روزنامه ابتکار
1398/06/07
اما و اگرهای آیین‌نامه رده‌بندی فیلم‌های سینمایی دیدن این فیلم برای شما مناسب نیست!
گروه فرهنگ و هنر - همه چیز از «رحمان 1400» آغاز شد. بعد از جنجالی که درباره اکران این فیلم و شوخی‌هایش به وجود آمد، معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی از لزوم اجرای دستورالعمل رده‌بندی فیلم‌های سینمایی خبر داد. گرچه این دستورالعمل سال گذشته ابلاغ شده بود اما کسی چندان توجهی به آن نداشت. اما به نظر می‌رسد این معاونت سازمان سینمایی عزم خود را برای اجرای این دستورالعمل جزم کرده است چون چند روز پیش رئیس سازمان سینمایی اسامی اعضای هیئت رده‌بندی سنی را اعلام کرد. اما در این بین دغدغه‌های فراوانی در مورد این هیئت و نحوه عملکرد آنها وجود دارد که مهم‌ترین آنها دخالت این افراد در فیلم و به عبارت بهتر سانسور دوباره است.21 شهریور سال 97، هم‌زمان با روز ملی سینما «دستورالعمل درجه‌بندی گروه سنی فیلم‌های سینمایی» ابلاغ شد و فیلم‌هایی که پروانه نمایش دریافت می‌کردند، در سالن‌های سینما پیش از شروع فیلم ملزم به درج درجه‌بندی سنی مشخص شده از سوی شورای پروانه نمایش در تبلیغات بودند. با این وجود اما این دستورالعمل چندان اجرا نمی‌شد، برای کسی هم اهمیت خاصی نداشت. خانواده‌ها هم اصولا به این رده‌بندی توجهی نمی‌کردند. در بسیاری از فیلم‌هایی که با عنوان فیلم کمدی در سینماها اکران می‌شدند، شوخی‌های بالای 18 سال دیده می‌شد و این در حالی بود که در موارد زیادی دیدن این فیلم‌ها در سینما، یک تفریح خانوادگی به حساب می‌آید! در همین راستا، در روزهای واپسین سال گذشته ابراهیم داروغه‌زاده، معاون وقت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی در این‌باره گفته بود: «این کار از این پس با جدیت بیشتری اجرا میشود، چون سال ۹۷ بیشتر «توصیه» می‌کردیم ولی باید قواعدی را در سالن‌های سینما قرار دهیم تا سالن‌ها از این قانون تخطی نکنند و در سایت پیش‌خرید هم باید با دقت و به درستی اطلاع رسانی شود که حتی اگر بلیتی پیش‌خرید شد سینمادار ملزم به رعایت قانون باشد. در این راستا رسانه‌ها باید کمک کنند تا مردم آگاه شوند».
وقتی «رحمان 1400» همه را به فکر فرو برد
اما دقیقا یک روز قبل از صحبت‌های داروغه‌زاده فیلمی روی پرده رفت که تنها بعد از یک ماه اکران چنان جنجالی به پا کرد که به‌دنبال آن لزوم رده‌بندی سنی فیلم‌ها بار دیگر در صدر اخبار قرار گرفت. ماجرای توقف اکران «رحمان 1400» به دلیل مغایرت نسخه پخش‌شده در برخی سینماها با نسخه مجوز گرفته و وجود شوخی‌هایی که از آن با عنوان شوخی‌های جنسی یاد می‌شد سازمان سینمایی را بار دیگر بر اجرای این دستورالعملل مصمم کرد. همان موقع هم بسیاری از اهالی سینما از معایب و مزایای اجرای چنین طرحی سخن گفتند.
