صادرات با استفاده از نیروی بومی و استراتژی مناسب

مجید رضا حریری- ایران از اوایل دهه 80 دارای جهش صادراتی بوده است. اما اصل ماجرا این است که در چه زمینه‌ای این جهش صادراتی اتفاق افتاده. به غیر از نفت، 50 درصد از کالاهای صادراتی ما میعانات، گاز و پتروشیمی است، 45 درصد بقیه نیز مواد خام معدنی یا حتی صنایعی است که انرژی در قیمت تمام شده آن نقش دارد. به دلیل اینکه ما سوبسید انرژی پرداخت می‌کنیم، در واقع صادرات کالاهایی مانند فولاد و سیمان ما صادرات انرژی است. ما کالاهایی را صادر نمی‌کنیم که بر اساس تکنولوژی یا نیروی کار داخلی، تولید شده باشد، بلکه کالاهایی را صادر می‌کنیم که قبلا هزینه انرژی آن را پرداخت کرده‌ایم. باید در ابتدا پرسید که مصرف انرژی کالاهای تولید شده چقدر بوده است و بر اساس این مصرف انرژی چه میزان محصول تولید شده و راندمان کار ما چقدر است. اگر بیش از 80 درصد از واردات کالاهای ما شامل مواد اولیه، کالاهای واسطه و ماشین‌آلات باشد، در واقع این واردات باید صرف تولیدی شود که امکان صادرات آن وجود دارد. ماجرای عدم افزایش صادرات کالاهای غیر نفتی نه ربطی به مشوق‌های صادراتی دارد و نه اینکه فروش نفت برای آن مانعی ایجاد کرده است. هیچ مانعی ندارد که ما نفت بفروشیم یا مواد اولیه را صادر کنیم، اما باید این کارها را در قالب یک استراتژی مشخص انجام دهیم. صادرات یک فعل و انفعال مجزا نیست که بخواهیم بدون توجه به مقوله تولید به آن بپردازیم. ما در زمینه تولید استراتژی و برنامه مشخصی نداریم. در حوزه تولید بخصوص در حوزه تولید صنعتی، برنامه مناسبی نداریم که بتوانیم کالاهایی را با امکان قیمت خوب و کیفیت مناسب و رقابت‌پذیر با محصولات جهان تولید و صادر کنیم. ما اگر صادراتی به کشورهایی مانند عراق انجام می‌دهیم، در واقع یارانه آن را قبلا پرداخت کرده‌ایم. عقب ماندگی ما در بخش تولید است، نه صادرات. چرا که با فروش نفت و با استفاده از دلار 4200 تومانی، کالاهایی مانند شیر، شکر یا روغن را وارد می‌کنیم و با ترکیب این کالاها و حتی استفاده از ارز 4200 تومانی، کاغذ بسته‌بندی این کالاها را خریداری می‌کنیم و سپس این کالاها را صادر می‌کنیم که در اصل قیمت انرژی آن را در گذشته پرداخت کرده‌ایم. یا حتی با استفاده از ارز 4200 تومانی، مرغ وارد کشور کرده و سپس گوشت این مرغ را با تبدیل به سوسیس و کالباس به عراق صادر می‌کنیم. یعنی با استفاده از سوبسید انرژی این عرضه انجام می‌شود. بنابراین به جای این روش‌ها باید استراتژی مناسبی در زمینه تولید داشته باشیم و با نیروی کار بومی تولید و صادرات را انجام دهیم.