زنان در شوراياری ها ديده شدند؟

مردان در قدرت به بهانه‌هاي مختلف حاضر به تقسيم آن با زنان نيستند، اما اين حضور کم‌رنگ را نبايد فقط ناشي از مردسالاري در عرصه سياسي دانست. تعصب ناآگاهانه‌اي که در نهاد ايرانيان شکل گرفته است، مردم را به‌طور ناخودآگاه به سوي تاثيرپذيري از اقتدار سوق مي‌دهد؛ آنها مي‌خواهند يک قدرت قوي تمام امور زندگي آنها را دست بگيرد و هدايت کند. اين سلطه‌پذيري و اعتقاد به مرد به‌عنوان قدرت برتر در طول نسل‌ها در ايرانيان نهادينه شده است. بنابراين، اول از همه، بايد با اين ذهنيت جنگيد. از آنجا که اين تعصب ناآگاهانه، جاهلانه نيست، نمي‌توان با قانونگذاري آن را از بين برد، اما مي‌توان در فضاي عمومي براي تغيير آن تلاش کرد و با تلاش براي افزايش آگاهي از موانع ناپيدايي جلوگيري کرد که زنان را از ورود به عرصه سياست بازمي‌دارد.
انتخابات شوراياري‌ها
چندي پيش (چهارم مردادماه) پنجمين دوره انتخابات شوراياري‌ها در ايران برگزار شد؛ انتخاباتي تقريبا بدون دروازه‌باني احزاب سياسي. نتايج به دست آمده از اين انتخابات بدون دروازه‌باني احزاب تفاوت زيادي با نتايج انتخابات ملي شهر تهران مانند انتخابات مجلس دهم در حوزه انتخابيه تهران و انتخابات پنجمين دوره شوراي شهر تهران ندارد. زنان در انتخابات شوراياري‌هاي مناطق 22گانه شهر تهران توانستند 3/15درصد از کرسي‌ها را به دست آورند. در انتخابات دهمين دوره مجلس سهم زنان در حوزه انتخابيه شهر تهران با توجه به رأي‌دهي ليستي مردم تهران 7/26درصد و در پنجمين دوره شوراي شهر تهران 6/28درصد است. اين نتايج همچنان حکايت از اين دارد که سياست هنوز ميدان رقابت نابرابر براي زنان است. از اين رو، اين مقاله تلاشي براي بررسي وضعيت زنان به‌عنوان کانديدا و منتخب در پنجمين دوره انتخابات شوراياري‌هاي شهر تهران به تفکيک مناطق 22گانه و جانمايي آنها در نقشه تهران خواهد بود تا وضعيت حضور زنان و رويکرد مردم هر منطقه نسبت به حضور زنان در انتخابات با درجه وضوح بيشتر مشخص شود. نتايج انتخابات نشان مي‌دهد متوسط داوطلبان زن شوراياري‌هاي شهر تهران 8/23 درصد بود. بالاترين درصد حضور داوطلبان زن در منطقه 6 با 3/31 درصد و پايين‌ترين درصد به منطقه 18 با 6/15 درصد مربوط مي‌شد. اما بالاترين درصد رأي به زنان در منطقه 21 با 9/29 درصد و پايين‌ترين درصد رأي به زنان همچنان در منطقه 18 با 8/6 درصد ديده شد.
نکته جالب اين است که از حوزه انتخابيه بازار در منطقه 12 و اسماعيل‌آباد در منطقه 19 هيچ بانويي کانديدا نشده بود. در 27 حوزه انتخابيه بالاترين رأي را زنان کسب کردند:


 
جدول 1: حوزه‌هاي انتخابيه مناطق 22 گانه شهر تهران
با راي اول به زنان
 
 
کمترين شکاف جنسيتي ميان داوطلبان به منطقه 6 با 7/68 درصد و بيشترين شکاف جنسيتي ميان داوطلبان به منطقه 22 با 4/84 درصد مربوط مي‌شود. متوسط شکاف جنسيتي ميان داوطلبان 2/76 درصد است. اما کمترين شکاف جنسيتي ميان منتخبان در منطقه 21 با 1/70 درصد و بيشترين شکاف جنسيتي ميان منتخبان در منطقه 18 با 2/93 درصد مشاهده مي‌شود. متوسط شکاف جنسيتي ميان منتخبان پنجمين دوره شوراياري‌هاي شهر تهران 1/84 درصد است. در کل، شکاف جنسيتي ميان منتخبان شوراياري‌هاي شهر تهران افزايش چشمگير داشته است.
 
جدول 2: رتبه بندي مناطق بيست‌ودوگانه تهران بر اساس شکاف جنسيتي داوطلبان و منتخبان
 
منطقه يک با اختلاف رتبه 8+ بيشترين بهبود را در رتبه شکاف جنسيتي داوطلبان (رتبه 18) و شکاف جنسيتي منتخبان زن (10) تجربه کرده است. اين اختلاف رتبه نشان مي‌دهد که هرچند تعداد داوطلبان زن در منطقه يک کمتر بوده است، اما رأي‌دهندگان نسبت به انتخاب داوطلبان زن تمايل بيشتري نشان داده‌اند؛ به‌طوري که اين منطقه 8 رتبه بهبود داشته است. اين در حالي است که منطقه چهار با اختلاف رتبه 13- بيشترين سقوط را در رتبه شکاف جنسيتي داوطلبان (رتبه 6) و رتبه شکاف جنسيتي منتخبان (19) داشته است. در منطقه چهار تهران، با وجودي که داوطلبان زن با انگيزه بيشتري در انتخابات کانديدا شده‌اند، اما رأي‌دهندگان اين منطقه نسبت به حضور زنان در مديريت شهري چندان خوش‌بين نبوده‌اند؛ به‌گونه‌اي که اين منطقه 13 رتبه پسرفت را تجربه کرده است. مقايسه اين دو آمار ترديدهايي را در اين فرضيه که «با افزايش تعداد داوطلبان زن، تعداد منتخبان زن افزايش خواهد يافت» ايجاد مي‌کند که آن را با بررسي ميزان ضريب همبستگي داوطلبان و منتخبان زن مورد بررسي بيشتر قرار خواهم داد.
 