به نظر می‌رسید کم‌کم همه چیز بار دیگر به دست فراموشی سپرده شده باشد اما 4 شهریور، حسین انتظامی اسامی هیئت رده‌بندی سنی آثار سینمایی مرکب از ۳۰ شخصیت آشنا با فیلم و سینما در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی، تربیتی، روانشناسی، جامعهشناسی و رسانه را معرفی کرد. در پیش‌نویش آیین‌نامه رده‌بندی سنی فیلم‌ها آمده است: «پیشگیری از هرگونه آسیب به کودکان، نوجوانان و جوانان بر اساس موازین تربیتی، اخلاقی و باورهای اجتماعی، به عنوان ضرورت صنعت تصویر شناخته میشود، اهمیت این موضوع بدان خاطر است که گاه نمایش رفتار و گفتار شخصیت‌های منفی و یا رخدادهایی که متضمن خشونت، ترس و مضامین مشابه هستند، برای برخی گروه‌های سنی نامناسب است، و از این رو اطلاع‌رسانی، طبقه‌بندی آثار و توصیه‌های آگاهی بخش با انواع روش‌ها ضروری به شمار می‌رود. نظام رده‌بندی سنی فیلم‌ها، معیار مناسبی برای خوب یا بد بودن محتوای آثار نبوده و صرفا هدایتگر مخاطبان در تشخیص مطابقت آثار با موازین تربیتی و روحی روانی است».
شورای رده‌بندی سنی یا ممیزی دوم؟
با تمام مزایایی که رده‌بندی فیلم‌های سینمایی دارد، اهالی سینما دغدغه‌های بسیاری در مورد ابهامات این آیین‌نامه دارند که یکی از مهم‌ترین آنها تبدیل شدن این هیئت به جایی برای سانسور دوباره فیلم‌ها است.
منوچهر محمدی، تهیه‌کننده سینما با تاکید بر حیاتی بودن رده‌بندی سنی فیلم‌ها معتقد است: به هیچ وجه رده بندی سنی نباید به ممیزی دوم تبدیل شود و گروهی که قرار است رده‌بندی سنی را انجام دهند باید تخصص علمی و دانشگاهی داشته باشد. گروهی که قرار است رده‌بندی سنی را انجام دهند نباید محدود به چند نفر باشند، باید متکثر باشند و در حوزه مسائل اجتماعی، فرهنگی،تربیتی تخصص داشته باشند و در بین آنها جامعهشناس، روانشناس کودک و نوجوان نیز حضور داشته باشد و کسی که تخصص در امور خانوادگی و تربیتی داشته باشد حضورش بسیار ضروری است یعنی تخصص‌هایی غیرسینمایی هم در بین آنها وجود داشته باشد.
تهیه‌کننده «حوض نقاشی» افزود: این گروه باید قبل از شورای پروانه نمایش، فیلم‌ها را ببیند و به هیچ وجه کار ممیزی فیلم‌ها را انجام ندهد و خروجی این جلسه باید عدم دخالت در فیلم باشد و تنها مشخص کنند که فیلم برای چه گروه سنی مناسب است و برای آن آییننامهای مشخص وجود داشته باشد تا بر اساس آن، این کار انجام شود و بعد از مشخص شدن رده سنی باید شورای پروانه نمایش فیلم را ببیند. البته من معتقدم شورای پروانه نمایش باید بازآموزی شود و آیین‌نامه پروانه نمایش مورد بازبینی قرار گیرد تا اگر مشخص شد که گروه سنی 16 به پایین فیلمی را نبیند به نوعی فیلم را دچار ممیزی سنی کردیم و دیگر شورای پروانه نمایش دست به ممیزی نزند.
