ادامه داد: «در شرایط کنونی کمیسیون عمران مجلس در حال بررسی لایحه مشارکت عمومی-خصوصی است. یکی از محورهای این لایحه، واگذاری پروژه‌های نیمه‌تمام دولتی به بخش خصوصی بوده، حال این سوال پیش می‌آید که با واگذاری این پروژه‌ها، بخش خصوصی چگونه م‌خواهد به اهداف درآمدی خود دست پیدا کند». عضو کمیسیون عمران مجلس تصریح کرد: «به نظر من دولت باید نقش واسطه‌ای و حمایتی را در عرصه عوارض آزادراهی ایفا کند، یعنی وزارت راه و شهرسازی باید در قالب سوبسید و یارانه به بخش خصوصی کمک کند تا میزان عوارض آزادراهی افزایش نیابد».
حال باید دید واکنش وزارت راه و شهرسازی به این گلایه‌ها چه از سوی مردم و نمایندگان مجلس و چه از سوی شرکت‌های خصوصی چیست. آیا قیمت عوارض را کاهش می‌دهد، درباره آن سکوت می‌کند تا ماجرا عادی شده و فراموش شود و یا در صورت تداوم گلایه‌ها و حتی شاید ورود نمایندگان مجلس به ماجرا از طریق سوال و استیضاح، از موضع خود کوتاه می‌آید و راه دیگری برای تامین هزینه‌ها می‌یابد.
سایر اخبار این روزنامه
زلمای خلیل‌زاد پیش‌نویس توافق آمریکا با طالبان را برای ارائه به اشرف غنی به کابل برد
ژوبین صفاری
زخم چرکین مدیریت دولتی
حذف برخی از کالاهای ضروری از سبد خانوارها
چرخ زندگی کم‌درآمدها سخت می‌چرخد
افزایش قیمت عوارض بزرگراهی کشور، چه تاثیری بر زندگی مردم می‌گذارد؟
آسفالت‌های گران
مروری بر دلایل رشد نامطلوب اقتصاد نشر کتاب چاپی ایران در مقایسه با نشر جهان
کتاب‌های کاغذی زنده می‌مانند؟
«ابتکار» از موانع و عوامل تاثیرگذار بر عدم حضور زنان در قدرت گزارش می‌دهد
زنان در انتظار فرصت
حزب‌الله در پاسخ به تجاوزهای رژیم صیونیستی، خودروی نظامی آن را منهدم کرد
انتقام مقاومت
رئیس قوه قضائیه:
سامانه اموال مسئولان فعال شد
ظریف در دیدار با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه:
گام سوم هسته‌ای طبق برنامه پیش می‌رود
اقتدار ملی برآیند مدیریت کلان سیاسی کارآمد
در جلسه ۲۹ دور سوم رسیدگی به پرونده بانک سرمایه چه گذشت؟
ششماه مدیرعاملی، میلیاردها فساد
۲ کارت زرد مجلس به وزیر امور اقتصاد و دارایی در یک روز