 
جدول 3: اختلاف رتبه شکاف جنسيتي داوطلبان و منتخبان در مناطق 22 گانه شهر تهران
 
 
ميزان ضريب همبستگي به دست آمده ميان داوطلبان و منتخبان زن 00004/0 است که تقريبا معادل صفر محسوب مي‌شود. اين ضريب همبستگي فرضيه «با افزايش تعداد داوطلبان تعداد منتخبان زن افزايش خواهد يافت» را رد مي‌کند. پراکندگي جغرافيايي داوطلبان زن نشان مي‌دهد که بيشترين داوطلبان به مناطق 21، 3، 6، 13 و 20 تهران مربوط مي‌شود، اما همچنان کمترين تعداد داوطلب در مناطق جنوبي شهر تهران ديده مي‌شود.
 
نقشه 1: جانمايي داوطلبان زن در مناطق بيست‌ودوگانه شهرداري تهران
اين در حالي است که تحليل جغرافيايي اين انتخابات نشان مي‌دهد که رأي‌دهندگان در مناطق غربي تهران بيشترين تمايل را براي رأي‌دهي به زنان دارند و کمترين تمايل در مناطق شمال‌ شرقي و جنوبي تهران ديده مي‌شود.
 
نقشه 2: جانمايي منتخبان زن در مناطق بيست‌ودوگانه شهرداري تهران
مقايسه جانمايي شکاف جنسيتي داوطلبان و منتخبان نشان مي‌دهد مناطق 6 و 21 کمترين شکاف جنسيتي را هم در داوطلبان و هم در منتخبان زن داشته و در هر دو مورد رتبه‌هاي اول و دوم را به تناوب کسب کرده‌اند. مناطق 20 و 13 که از منظر شکاف جنسيتي داوطلبان در منطقه سبز و رتبه‌هاي 3 و 4 قرار داشتند، از منظر شکاف جنسيتي منتخبان در مرز بالايي شکاف جنسيتي متوسط منتخبان قرار گرفته، به ترتيب رتبه‌هاي 5 و 4 را به خود اختصاص داده‌اند. منطقه 3 که از نظر شکاف جنسيتي داوطلبان رتبه 5 را کسب کرده و در منطقه سبز قرار داشت، از نظر شکاف جنسيتي منتخبان با 11 پله سقوط به رتبه 16 و منطقه قرمز تنزل يافت. همين اتفاق در مور منطقه 4 با 13 پله سقوط تکرار شده است. اين تنزل رتبه نشان مي‌دهد در اين مناطق داوطلبان زن داراي انگيزه کافي براي کانديداتوري هستند، اما مردم منطقه رويکرد مثبتي به زنان نشان نمي‌دهند. در مقابل، منطقه 5 که از منظر شکاف جنسيتي داوطلبان در رتبه 8، وضعيت متوسط و منطقه صورتي قرار داشت، از منظر شکاف جنسيتي منتخبان به رتبه 3، وضعيت خوب و منطقه سبز ارتقا يافته است. اين وضعيت نشان مي‌دهد مردم اين منطقه نسبت به حضور زنان در قدرت مثبت‌انديش‌تر بوده، مقاومت کمتري نشان مي‌دهند. اين اتفاق در مورد منطقه 14 با 6 رتبه بهبود و منطقه يک با 8 رتبه بهبود تکرار شده است. از اين تحليل مي‌توان نتيجه گرفت هرچند بخشي از دلايل عدم رأي‌آوري زنان به عدم رأي‌دهي رأي‌دهندگان زن به داوطلبان زن برمي‌گردد، اما در کل، در مناطق جنوبي تهران که سنت نقش قوي‌تر و مهمتري را در شکل‌دهي به آراي افراد ايفا مي‌کند، داراي کمترين داوطلب زن و زنان داوطلب داراي کمترين شانس هستند. فرهنگ سنتي يکي از مهمترين موانع حضور زنان در عرصه سياست محسوب مي‌شود. اگر تعصبات اين مناطق نسبت به حضور زنان در قدرت کاهش يابد، مي‌توان اميدوار بود تعداد زنان منتخب در انتخابات‌هاي بعدي شهر تهران افزايش يابد، زيرا بر اساس آمار ميزان مشارکت به نسبت جمعيت منطقه، مناطق 19، 12 و 18 شهرداري تهران به ترتيب با 14، 10 و 8. 66 درصد شرکت‌کنندگان بيشترين مشارکت را در اين انتخابات داشتند، اما در عين حال اين مناطق جزو مناطقي بودند که کمترين اقبال را به زنان نشان دادند. به علاوه، منطقه 4 شهرداري تهران نيز که بيشترين ميزان رأي (53470 رأي) اخذ شده را داشته، همان‌گونه که در نقشه جانمايي منتخبان شهر تهران به‌خوبي قابل مشاهده است، جزو مناطق قرمزرنگ با کمترين ميزان منتخب زن قرار گرفته است. بنابراين، مناطق با بيشترين ميزان مشارکت مردمي رويکرد مثبتي به زنان ندارند. به نظر مي‌رسد فعالان حوزه زنان بايد بيشترين فعاليت خود را روي اين مناطق متمرکز کنند.