فرشته طائرپور، تهیه‌کننده سینما نیز به همین موضوع اشاره کرد و گفت هیئت رده‌بندی سنی نباید در مورد تعدیل فیلم‌ها نظر بدهد. او با انتقاد از تشکیل شوراهای موازی گفت: ظاهرا ریاست جدید سازمان سینمایی علاقه‌مند به تشکیل شوراهای موازی با وظایف مرتبط است. به نظر من همین شورای پروانه نمایش، با پیوستن دو سه عضو جدید و مجرب از میان همین فهرست ۳۰نفره، می‌توانست این مسئولیت را متقبل شود و مرحله‌ای به مراحل ممیزی فیلم‌ها اضافه نشود. از طرف دیگر تعداد بالای اعضای یک شورا، الزاما به معنای تخصصی‌تر بودن آن نیست و این اطمینان خاطر را ایجاد نمی‌کند که دیگر مو لای درز تصمیمات ارشاد نخواهد رفت؛ بخصوص آنکه برخی از اسامی اعلام شده، برای سینماگران کاملا ناآشنا هستند و در تداوم انتصابات اخیر سازمان سینمایی، بیشتر در بخش‌های مختلف صداوسیما تجربه داشته‌اند و طبیعتا پیش‌بینی مواضع‌شان در مورد فیلم‌های سینمایی می‌تواند مایه نگرانی بیشتر سینماگران باشد.
طائرپور افزود: اصلی‌ترین منطق رده‌بندی سنی، در مراقبت از تاثیرپذیری کودکان و نوجوانان از فیلم‌ها تعریف میشود و امیدوارم این گروه کارشناسی آنقدر نسبت به آنچه که کودکان و نوجوانان در حال تماشا در فضاهای مجازی و ماهواره ای هستند آگاه و روزآمد باشد که با سخت‌گیری‌های غیرقابل اجرا، عملا این قشر از مخاطبان را به عدم تمکین از ضوابط و یا پناه بردن به همان فضای آزاد مجازی و ماهوارهای سوق ندهد.
«رئیس انجمن صنفی تهیه‌کنندگان فیلم» ادامه داد: به نظر من هیئت رده‌بندی نباید درمورد حذف و تعدیل صحنه‌هایی از فیلم‌های دارای پروانه نمایش، نظر بدهد؛ این تداخل عملا معنای سانسور مضاعف به خود خواهد گرفت و بر سردرگمی صاحبان فیلم ها خواهد افزود. همین قدر که در ترکیب شورای پروانه نمایش فعلی وزارت ارشاد دیگر حتی یک تهیه‌کننده برای دفاع از حقوق صاحبان فیلم‌ها وجود ندارد برای فیلمسازان کافی است و افزودن یک مانع دیگر به موانع اکران، قطعا به صلاح کسی نیست.
البته حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی در پاسخ به نگرانی پاسخ داده است. او در این‌باره گفت: قطعا اسم این نظام‌نامه ممیزی نیست. مخصوصاً که کاملاً جنبه تعاملی دارد. در آیین‌نامه تصریح شده است که پلان‌هایی که توسط هیئت حایز درجه‌بندی تشخیص داده می‌شوند، از سوی هیئت به تهیه‌کننده اعلام میشود و انتخاب با تهیه‌کننده است که آیا می‌خواهد فیلمش با درجه‌بندی اکران شود یا خیر. این یک نوع نظام نظارتی تازه‌ای است که یکطرفه نیست.
انتظامی درباره ایده مطرح شده از سوی غلامرضا موسوی از تهیه‌کنندگان سینما درباره امکان رسیدگی به شکایات تهیه‌کنندگان از درجه‌بندی اعمال شده برای فیلم‌شان هم گفت: این یک پیشنهاد خوب است که می‌توان در ادامه به آیین‌نامه اضافه کرد. در حال حاضر متن منتشرشده، پیش‌نویس است و انتظار ما هم این است که طرح‌ها و ایده‌های جدید در قالب همین پیش‌نویس ارائه شود تا گام‌به‌گام و براساس بازخوردها نسخه نهایی آماده شود.
فرهنگ‌سازی، کاتالیزور اجرای رده‌بندی سنی
در یکی از بندهای آیین‌نامه رده‌بندی سنی فیلم‌ها آمده است: «مدیران سینما مکلف به جلوگیری از حضور افراد مشمول به سالن‌های سینما نیستند و مسئولیت اجرا به عهده والدین یا همراه بزرگسال است». بنابراین تنها درج رده‌بندی سنی برای کارآمد بودن این آیین‌نامه کافی نیست و بدون فرهنگ‌سازی و آگاهی دادن به والدین چنین نظام‌نامه‌ای نه‌تنها دستاوردی نخواهد داشت که تنها سنگی دیگر بر سر راه فیلمسازان خواهد بود. نرگس آبیار، کارگردان «شبی که ماه کامل شد» و «نفس» از نقش مهم سینمادارها در اثربخش بودن این آیین‌نامه می‌گوید. او در این‌باره گفته است: خوب است علاوه بر یک آیین‌نامه مشخص، فرهنگ‌سازی مناسب برای خانواده‌ها جهت رعایت رده‌بندی سنی نیز وجود داشته باشد البته در این میان سینمادارها هم نقش مهمی برای مانع شدن از حضور کودکان برای فیلم‌هایی که محدودیت سنی دارند، باید داشته باشند.
او همچنین گفت: خانواده‌ها باید بدانند که کودکان‌شان را برای دیدن چه فیلمی می‌برند تا ملاحظات لازم را داشته باشند و آسیبی متوجه کودکان و نوجوانان‌شان نشود. متاسفانه تا به امروز هنوز فرهنگ‌سازی لازم برای رده‌بندی سنی که امر بسیار مهمی است، اتفاق نیفتاده است و علی‌رغم اینکه برخی فیلم‌ها اعلام میشود که محدودیت سنی دارند اما برخی از خانواده‌ها به این موضوع توجه نمی‌کنند و با فرزندان‌شان برای دیدن این نوع فیلم‌ها می‌روند که این موضوع به کودکان خود آنها آسیب می‌زند.
با همه این اوصاف باید منتظر ماند و دید که نسخه نهایی این آیین‌نامه چه خواهد بود و آیا با ایجاد شورایی دیگر، قرار است مانعی جدید بر سر راه فیلمسازان قرار بگیرد؟ یا این بار نتیجه همه این نشست‌ها و هم‌اندیشی‌ها، اتفاق مثبتی برای حمایت از خانواده‌ها و در عین حال فیلمسازان خواهد بود و ذکر رده‌بندی سنی می‌تواند دست فیلمسازان را برای ساخت فیلم‌ها و بیان دغدغه‌های اجتماعی بازتر کند؟
سایر اخبار این روزنامه
اما و اگرهای آیین‌نامه رده‌بندی فیلم‌های سینمایی
دیدن این فیلم برای شما مناسب نیست!
ژوبین صفاری
تهیشدن از معنای فساد و شفافیت
آمریکا و طالبان به امضای توافق نهایی نزدیک شدند
صلح؛ عدم قطعیت بزرگ در افغانستان
«ابتکار» دلایل کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر را بررسی می‌کند
روزهای آرام در بازار ارز
بحران بریگزیت وارد فاز جدید شد
موافقت ملکه انگلیس با تعلیق پارلمان
«ابتکار» از نحوه شکل‌گیری و به قدرت رسیدن حزب «اعتدال و توسعه» گزارش می‌دهد
قطار اعتدال روی ریل دولت
درد دل دستفروشان با مدیران شهری چه نتیجه‌ای به دنبال خواهد داشت؟
گره کور دستفروشی زیرزمینی
رئیس‌جمهوری:
باید با دنیا حرف بزنیم
ظریف با شینزو آبه نخست وزیر ژاپن دیدار کرد
تداوم ابتکار دیپلماتیک در شرق آسیا
پارسایی:
صنعت خودروسازی به اندازه یک جنگ به کشور خسارت می‌زند
روحانی در جشنواره شهید رجایی:
با بگیر و ببند و دادگاه، فساد برطرف نمی‌شود
تحقق اقتدار در روابط خارجه
